HỒ SỸ QUÝ
Kinh tế thị trường và làn sóng toàn thế giới hóa, trong khi đem lại cho Việt Nam nhiều thời cơ tăng trưởng, để Việt Nam từ một vương quốc nghèo nàn, chậm tăng trưởng thành một nước có thu nhập trung bình, thì rất tiếc, lại cũng là điều kiện kèm theo để nhiều thói hư tật xấu của người Việt và một số ít yếu kém trong quản trị vĩ mô có thời cơ gây tai hại cho xã hội .
Điều đó gây dấu ấn trong văn hóa.
Bạn đang đọc: VẤN ĐỀ LỚN NHẤT CỦA VĂN HÓA VIỆT NAM HIỆN NAY: GIẢ DỐI ĐƯỢC COI LÀ BÌNH THƯỜNG – THÔNG TIN PHÁP LUẬT DÂN SỰ
Hiện thời văn hóa Việt Nam đang mang trong nó 1 số ít yếu tố thực sự cản trở sự tăng trưởng. Con người tha hóa, đạo đức xuống cấp trầm trọng, giáo dục yếu kém, y tế kém nhân văn, chủ trương văn hóa chưa ổn, tiệc tùng ít văn hóa … là những yếu tố nóng của bản thân văn hóa Việt Nam .
Vấn đề của tổng thể những yếu tố ấy, theo chúng tôi, là sự sự xô lệch về giá trị. Bảng giá trị của người Việt hiện nay đã Open một số ít ngụy giá trị. Giả dối đã tương đối thông dụng trong nhiều nghành của đời sống xã hội .
Việt Nam sẽ khó trở thành vương quốc thành công xuất sắc, nếu ngụy giá trị vẫn liên tục chiếm chỗ của chân giá trị, nếu giả dối vẫn ép chế sự tử tế và chân thực .
I. Văn hóa xuống cấp: những tác động từ phía xã hội
Hơn 30 năm qua, trong đối sánh tương quan với sự tăng trưởng, văn hóa Việt Nam được nhìn nhận là có nhiều biến hóa theo chiều văn minh. Mà đổi khác lớn nhất là văn hóa ngày này được hiểu, được cư xử và được sử dụng khác hẳn so với trước kia. Không chỉ là loại sản phẩm thụ động của đời sống vật chất, văn hóa đã thực sự trở thành tác nhân bên trong, là cái pháp luật hành vi và hoạt động giải trí của con người, cả ở khoanh vùng phạm vi cá thể và cả ở khoanh vùng phạm vi những hội đồng, những tổ chức triển khai xã hội. “ Văn hóa thực sự trở thành nền tảng ý thức vững chãi của xã hội, là sức mạnh nội sinh quan trọng bảo vệ sự tăng trưởng bền vững và kiên cố và bảo vệ vững chãi Tổ quốc vì tiềm năng “ dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công minh, văn minh ” [ 1 ] .
Tuy nhiên cùng với sự tân tiến không hề phủ nhận ấy, văn hóa Việt Nam với tính cách là loại sản phẩm thường ngày của đời sống xã hội, lại chưa đủ bản lĩnh để đề kháng trước những ảnh hưởng tác động xấu đi từ bên trong và bên ngoài. Sự tử tế và tính nhân văn một khi không đủ mạnh để tự vệ và tiến công lại cái thiếu văn hóa và vô văn hóa, thì chính nó lại bị tha hóa vì những tác động ảnh hưởng của cái xấu và cái ác .
Tác động đến văn hóa hiện nay, là một loạt những vấn nạn lớn và nghiêm trọng về kinh tế tài chính – chính trị – xã hội. Như nhiều tài liệu chính thức và không chính thức đã phản ánh, ví dụ điển hình, nền kinh tế tài chính ngày càng chịu ràng buộc nặng nề vào nguồn vốn FDI và vào kinh tế tài chính Trung Quốc ; tỷ suất nợ côngsắp chạm trần ; sự quy đổi quy mô tăng trưởng vẫn rất lúng túng và chậm trễ ; thực trạng tham nhũng và làm ngơ trước tham nhũng vẫn chưa có tín hiệu dừng lại ; mối đe dọa của thực trạng thiên nhiên và môi trường “ gần chết ” khó lường ; khai thác tài nguyên vẫn khó trấn áp ; khủng hoảng cục bộ giáo dục chưa có lối thoát ; hoạt động giải trí y tế đã xuống cấp trầm trọng ở chính quan hệ giữa thày thuốc với con bệnh ; thực trạng cán bộ công quyền lãnh cảm với dân và với những bên đối tác chiến lược chưa bớt ; Biển Đông và chủ quyền lãnh thổ chủ quyền lãnh thổ bị trực tiếp rình rập đe dọa, v.v …
II. Những vấn đề nhìn từ phương diện văn hóa
Do vậy, không có gì khó hiểu khi thấy văn hóa ngày này cũng xuống cấp trầm trọng ở mức độ đáng ngại. Đụng đến bất kể nghành nào người ta cũng thấy có yếu tố về mặt văn hóa. Trong đối sánh tương quan với sự tăng trưởng, với tính cách là giá trị khuynh hướng để đề kháng trước những xấu đi xã hội, chúng tôi thấy, văn hóa đang mang trong nó những yếu tố bức xúc, có năng lực cản trở sự tăng trưởng như sau :
1. Hiện tượng xuống cấp về đạo đức, tha hóa con người
Việc thiết kế xây dựng hệ giá trị con người Việt Nam, lấy những giá trị chân – thiện – mỹ làm cốt lõi, tuy được quan tâm từ sớm nhưng chậm có những mẫu sản phẩm khoa học xứng tầm, đủ sức khuynh hướng đời sống nên ngày càng trở nên mờ nhạt, kể cả trong nhận thức và trong chỉ huy triển khai. Việc thực hành thực tế lối sống có văn hóa chưa trở thành nhu yếu tự giác, tự nhiên trong đời sống xã hội .
Tình trạng một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, công chức suy thoái và khủng hoảng về phẩm chất, đạo đức, lối sống, tham ô, tham nhũng, yếu kém năng lượng, tham quyền cố vị, cản trở sự tăng trưởng, gây phiền hà, nhũng nhiễu nhân dân … đang gây mất lòng tin nghiêm trọng vào Đảng vào chính sách. Tình trạng tham nhũng và làm ngơ trước tham nhũng, mặc dầu thời hạn gần đây bị lên án kịch liệt trong đời sống ý thức xã hội, nhưng có vẻ như vẫn chưa giảm bớt được bao nhiêu .
Hiện tượng tội phạm ngày càng tăng và có những diễn biến phức tạp biểu lộ sự rối loạn của thang giá trị. Không chỉ có số lượng những vụ phạm tội về kinh tế tài chính hay hình sự ngày càng tăng mà điều đáng sợ là đặc thù dã man của những tội phạm hình sự, đối tượng người dùng phạm tội vừa trẻ vừa có kỹ năng và kiến thức lại có khuynh hướng ngày càng tăng. Trước kia, số vụ án hình sự tương quan đến sinh viên, cán bộ có trình độ ĐH không nhiều, không dã man như mấy năm gần đây. Tội phạm kinh tế tài chính lớn hầu hết đều là cán bộ có chức, có quyền, có trình độ. Tình hình này đã được những phương tiện thông tin đại chúng phản ánh tương đối rõ. Không phải do dân trí thấp mà sinh ra tội phạm như ý niệm trước đây. Một trong những nguyên do là thang giá trị xã hội đang bị rối loạn .
Hiện tượng vô cảm chưa có xu thế giảm bớt. Tinh thần “ thượng tôn pháp lý ” ngày càng kém ; tâm ý lách luật kể cả ở những cơ quan có nghĩa vụ và trách nhiệm trở thành quen thuộc trong tư duy pháp lý .
Tất cả những hiện tượng kỳ lạ này gần như Open hàng ngày trên báo chí truyền thông và tính cấp thiết của yếu tố đã được phản ánh và đề cập chi tiết cụ thể trong Nghị quyết Trung ương 4 Khóa XII của Đảng ( với 27 biểu lộ đơn cử về sự suy thoái và khủng hoảng … ) do Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng ký phát hành ngày 30/10/2016 : Tăng cường thiết kế xây dựng, chỉnh đốn Đảng ; ngăn ngừa, đẩy lùi sự suy thoái và khủng hoảng về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những bộc lộ “ tự diễn biến ” và “ tự chuyển hóa ” trong nội bộ [ 2 ] .
2. Giáo dục – đào tạo khủng hoảng ở chính chức năng của giáo dục
Giáo dục – huấn luyện và đào tạo từ nhiều năm gần đây đã được coi là xuống cấp trầm trọng, nhiều lúc được gọi là “ khủng hoảng cục bộ ”. Nhà nước và Bộ GD và ĐT đã triển khai nhiều cải cách để cải tổ tình hình. Đã có một số ít biến chuyển, thậm chí còn một số ít tổ chức triển khai quốc tế đã có những nhìn nhận tích cực về giáo dục Việt Nam, nhưng giáo dục nói chung vẫn chưa thể gọi là đã thoát ra được khỏi khủng hoảng cục bộ .
Đầu tư cho giáo dục tăng nhưng góp vốn đầu tư công ( ngoài Nhà nước ) vẫn thấp. Đào tạo nhiều, những giải pháp nâng chất lượng đã có, nhưng chất lượng giáo dục – huấn luyện và đào tạo vẫn chưa nâng lên như kỳ vọng. Thất nghiệp ở những người được đào tạo và giảng dạy vẫn cao và vẫn tăng. Trong khi đó thực trạng thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao vẫn trầm trọng. Tâm lý thực dụng trong giáo dục ở những đối tượng người tiêu dùng được thụ hưởng giáo dục đã hình thành và có vẻ như ngày càng tăng. Đội ngũ giáo viên và những người làm giáo dục ngày càng gặp nhiều yếu tố gây lo ngại không an tâm, trong đó có những yếu tố đa phần là do sự yếu kém của công tác làm việc quản trị gây ra. Kết quả kỳ thi tốt nghiệp đại trà phổ thông trung học phối hợp xét tuyển ĐH 2017 dù được nhìn nhận có nhiều ưu điểm, tuy nhiên lại lộ ra thực trạng điểm chuẩn ngành sư phạm cực thấp, “ báo động nguy hiểmvề sự thất bại của cải cách giáo dục ”. Bộ GD và ĐT lôi kéo ngành giáo dục “ bình tĩnh ” và Bộ phải tính đến quy hoạch lại hàng loạt mạng lưới những trường sư phạm .
Tình trạng thiếu trầm trọng nguồn nhân lực chất lượng cao đang gây tiêu tốn lãng phí rất lớn những nguồn lực khác cho tăng trưởng, cản trở và làm giảm chất lượng tăng trưởng, ngưng trệ sự tăng trưởng của quốc gia .
Đầu tư cho giáo dục là góp vốn đầu tư cho tăng trưởng. Nhưng giáo dục lại đang là nghành nghề dịch vụ rất tiêu tốn lãng phí, theo nghĩa đào tạo và giảng dạy nhiều nhưng chất lượng đang xuống dần. Đào tạo nhiều, nhưng dùng được ít. Giáo dục và giảng dạy của thế kỷ trước hoàn toàn có thể hiệu suất cao hơn so với hiện nay bởi ngân sách ít hơn, tập trung chuyên sâu và có tinh lọc hơn, và chất lượng người học tốt hơn. Trong thực tiễn, không riêng gì có thực trạng học viên ngồi nhầm lớp, mà có cả thực trạng giáo viên dậy nhầm chỗ, vào trường không nhằm mục đích thực học mà chỉ để hợp lý hóa bằng cấp. Xu thế kinh doanh thương mại hóa giáo dục, giảng dạy kém chất lượng và sính bằng cấp đang liên tục làm suy giảm chất lượng giáo dục và giảng dạy .
Điều gây lo lắng là quản trị vĩ mô về giáo dục – giảng dạy vẫn chưa có tín hiệu tìm ra được lối thoát khỏi khủng hoảng cục bộ. Nhiều bộc lộ xấu đi trong giáo dục – giảng dạy nói lên sự xuống cấp trầm trọng về đạo lý trong quan hệ thày trò, sự thiếu vắng về lý tưởng và tham vọng ở một bộ phận đáng kể học viên, sinh viên. Giáo dục đào tạo huấn luyện và đào tạo chưa triển khai được nhu yếu thay đổi cơ bản, tổng lực để cải tiến vượt bậc chất lượng về nguồn nhân lực – một trong số điểm nghẽn của tăng trưởng vững chắc quốc gia trong quá trình tiếp theo .
Nhiều quan điểm cho rằng giáo dục Việt Nam lâu nay quá chú trọng dạy chữ, dạy kiến thức và kỹ năng mà quên dạy làm người. Bộ trưởng giáo dục và nhiều chuyên gia giáo dục trong và ngoài nước tại khắp những forum đều nhấn mạnh vấn đề “ triết lý giáo dục là đào tạo và giảng dạy con người ”. Từ đó những nhà trường đã chữa cháy bằng việc phong cách thiết kế nhiều chương trình về kỹ năng và kiến thức sống, về đạo đức công dân. Rốt cuộc, nhiều sinh viên ra trường “ chỉ chăm chăm làm người ” mà không hề biết thao tác, kể cả những việc thuộc chuyên ngành huấn luyện và đào tạo .
Chúng tôi nghĩ rằng, học để làm người đương nhiên là mục tiêu giáo dục đúng với mọi lúc, mọi nơi, mọi thực trạng. Nhưng giáo dục một cá thể, một thành viên thành một con người là tính năng của toàn xã hội. Còn với ngành giáo dục, trước hết tính năng của nó lại là dạy chữ, dạy tri thức, dạy thao tác. Chưa thực thi được tính năng này, đừng nói đến việc dạy làm người .
Vấn đề của giáo dục Việt Nam hiện nay, theo chúng tôi, lại là quá thiếu vắng về tri thức thiết yếu để thao tác. Kiến thức sau giảng dạy của sinh viên ĐH nói chung, hổng nghiêm trọng. Bất cứ cơ quan nào, bất kể ngành nghề nào, sau khi nhận sinh viên mới tốt nghiệp cũng phải huấn luyện và đào tạo lại. Hiện tượng cử nhân mới tốt nghiệp không soạn nổi một văn bản pháp quy, không biết cách trình diễn một báo cáo giải trình nghề nghiệp, không biết cách trích dẫn khoa học, không hiểu thế nào là vi phạm tác quyền, hoặc thậm chí còn viết sai chính tả … là khá phổ cập .
Ngày nay, tri thức nghề nghiệp, kỹ năng và kiến thức ( rất thiếu nhưng thường bị chê là ) hàn lâm, giải pháp nghiên cứu và điều tra, kỹ năng và kiến thức thực hành thực tế … của tri thức trẻ nói chung rất yếu. Đó rõ ràng không phải là tác dụng của việc quá chú trọng dạy chữ, dạy kỹ năng và kiến thức mà quên dạy làm người. Ngược lại, dạy chữ, dạy kỹ năng và kiến thức như thế thì không có cách gì thành người được .
Đây là điều mà ngành giáo dục theo chúng tôi chưa quan tâm ở mức thỏa đáng .
3. Y tế xuống cấp ở chính quan hệ giữa thày thuốc với con bệnh
Nền y tế Việt Nam trong nhiều năm qua thực ra là có nhiều thành tựu, được cộng đồng thế giới ghi nhận. Khoa học y tế ở Việt Nam cũng được coi là ở trình độ khá cao; có ý kiến còn đánh giá là cao nhất trong số các khoa học chuyên ngành ở Việt Nam, không thua kém khu vực. Tuy nhiên những vấn đề của ngành y tế và các vấn nạn xã hội trong y tế lại ở mức đáng ngại: Hệ thống bệnh viện tư nhân khó phát triển như dự kiến do cơ chế chứ không phải do năng lực. Các bệnh viện công lại không phát huy được tiềm lựcvì có quá nhiều cái thiếu, mà thiếu nhất là một hệ thống các quan hệ giữa người với người bình thường trong hoạt động y tế. Hoạt động ytế xuống cấp, không chỉ ở những hiện tượng tiêu cực trong khám chữa bệnh, trong dich vụ cung ứng thuốc men, trong thói vô cảm của người ngoài cuộc… mà ở chính quan hệ giữa thày thuốc với con bệnh. “Lương y” rất hiếm hoi được coi như “từ mẫu”. Rất ít người xem nghề y là cao quý vì sứ mệnh chữa bệnh cứu người như trước đây. Quan hệ giữa thầy thuốc với con bệnh ngày nay khác rất nhiều so với quan niệm có phần thiêng liêng cao quý trong quan niệm xưa và trong sách giao khoa về y tế. Con bệnh quý trọng và cư xử đúng mực với thày thuốc ngày càng ít đi.
Cách đây vài năm, trong phân mục “ dưới con mắt người quốc tế ”, một bài báo đã nhận xét, “ sống giữa một xã hội mà hai người thầy được trọng nhất ( thầy giáo và thầy thuốc ) chỉ chấp hành nghĩa vụ và trách nhiệm tử tế khi có phong bì, con người không nhẫn tâm và đốn mạt đi mới là lạ ” [ 3 ] .
Bảo hiểm y tế có nhiều chưa ổn. Tình trạng Chi tiêu thuốc chữa bệnh không bình thường do quản trị kém và do vụ lợi. Các vấn nạn y tế rất nghiêm trọng nhưng lại được Bộ Y tế và xã hội coi là thông thường [ 4 ] .
4. Vấn đề của các chính sách về văn hóa
Việc thiết kế xây dựng chủ trương về văn hóa, trên trong thực tiễn còn thực trạng thiếu đồng điệu, chậm trễ. Mặc dù không hề phủ nhận, hơn 30 năm qua, những chủ trương thuộc nghành văn hóa đã được phát hành khá nhiều và bao quát rộng khắp những hoạt động giải trí, từ văn hóa dân tộc bản địa đến văn hóa bên ngoài, từ việc luật hóa những hoạt động giải trí văn hóa tới việc thiết kế xây dựng những thiết chế văn hóa, từ tiếp thị văn hóa đến góp vốn đầu tư cho văn hóa … Tuy vậy, việc phát hành chủ trương lại lộ rõ sự ôm đồm của nhà nước trong can thiệp vào hoạt động giải trí và đời sống văn hóa. Việc thiết kế xây dựng những cơ sở văn hóa không hợp với phong tục tập quán truyền thống cuội nguồn của dân cư địa phương đã gây ra tiêu tốn lãng phí lớn về ngân sách. Các cấp chính quyền sở tại khi quá chăm sóc chỉ huy trực tiếp tiệc tùng, trong nhiều trường hợp lại trở thành sự can thiệp ít văn hóa. Việc thiếu chăm sóc đến đời sống văn hóa người dân, chạy theo những thương hiệu văn hóa, thả nổi trùng tu di tích lịch sử … đã gây nên thực trạng rối loạn trong hoạt động giải trí văn hóa. Một số văn bản đôi lúc được phát hành một cách chủ quan, nóng vội, xích míc, biểu lộ nhận thức hạn chế về văn hóa, nên không triển khai được, gây mất lòng tin của dân cư, thậm chí còn gây phản kháng so với một vài chủ trương văn hóa. Tình trạng thiếu tín nhiệm trình độ văn hóa của những cơ quan quản trị văn hóa và trình độ của 1 số ít cán bộ văn hóa có vẻ như như ngày càng tăng. Tư tưởng về trao quyền dữ thế chủ động cho người dân trong hoạt động giải trí văn hóa, nhất là những loại văn hóa truyền thống cuội nguồn, trên thực tiễn rất ít được triển khai .
Một số nghành nghề dịch vụ còn xảy ra chồng chéo giữa những Bộ, ngành trong quản trị ( ví dụ điển hình yếu tố bản quyền, xuất bản giữa Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và Bộ tin tức và truyền thông online ) .
5. Sự chênh lệch về đời sống văn hóa
Sự chênh lệch giữa những những tầng lớp nhân dân, giữa những vùng miền, đặc biệt quan trọng là giữa đô thị và nông thôn, giữa đồng bằng và miền núi, hải đảo về thu nhập, về mức sống, về giáo dục, chăm nom y tế … đã được nói tới khá nhiều và biểu lộ của nó khá rõ. Song sự chênh lệch về tận hưởng văn hóa có vẻ như còn rất ít được đặt ra .
Phần lớn những hoạt động giải trí văn hóa lớn, những tiệc tùng tưởng niệm, tiệc tùng du lịch, những chương trình thẩm mỹ và nghệ thuật, những tuần văn hóa, những hội chợ văn hóa … đều được tổ chức triển khai ở những thành phố lớn, những khu đô thị. Khu vực nông thôn hiện nay dù đã có những nhà văn hóa nhưng quy mô chung còn đơn điệu, nội dung hoạt động và sinh hoạt còn chưa phong phú và thiếu chiều sâu, đa phần là dùng để họp hành và vui chơi. Các hoạt động và sinh hoạt văn hóa của đồng bào dân tộc bản địa và miền núi còn chưa được coi trọng, chưa phát huy được thế mạnh truyền thống riêng về văn hóa .
Xã hội càng phát triển, thế giới của người giàu và thế giới của người nghèo càng cách biệt. Ngày nay, các thành phố lớn đều chia làm hai – đô thị của người giàu và đô thị của người nghèo. Có nhiều khu đô thị, nhà hàng, rạp hát, trung tâm giải trí và sinh hoạt văn hóa… mà người nghèo, kể cả người không giàu, không thể “có quyền” đặt chân tới. Ẩm thực của người giàu là một thế giới về văn hóa; nghe tên món ăn đã biết địa vị của người dùng. Tại một số địa phương có biển, bãi biển cũng chỉ còn một phần rất nhỏ dành cho đông đảo người nghèo.
Sự chênh lệch về đời sống văn hóa như vậy không bắt nguồn từ người dân, mà từ thể chế, từ quyết sách vĩ mô của những cơ quan quản trị .
6. Vấn đề về tính văn hóa của các lễ hội
Sự gắn kết giữa tín ngưỡng, lễ hội và du lịchngày càng trở nên chặt chẽ. Bên cạnh sự phục hồi của tín ngưỡng, lễ hội dân gian truyền thống, thì xu hướng đua nhau tổ chức những lễ hội mới cũng ngày càng phổ biến hơn. Những lễ hội mới vừa có nguồn gốc tiếp nhận từ bên ngoàivừa có những lễ hội nội sinh. Loại hình du lịch lễ hội, du lịch tín ngưỡng, du lịch hành hương… phát triển không chỉ trong phạm vi quốc gia mà còn mở rộng sự kết nối ra cả thế giới. Việt Nam vốn đã có nhiều lễ hội, nhưng chưa bao giờ lễ hội lại nhiều đến như hiện nay.
Vấn đề là ở chỗ, những xấu đi phát sinh trong liên hoan lại khá phổ cập. Cùng với thực trạng quản trị kém, chính quyền sở tại can thiệp nhiều khi không tuân theo quy luật của văn hóa, nên đã làm xấu hình ảnh của con người và văn hóa Việt Nam, gây bức xúc cho xã hội. Đặc biệt là nạn nhét tiền lẻ ở khắp nơi trên ban thờ, trên tượng, trên kẽ đá tại những đền chùa. Hàng quán dịch vụ kém văn hóa la liệt ở khắp mọi cơ sở tín ngưỡng, làm cho văn hóa tâm linh mất đi vẻ tôn nghiêm cần có. Những xấu đi của tiệc tùng đã khiến cho cơ quan nhà nước cũng phải quan ngại [ 5 ] .
III. Vấn đề của những vấn đề – sự lệch lạc về giá trị: giả dối được coi là bình thường
Ẩn giấu bên trong và xuyên toàn bộ những yếu tố nói trên là sự rơi lệch về giá trị. Có thể nói thực chất của những hiện tượng kỳ lạ có yếu tố về mặt văn hóa đó là sự rơi lệch, méo mó về giá trị .
Hiện tượng rơi lệch về giá trị lâu nay đã được báo chí truyền thông nói nhiều và thực sự ngày càng thông dụng trong đời sống văn hóa. Nhưng điều đáng nói là, gần đây sự xô lệch này có vẻ như dần đã thành quen, trở thành thông thường, ít gây không dễ chịu như những năm trước .
Chẳng hạn, những hành vi phản cảm, thời thượng, lố bịch của giới Showbiz được báo mạng và thậm chí còn cả TV tiếp thị hàng ngày, lớp trẻ mới lớn tưởng đó là chân giá trị [ 6 ]. Khá nhiều thương hiệu hão được tiếp tay bởi những cơ quan có nghĩa vụ và trách nhiệm, kể cả nhân danh UNESCO. Tạp chí khoa học gần đây không hẳn là nơi công bố những phát kiến mới của khoa học. Bằng giả, thương hiệu giả, kiến thức giả … gần như không còn là điều xấu hổ. Tệ nạn “ mua điểm ” đã Open cả ở những trường Phổ thông khét tiếng TP. Hà Nội. Hiện tượng “ chạy ” ( chạy chức, chạy quyền, chạy tiêu chuẩn, chạy tuổi … ) ai cũng thấy nhưng coi như không biết. Ở nhiều khu công trình, dự án Bất Động Sản … mục tiêu ghi trong văn bản chỉ là phương tiện đi lại, là công cụ cho tham nhũng. Mọi đề án quốc kế dân số đều có rủi ro tiềm ẩn đổ vỡ nếu ở đó tham nhũng hay mục tiêu vụ lợi không thực thi được. V.v … Nghĩa là gần như ở đâu cũng có những giá trị mà kẻ vụ lợi hoàn toàn có thể có được một cách bất chính. Rất tiếc là xã hội lại thừa nhận bằng cách làm ngơ coi như không thấy. Quá nhiều giá trị thời nay đã méo mó tới mức trở thành “ ngụy giá trị ” .
Sinh thời, GS. Hoàng Ngọc Hiến đã nhận xét : “ Xã hội không chăm sóc đến “ sự tử tế ”, “ sự hẳn hoi ” thì dần dà những người tử tế, hẳn hoi sẽ biến mất ; ngược lại, xã hội còn nhớ đến những phẩm hạnh này, thì những người hẳn hoi, tử tế mới Open được ” [ 7 ]. GS. Nguyễn Văn Trọng cũng thừa nhận : “ Một hội đồng mà đam mê quản lý người khác mạnh hơn nhiều so với ham muốn có độc lập cá thể để làm những việc làm phát minh sáng tạo, thì đó chính là một hội đồng săn tìm vị thế theo cách gọi của J.S. Mill ” [ 8 ] .
Giả dối khá thông dụng, làm nản lòng sự trung thực, tử tế. Có lẽ chỉ trừ thiên nhiên và môi trường mái ấm gia đình còn ở đâu người ta cũng phát hiện cái giả dối ( trong thiên nhiên và môi trường mái ấm gia đình, giả dối không phải là không có, nhưng không mái ấm gia đình nào đồng ý điều giả dối, trừ phi giấu diếm được ). Còn trong xã hội, sự bao che cho cái xấu, cái bất minh khá trắng trợn. Khác với vài chục năm trước đây, ngày này, con cháu dù được tuyển dụng vào môi trường tự nhiên nào, kể cả quân đội, công an hay cơ quan nhà nước … cũng không đủ làm cho những bậc cha mẹ cảm thấy thật yên tâm, nếu không có “ van an toàn ” riêng, vì khó có gì bảo vệ bảo đảm an toàn .
Từ sau Nghị quyết TW 4, sự trắng trợn kiểu như “ đúng tiến trình ” không ít có bớt đi, nhưng vẫn còn khá nghiêm trọng. Sự tha hóa, lối sống xa hoa, phù phiếm … có xu thế ngày càng thông dụng .
Trên trong thực tiễn, hai giá trị giữ vị trí thống trị ngày này rất tiếc lại là “ tiền ” và “ làm quan ”. Khoe tiền, khoe của, khoe giàu sang … rất công nhiên. Mọi giá trị khác hóa ra đều nhỏ bé, không mấy ý nghĩa nếu không được “ bảo vệ ” bằng tiền. Mọi thành đạt cũng chỉ tương đối trong so sánh với “ làm quan ”. Người không như mong muốn trên đường “ hoạn lộ ” thường ít được cảm thông, mà buộc phải chịu sự dè bỉu trước hết là của người thân trong gia đình, sau đó mới là của đồng nghiệp và xã hội .
IV. Kết luận
Văn hóa và tăng trưởng là mối quan hệ pháp luật lẫn nhau, nhiều lúc là nhân quả, nhưng cũng đôi khi không tất yếu .
Khi đóng vai trò là tác nhân bên trong, là cái nằm ở tầng sâu của đời sống xã hội, văn hóa Việt Nam lao lý sự tăng trưởng của xã hội ngày này bằng những giá trị khuynh hướng được xác lập từ lịch sử dân tộc nhiều nghìn năm của văn hóa dân tộc bản địa. Sự tăng trưởng của xã hội Việt Nam văn minh dù dịch chuyển theo phương pháp nào vẫn chắc như đinh sẽ đi theo quỹ đạo của một xã hội văn minh, công minh, với những con người nhân văn, mưu trí, có đủ sức mạnh và trí tuệ thiết kế xây dựng quốc gia và bảo vệ vững chãi Tổ quốc .
Nhưng trong khuôn khổ là tác nhân chịu sự ảnh hưởng tác động của đời sống xã hội hiện thời, thì văn hóa Việt Nam hiện nay lại mang trong nó một số ít hạn chế, khiếm khuyết, cần phải được dữ thế chủ động nhận diện và nhất quyết biến hóa để tăng trưởng .
Qua mấy chục năm tiếp cận với kinh tế thị trường và làn sóng toàn thế giới hóa, nhiều thói hư tật xấu của người Việt và một số ít yếu kém trong quản trị vĩ mô, chẳng những vẫn chưa được khắc phục mà còn cộm lên thành những yếu tố cản trở sự tăng trưởng. Con người tha hóa, đạo đức xuống cấp trầm trọng, giáo dục yếu kém, y tế kém nhân văn, chủ trương văn hóa chưa ổn, liên hoan ít văn hóa … là những yếu tố nóng của bản thân văn hóa Việt Nam .
Nhưng ẩn giấu bên trong và xuyên qua toàn bộ những yếu tố ấy là sự sự rơi lệch về giá trị. Theo chúng tôi, yếu tố lớn nhất của văn hóa Việt Nam hiện thời là sự rơi lệch về giá trị. Bảng giá trị của người Việt truyền thống lịch sử và tân tiến hiện nay đã vô tình bị xếp sai một số ít vị trí thành ngụy giá trị. Thói vụ lợi và thực dụng qua sự kích thích của mặt trái kinh tế thị trường đã làm cho không ít người tưởng rằng tài lộc và hoạn lộ là giá trị đỉnh điểm của đời sống. Giả dối được tiếp tay bởi những kẽ hở của chính sách đã biến thành lối sống, thành phương pháp sống của không ít kẻ vụ lợi .
Sự tăng trưởng yên cầu mỗi những nhân và những tổ chức triển khai xã hội phải thật sự nghiêm khắc với những thói hư tật xấu này để bảng giá trị trở lại với chân giá trị. Xã hội muốn tăng trưởng, ngụy giá trị không hề chiếm chỗ của chân giá trị, giả dối không hề ép chế sự tử tế và chân thực .
Chú thích:
[1].Đảng Cộng sản Việt Nam (2016). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII. Nxb. CTQG. Hà Nội, tr. 126.
[2].Xem: Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 – khoá XII.https://thuvienphapluat.vn/tintuc/vn/thoi-su-phap-luat/chinh-sach-moi/14839/nghi-quyet-hoi-nghi-trung-uong-4-khoa-xii
[3]. Rùng mình khi nghĩ đến bệnh viện.http://tuoitre.vn/rung-minh-khi-nghi-den-benh-vien-360266.htm.
[ 4 ]. Giá bán lẻ sữa ở Việt Nam ở mức cao nhất quốc tế, gấp đôi Malaysia và gấp 1,5 lần Đất nước xinh đẹp Thái Lan. Giá thuốc Tây tại Việt Nam thuộc hàng đắt nhất quốc tế : theo khảo sát của WHO với 7 nhóm thuốc thông dụng, giá thuốc tại Việt Nam cao từ 5 đến 40 lần so với giá trung bình quốc tế. Hiện tượng nạo phá thai cao nhất quốc tế. Tỷ lệ trẻ nhỏ chết đuối ở Việt Nam cao nhất khu vực Khu vực Đông Nam Á ( khoảng chừng 10 trẻ nhỏ độ tuổi 7-15 tử trận vì chết đuối mỗi ngày ). Tai nạn giao thông vận tải với khoảng chừng 1000 người chết mỗi năm. Việt Nam vẫn nằm trong số 36 vương quốc có tỷ suất suy dinh dưỡng thể thấp còi trên khoanh vùng phạm vi toàn thế giới ( Đàn ông Việt Nam có chiều cao trung bình 1 m62, thấp nhất ASEAN, kém cả Campuchia, và thấp hơn nhiều so với Đông Bắc Á ) .
[ 5 ] Trước những diễn biến phức tạp của liên hoan, ngày 9/2/2011, nhà nước đã có Công điện gửi những Bộ và những đơn vị chức năng tương quan, nhu yếu kiểm soát và chấn chỉnh những biểu lộ xấu đi, phản cảm tại những tiệc tùng trên cả nước, nhất là dịp đầu năm .
[6]Thái Sơn(2017). Showbiz Việt và những khủng hoảng văn hóa.http://vnca.cand.com.vn/dien-dan-van-nghe-cong-an/Show-biz-Viet-va-nhung-khung-hoang-van-hoa-463845/
[7].Hoàng Ngọc Hiến (2010). Sự hẳn hoi của một chính khách lớn
http://www.tuanvietnam.net/2010-02-13-su-han-hoi-cua-mot-chinh-khach-lon
[8]. Nguyễn Văn Trọng (2010). Tai họa từ lòng ghen tỵ.Thời báo Kinh Tế Sài Gòn.
http://www.chungta.com/nd/tu-lieu-tra-cuu/tai_hoa_tu_long_ghen_ty.html
SOURCE: VĂN HÓA NGHỆ AN
Trích dẫn từ: http://vanhoanghean.com.vn/chuyen-muc-goc-nhin-van-hoa/nhung-goc-nhin-van-hoa/van-de-lon-nhat-cua-van-hoa-viet-nam-hien-nay-gia-doi-duoc-coi-la-binh-thuong
Like this:
Loading…
Related
Filed under : Cùng suy ngẫm |
Source: https://sangtaotrongtamtay.vn
Category: Giáo dục
Để lại một bình luận