Các di sản văn hóa thế giới ở Việt Nam – Văn Sử Địa – https://sangtaotrongtamtay.vn rất mong tiếp tục nhận được nhiều bài vở hơn nữa của các cộng tác viên và mong bạn đọc vào đọc https://sangtaotrongtamtay.vn nhiều hơn và quảng bá cho

Các di sản văn hóa thế giới ở Việt Nam

Đang có ý định tập hợp tư liệu để giới thiệu về các di sản văn hóa thế giới ở Việt Nam, thì may thay, chúng tôi đọc được trên báo Lâm Đồng Online 4 số liền một bài giới thiệu về 26 di sản văn hóa của Việt Nam được UNESCO vinh danh văn hóa thế giới của tác giả Đoàn Bích Ngọ. Nhận thấy bài viết này ghi khá đầy đủ các lượng thông tin cần thiết với từng di sản, vì vậy, chúng tôi sao chép và giới thiệu cùng bạn đọc. Xin chân thành cảm ơn Báo Lâm Đồng và tác giả Đoàn Bích Ngọ.
vansudia.net

I.DI SẢN THIÊN NHIÊN VÀ DI SẢN HỖN HỢP

1. Di sản thiên nhiên Thế giới Vịnh Hạ Long:

– Là Di sản thiên nhiên của Việt Nam được tổ chức UNESCO 2 lần công nhận là Di sản thiên nhiên Thế giới. Lần 1 vào ngày 17/12/1994, lần 2 vào ngày 02/12/2000 với giá trị ngoại hạng về thẩm mỹ và giá trị địa chất, địa mạo.

Vịnh Hạ Long là một phần của Vịnh Bắc bộ, nằm ở vùng Đông Bắc Việt Nam. Vịnh có diện tích quy hoạnh 1.553 km2 với 1969 hòn đảo lớn, nhỏ. Trong đó vùng di sản được công nhận gồm có 775 hòn hòn đảo có diện tích quy hoạnh là 434 km2. Đây là di sản độc lạ được đánh gía độc nhất vô nhị trên quốc tế. Nó không những tiềm ẩn nhiều dấu tích quan trọng trong quy trình hình thành và tăng trưởng của toàn cầu, là cái nôi cư trú của người Việt cổ mà còn là một tuyệt tác nghệ thuật và thẩm mỹ của vạn vật thiên nhiên với hàng trăm, nghìn hòn đảo đá “ muôn hình vạn trạng ”, cùng nhiều hang động kỳ bí tuyệt đẹp có tuổi xây đắp địa chất cách đây từ 250 – 28 triệu năm .

vịnh hạ long - vansudia.net

Vịnh Hạ Long vào hè ( Ảnh TL – nguồn BQLDT Hạ Long )
Vịnh Hạ Long không những là kỳ quan vạn vật thiên nhiên của quốc tế mà còn là một kho lưu trữ bảo tàng địa chất quý giá được gìn giữ ngoài trời đến 300 triệu năm. Bên cạnh đó Vịnh còn là nơi tập trung chuyên sâu đa dạng sinh học với những hệ sinh thái của vùng biển nhiệt đới gió mùa rất đa dạng chủng loại, phong phú trong đó có nhiều loài động thực vật quý và hiếm nằm trong Sách đỏ Việt Nam và Thế giới .
Vịnh Hạ Long còn là vùng đất được coi là cái nôi của loài người với nền văn hóa Hạ Long qua những di chỉ khảo cổ nổi tiếng như Đồng Mang, Xích Thổ, Thoi Giếng cùng nhiều địa điểm gắn với lịch sử vẻ vang đấu tranh oanh liệt, hào hùng của dân tộc bản địa như thương cảng Ba Đồn, núi Bài Thơ, sông Bạch Đằng .

2. Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng

Nằm trên địa phận những huyện Bố Trạch, Quảng Ninh, Minh Hóa của tỉnh Quảng Bình, Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng có tổng diện tích quy hoạnh 343.300 ha. Nơi đây được ví như một kho lưu trữ bảo tàng địa chất khổng lồ bởi cấu trúc địa hình, địa mạo rất phức tạp trải qua quy trình kiến thiết địa chất từ 4 triệu năm trước của toàn cầu với những cảnh sắc vạn vật thiên nhiên kỳ bí cùng hơn 300 hang động lớn nhỏ đẹp nổi tiếng như Phong Nha, Tiên Sơn, Thiên Đường. Đặc biệt là hang Sơn Đoòng được nhìn nhận là hang động lớn và dài nhất thể giới ( hang cao 250 m, rộng 200 m, dài 8,5 km ). Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng còn là nơi có hệ động thực vật nhiều mẫu mã, phong phú và độc lạ với 2400 loài thực vật bậc cao, 140 loài thú, 356 loài chim và hàng trăm loài lưỡng thể cá côn trùng nhỏ trong đó có nhiều loài quý và hiếm được ghi trong Sách đỏ Việt Nam và IUCN của quốc tế như : sao la, mang lớn, mang Trường Sơn, Voọc Hà Tĩnh …

Động Phong Nha - vansudia.net

Động Phong nha Quảng Bình ( Ảnh : TL – nguồn BQLDT Quảng Bình )
Có thể nói, Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng vừa là một kho lưu trữ bảo tàng địa chất và cũng là một kho lưu trữ bảo tàng sinh học khổng lồ ở Việt Nam. Nó có nhiều giá trị to lớn không những so với Việt Nam mà còn mang ý nghĩa toàn thế giới. Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng cũng từng được UNESCO công nhận 2 lần là Di sản vạn vật thiên nhiên Thế giới ( Lần 1 vào ngày 3/7/2003 tại Hội nghị Pari – Pháp ; lần 2 vào tháng 7/2015 tại Hội nghị họp tại Bon – Đức ) .

3. Công viên địa chất toàn cầu

Cao nguyên đá Đồng Văn là khu vui chơi giải trí công viên địa chất tiên phong của Việt Nam và thứ 2 ở khu vực Khu vực Đông Nam Á được Hội đồng tư vấn mạng lưới khu vui chơi giải trí công viên địa chất toàn thế giới ( GGN ) công nhận là khu vui chơi giải trí công viên địa chất toàn thế giới ngày 3/10/2010. nằm ở độ cao trung bình từ 1000 – 1600 m so với mực nước biển, có diện tích quy hoạnh gần 2356 km2 thuộc địa phận 4 huyện : Đồng Văn, Mèo Vạc, Yên Minh, Quảng Bạ của tỉnh Hà Giang, Cao nguyên đá Đồng Văn mang trong mình nhiều di sản về địa chất, địa tầng, kiến trúc đa dạng và phong phú, phong phú : điển hình như những vườn đá, rừng đá Khâu Vai, Lũng Pù ( Mèo Vạc ) .

Cao nguyên đá Đồng Văn

Cao nguyên đá Đồng Văn được nhìn nhận là một trong những vùng có hệ địa sinh thái núi đá đẹp, độc lạ và phong phú nhất trên quốc tế. Đặc biệt nơi đây còn phát hiện được 4 di chỉ khảo cổ thời tiền sử thuộc thời kỳ đồ đá cách đây hàng vạn năm. Đây cũng là nơi sinh sống truyền kiếp cử 17 dân tộc thiểu số vùng cao Bắc Việt Nam có nhiều nét văn hóa độc lạ mang đậm truyền thống văn hóa vùng miền .

4. Quần thể danh thắng Tràng An

Là di sản quốc tế hỗn hợp tiên phong của Việt Nam được UNESCO chính thức công nhận vào ngày 23/6/2014 dựa trên 3 tiêu chuẩn về văn hóa, thẩm mỹ và nghệ thuật và những giá trị địa chất, địa mạo .

Quần thể danh thắng Tràng An thuộc địa bàn các huyện Hoa Lư, Gia Viễn, Nho Quan và Thành phố Ninh Bình, với tổng diện tích khoảng 10.000 ha trong đó vùng lõi của di sản gồm: khu sinh thái Tràng An, cố đô Hoa Lư, Tam Cốc – Bích Động, ở đây có khoảng 100 hang động vừa là động khô, vừa là động nước. Các hang động xuyên thủy thông giữa các thung được thiên nhiên tạo tác muôn hình muôn vẻ, xung quanh được bao bọc bởi những ngọn núi đá vôi dựng đứng với những hình thù ký thú. Mỗi địa danh hang động nơi đây đều mang ý nghĩa gắn với những câu chuyện, sự kiện lịch sử dựng nước và giữ nước của cha ông từ triều đại Đinh, Lê, Lý, Trần. Xen lẫn giữa các tuyệt tác thiên nhiên còn có cả những công trình kiến trúc cổ kính do bàn tay con người tạo nên, chúng hòa quyện với nhau trong một không gian huyền ảo, thơ mộng tạo nên vẻ đẹp linh thiêng, huyền bí cho Tràng An.
Danh thắng Tràng An - vansudia.net

Danh thắng Tràng An ( Ảnh : ĐBN )
Với sự phong phú về địa chất địa mạo, về mạng lưới hệ thống cảnh sắc hang động được thiết kế trong thời hạn lê dài hàng triệu năm, Tràng An cũng là khu vực có hệ sinh thái nhiều mẫu mã, phong phú, vừa trên cạn, vừa dưới nước. ở đây có hàng trăm đến hàng nghìn loài động thực vật khách nhau tropng đó có nhiều loài được ghi trong sách đỏ Việt Nam và Thế giới. Không những chỉ có môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên phong phú, cảnh sắc kỳ bí, thơ mộng, Tràng An còn mang trong mình nhiều giá trị lịch sử dân tộc văn hóa vô giá với những di tích lịch sử lịch sử dân tộc thời nguyên thủy đến những triều đại Đinh, Lê, Lý, Trần. Tràng An đã từng là nơi cu trú của người tiền sử, là mảnh đất vua Đinh chọn kiến thiết xây dựng kinh đô tiên phong của nhà nước Việt Nam phong kiến độc lập : Đại Cồ Việt. Nơi đây cũng từng là Thành Phố Hà Nội kháng chiến của vua tôi nhà Trần trong 2 lần chống quân Nguyên xâm lược .
Qua đó hoàn toàn có thể nói thật hiếm thấy một di sản văn hóa nào hội đủ những giá trị lịch sử vẻ vang, khoa học, thẩm mỹ và nghệ thuật, sinh thái xanh và môi truờng như Quần thể danh thắng Tràng An của Việt Nam .

II. DI SẢN VĂN HÓA VẬT THỂ

5. Quần thể di tích cố đô Huế.

Quần thể di tích lịch sử cố đô Huế được tổ chức triển khai UNESCO công nhận là di sản văn hóa quốc tế ngày 03/7/1993 tại hội nghị tổ chức triển khai ở Colombia. Đây là di sản văn hóa tiên phong của Việt Nam được vinh danh là Di sản văn hóa quốc tế .

Cố đô Huế - điện Thái Hòa

Quần thể di tích lịch sử cố đô Huế được phân bổ dọc theo tả ngạn và hữu ngạn sông Hương, thuộc thành phố Huế và một vài vùng ngoại ô thuộc tỉnh Thừa Thiên Huế. Nơi đây là kinh đô của Việt Nam thời Phong kiến – Triều đại nhà Nguyễn từ năm 1802 đến 1945 .
Trải qua 143 năm dưới sự trị vì của 13 đời vua, kinh đô Huế đã hình thành một mạng lưới hệ thống kiến trúc biểu lộ cho quyền uy của chế độ quân chủ TW tập quyền Nhà Nguyễn ở Việt Nam thời bấy giờ .
Đó là một mạng lưới hệ thống thành quách mẫu mực, những khu công trình kiến trúc, lịch sử vẻ vang văn hóa vừa mang đậm dấu ấn của thẩm mỹ và nghệ thuật kiến trúc phương Đông vừa có sự giao thoa với thẩm mỹ và nghệ thuật kiến trúc phương Tây. Tất cả được sắp xếp ở những vị thế đặc biệt quan trọng lồng trong khung cảnh vạn vật thiên nhiên thơ mộng toát lên một vẻ đẹp cổ kính, uy nghiêm nhưng vẫn rất trữ tình. Một vẻ đẹp độc lạ của kinh đô “ rất Việt Nam ” với những khu công trình tiêu biểu vượt trội như : Hoàng Thành, Tử Cấm Thành, Nghinh Lương Đình, Phu Văn Lâu, Kỳ Đài, Ngọ Môn và những ngôi điện Thái Hòa, Cần Chánh, Kiến Trung, .. Ngoài ra còn có 7 cụm lăng tẩm của 9 vị vua, Đàn Nam Giao, Hổ quyền, cùng nhiều kiến trúc đình, điện, chùa phật giáo cổ kính và nhiều địa điểm vạn vật thiên nhiên kỳ thú, thơ mộng như chùa Thiên Mụ, điện Hòn Chén, Lăng Cô, núi Ngự, sông Hương, … đã góp thêm phần tô điểm thêm vẻ đẹp rất đặc trưng của cố đô Huế .

6. Khu đền tháp Mỹ Sơn.

Khu đền tháp Mỹ Sơn được UNESCO công nhận là di sản văn hóa quốc tế ngày 01-12-1999. Khu đền tháp Mỹ Sơn được phân bổ tập trung chuyên sâu trong một thung lũng được phủ bọc xung quanh là đồi núi có đường kính khoảng chừng 2 km, từ Đông Trường Sơn đến kinh đô Trà Kiệu ( nay thuộc xã Duy Phú, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam ). Đây chính là khu nhà thời thánh Ấn Độ giáo của vương quốc Chăm Pa được thiết kế xây dựng và sống sót từ thế kỷ VII đến thế kỷ XIII. Đền tháp ở Mỹ Sơn được xây theo từng cụm. Mỗi cụm thường có một đền thờ chính và bao quanh có nhiều tháp nhỏ hoặc 1 số ít công trình phụ. Đền tháp được xây bằng gạch, có ghép những mảng trang trí bằng sa thạch. Với kỹ thuật xây tường rất độc lạ ( kỹ thuật mài chập xếp khít ). Sau khi xây xong tường mới điêu khắc chạm trổ hình hoa lá, người, thú linh lên tháp. Theo nhìn nhận của những nhà nghiên cứu thì Mỹ Sơn là nơi nghệ thuật và thẩm mỹ kiến trúc Chăm Pa quy tụ một cách rất đầy đủ nhất. Các phong thái được tăng trưởng liên tục mà đa phần nhất là từ thế kỷ VII – XIII. Mỹ Sơn tập trung chuyên sâu đến 70 đền tháp, 32 bia ký sống sót ở nhiều dạng khác nhau .
Mặc dù trải qua bao thăng trầm của lịch sử vẻ vang và ảnh hưởng tác động của mưa nắng, thời hạn chúng không còn được trọn vẹn nguyên vẹn nhưng đây vẫn là những cứ liệu tốt và rất quan trọng để điều tra và nghiên cứu tìm hiểu và khám phá về thẩm mỹ và nghệ thuật Chăm. Đặc biệt là thẩm mỹ và nghệ thuật điêu khắc Chăm, một nền thẩm mỹ và nghệ thuật độc lạ chịu ảnh hưởng tác động thâm thúy của Ấn Độ giáo có vẻ như đẹp mang đậm nét văn hóa dân tộc bản địa mê hoặc đến lạ kỳ .

7. Đô thị cổ Hội An.

Đô thị cổ Hội An được Ủy ban di sản quốc tế ( thuộc UNESCO ) chính thức công nhận là Di sản văn hóa quốc tế ngày 04-12-1999 tại Hội nghị thứ 23 tổ chức triển khai ở Maroc .

Phố cổ Hội An

Phố cổ Hội An ( Ảnh TL – nguồn BQLDT Hội An )
Đô thị cổ Hội An nằm ở vùng hạ lưu ngã ba sông Thu Bồn, cách thành phố Đà Nằng 30 km về phía Nam – thuộc địa phận tỉnh Quảng Nam. Đây là một cảng thị truyền thống cuội nguồn Khu vực Đông Nam Á duy nhất ở Việt Nam và hiếm có trên quốc tế. Theo nhìn nhận của những nhà nghiên cứu thì “ những kiến trúc cổ của đô thị cổ Hội An hầu hết được làm mới từ thế kỷ XIX mặc dầu năm khởi dựng xưa hơn nhiều ”. Ở đây còn lưu giữ và bảo tồn gần như là nguyên vẹn được trên 1000 di tích lịch sử kiến trúc cổ gồm có : những thành phố, nhà cửa, những hội quán, nhà thời thánh họ tộc, đình chùa, miếu mạo, giếng cổ, … Các kiến trúc cổ ở đây hầu hết được xây bằng vật tư truyền thống cuội nguồn như gạch, gỗ, phong thái kiến trúc vừa mang yếu tố thẩm mỹ và nghệ thuật Việt Nam vừa có sự tiếp thu tinh hoa kiến trúc của những nước phương Đông ( như Nhật Bản, Trung Quốc ) và phương Tây .
Điều đặc biệt quan trọng của Hội An là mặc dầu đã trải qua bao thế kỷ nhưng những phong tục tập quán, hoạt động và sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng tiệc tùng, những món ăn truyền thống cuội nguồn, nghề thủ công truyền thống vẫn được người dân gìn giữ, bảo tồn và lưu truyền qua nhiều thế hệ cho đến thời nay .
Hội An từng là một thương cảng, nơi có điều kiện kèm theo giao lưu với nhiều nền văn hóa khác nhau nên người Hội An ngoài những giá trị văn hóa truyền thống lịch sử đã tiếp thu tinh hoa của những nền văn hóa những dân tộc bản địa khác hình thành nên một truyền thống văn hóa nhiều mẫu mã, phong phú rất riêng và độc lạ. Người Hội An hồn hậu, dễ gần và rất mến khách. Đây cũng là một trong những yếu tố tạo nên sự mê hoặc so với hành khách khi tới mày mò khu đô thị cổ Hội An .

8. Khu di tích Trung tâm Hoàng thành Thăng Long – Hà Nội.

Khu di tích lịch sử Trung tâm Hoàng thành Thăng Long – TP.HN được Ủy ban di sản quốc tế ( thuộc UNESCO ) chính thức công nhận là di sản văn hóa quốc tế ngày 31-07-2010 tại Hội nghị lần thứ 34, tổ chức triển khai tại thủ đô hà nội Brasilia của Braxin .
Khu di tích lịch sử Trung tâm Hoàng thành Thăng Long – TP. Hà Nội nằm trong khu vực thuộc Q. Ba Đình – TP.HN với tổng diện tích quy hoạnh là 18,395 ha. Trong đó gồm có khu khảo cổ học được khai thác ( ở số 18 đường Hoàng Diệu ) và những di tích lịch sử còn lưu giữ được trong khu di tích lịch sử Thành cổ TP.HN như : cột cờ TP. Hà Nội, Đoan Môn, Điện Kính thiên, Hậu Lâu, Bắc Môn cùng phần tường bao và 8 cổng hành cung được kiến thiết xây dựng thời Nguyễn .
Khu di tích lịch sử Trung tâm Hoàng thành Thăng Long – TP. Hà Nội được hình thành từ thời nhà Lý, từ sau những năm 1011 cùng với kinh thành Thăng Long. Kinh thành Thăng long được thiết kế xây dựng theo quy mô “ Tam Trùng Thành Quách ”, gồm có có 3 vòng thành : La thành hay còn gọi là Kinh thành bao quanh kinh đô men theo 3 con sông : sông Hồng, Tô Lịch và sông Kim Ngưu. Tiếp đến là Hoàng thành ( vòng thành thứ 2 ) và trong cùng là Tử Cấm thành ( vòng thành thứ 3 ) .
Trải qua hơn 10 thế kỷ với nhiều triều đại phong kiến cũng như bao biến cố thăng trầm trong lịch sử dân tộc Việt Nam, Hoàng thành Thăng Long đã có nhiều sự đổi khác, tuy nhiên riêng khu vực Tử Cấm thành phần đông không đổi khác, chỉ có những kiến trúc bên trong là có sự tu sửa, kiến thiết xây dựng thêm. Vì vậy những di tích lịch sử ở đây đã có mối liên hệ link khá ngặt nghèo tạo nên một toàn diện và tổng thể liên hoàn rất phức tạp nhưng rất đa dạng và phong phú và có sức mê hoặc đặc biệt quan trọng trong việc điều tra và nghiên cứu về yếu tố quy hoạch đô thị và khoảng trống kiến trúc tiếp nối giữa những triều đại trong lịch sử dân tộc Việt Nam. Đây cũng chính là giá trị độc lạ nhất của khu di tích lịch sử .

9. Thành nhà Hồ.

Thành nhà Hồ được Ủy ban di sản quốc tế ( thuộc UNESCO ) chính thức công nhận là di sản văn hóa quốc tế ngày 27-06-2011 tại hội nghị lần thứ 35 tổ chức triển khai tại Paris ( Pháp ). Phạm vi phân bố của Thành nhà Hồ gồm những xã Vĩnh Tiến, Vĩnh Long, Vĩnh Quang, Vĩnh Yên, Vĩnh Phúc, Vĩnh Ninh, Vĩnh Khang, vĩnh Thành và thị xã Vĩnh Lộc thuộc huyện Vĩnh lộc, tỉnh Thanh Hóa. Thành nhà Hồ là kinh đô của Việt Nam quy trình tiến độ từ 1398 đến 1407 .

Thành được Hồ Quý Ly xây dựng năm 1397. Trong lịch sử Thành còn có nhiều tên gọi khác như: Thành An Tôn, Tây Đô, Tây Kinh, Tây Nhai, Tây Giai.
Cổng Nam - Thành Nhà Hồ

Cổng Nam – Thành Nhà Hồ ( Ảnh Geoff Steven ) ( Ảnh TL – nguồn BQLDT – Bảo tàng Thanh Hóa )
Khu di tích lịch sử Thành nhà Hồ gồm có : khu Thành nội, Hào thành, La thành và Đàn tế Nam Giao. Trong đó Thành nội được thiết kế xây dựng hình vuông vắn, tổng thể phần tường thành và 4 cổng chính được thiết kế xây dựng bằng đá phiến xanh với kỹ thuật kiến thiết xây dựng và điêu khắc rất tinh xảo. Hào thành được đào đắp bao quanh khu Thành nội có 4 cửa đá bắc vào 4 cửa của Thành nội. La thành của Thành nhà Hồ dài khoảng chừng 10 km là vòng thành ngoài được kiến thiết xây dựng để che chắn, bảo vệ cho thành nội được dựa theo địa hình sông núi tự nhiên và hầu hết là đắp bằng đất, tường tre gai bao vệ .
Đàn tế Nam Giao được thiết kế xây dựng năm 1402, đây là một kiến trúc cung đình quan trọng – nơi những vua tế lễ tạ ơn trời đất, cầu quốc thái dân an. Đàn Nam Giao có diện tích quy hoạnh khoảng chừng 43.000 mét vuông, có 5 nền đất với 5 bậc cấp. Từ nền Đàn cao nhất đến nền thấp nhất có độ chênh lệch nhau tới 7,80 m .
Thành nhà Hồ được nhìn nhận là “ một khu công trình kỳ vĩ bởi kỹ thuật và nghệ thuật và thẩm mỹ thiết kế xây dựng đá lớn và sự tích hợp những truyền thống cuội nguồn thiết kế xây dựng độc lạ có 1 không 2 ở Việt Nam, khu vực Đông Á và Khu vực Đông Nam Á trong thời kỳ cuối thế kỷ XIV đầu thế kỷ XV ” .

III. DI SẢN VĂN HÓA PHI VẬT THỂ

10. Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương

Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ là di sản văn hóa phi vật thể tiên phong của Việt Nam được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện thay mặt của quả đât ngày 6/12/2012. Phạm vi công nhận của di sản này được xác lập gồm : 109 làng có đình, đền thờ vua Hùng thuộc địa phận Tp. Việt Trì, thị xã Phú Thọ và những huyện Cẩm Khê, Đoan Hùng, Hạ Hòa, Lâm Thao, Phú Ninh, Tam Nông, Thanh Sơn, Thanh Ba, Thanh Thủy, Yên Lộc của tỉnh Phú Thọ. Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương được khởi xướng từ thời đại những vua Hùng sau đó đã được tăng trưởng mạnh và rất được chú trọng ở những triều đại phong kiến Việt Nam trước đây, đặc biệt quan trọng thời Hậu Lê, Tây Sơn, nhà Nguyễn đã liên tục sắc phong cho những đền thờ tại Phú Thọ, pháp điển hóa nghi thức thờ cúng, cấp ruộng đất để thu hoa lợi ship hàng cho việc thờ cúng, coi sóc. Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương được gắn với truyền thuyết thần thoại Lạc Long Quân – Âu Cơ “ bọc trăm trứng ”, cả dân tộc bản địa cùng chung giống nòi, nguồn cội. đồng thời bộc lộ đạo lý “ uống nuớc nhớ nguồn ”, sự kết nối cộng đồngcũng như niềm tin đoàn kết dân tộc bản địa của người Việt Nam. Hàng năm lễ Giỗ tổ Hùng Vương được tổ chức triển khai ở những đền thờ vua Hùng trên khắp cả nước trong đó nghi lễ lớn nhất diễn ra tại khu di tích lịch sử lịch sử vẻ vang đền Hùng tại Phú Thọ. Trong thời hạn diễn ra tiệc tùng còn có nhiều game show dân gian truyền thống lịch sử như bịt mắt, bát dê, Kéo co, bắt vịt, bắt chạch thi bơi …
Ngày nay Đảng và nhà nước ta cũng rất chăm sóc đến công tác làm việc bảo tồn những di sản văn hóa đặc biệt quan trọng là tín ngưỡng thờ Quốc tổ Hùng vương và đã đưa vào Quốc lễ. hằng năm cứ vào ngày 10/3 âm lịch nhân dân cả nước đều được nghỉ lễ để tham gia những hoạt động giải trí giỗ tổ được tổ chức triển khai trang trọng tại những đình, đền thờ vua Hùng ở những địa phương và nô nức hành hương về đất tổ Phú Thọ để tham gia nghi lễ tại khu di tích lịch sử lịch sử dân tộc đền Hùng .

11. Nhã nhạc – âm nhạc cung đình Việt Nam

Nhã nhạc – âm nhạc cung đình Việt Nam là di sản văn hóa phi vật thể tiên phong của Việt Nam được UNESCO công nhận là siêu phẩm di sản văn hóa phi vật thể và truyền khẩu của quả đât tại một phiên họp được tổ chức triển khai tại Paris nước Pháp ngày 07-11-2003. Nhã nhạc – âm nhạc cung đình Huế gồm có nhiều thể loại khác nhau : Nhạc lễ nghi sử dụng riêng cho việc cúng tế và triều chính, những ngày quốc lễ và Yến nhạc dùng cho hoạt động và sinh hoạt đi dạo vui chơi trong cung của vua chúa và hoàng tộc. Trong đó có cả thể loại ca nhạc đi kèm với múa và kịch hát ( múa cung đình, tuồng cung đình ). Nhạc cung đình Huế xưa có nhiều thể loại : Giao nhạc, Miếu nhạc, Ngũ Tự nhạc dùng trong những dịp cúng tế trời đất ; tổ tông ; Đại triều nhạc dùng trong dịp lễ lớn, nghênh tiếp sứ thần ; Triều nhạc và Yến nhạc Giao hàng nội cung .

Bảo tàng cổ vật Huế -

Nhã nhạc – Ban Đại nhac cung đình Huế đang trình tấu tại sân Thế Tổ Miếu
(Ảnh TL – nguồn Bảo tàng cổ vật Huế)

Múa cung đình Huế tiêu biểu vượt trội có : Bát Dật, Lục Cung, Tam Tinh, Đấu Chiến Thắng Phật, Tứ Linh, Trình Tường, Tập Khách, Lục Triệt Hoa Mã Đăng … được phân định và sử dụng tương thích vào những dịp, mục tiêu khác nhau .
Các dàn nhạc và những bản nhạc cung đình triều Nguyễn cũng rất đa dạng và phong phú được biên soạn khá công phu gồm có nhiều loại có biên chế khác nhau nhằm mục đích ship hàng những Nghi lễ và nhu yếu vui chơi trong cung như : Nhã Nhạc, Huyền Nhạc, Ti Trúc Tế Nhạc, Tiểu nhạc, Đại nhạc, Nhạc Thiểu, Cổ Xúy Đại Nhạc, …
Có thể nói “ Nhã nhạc Huế là di sản văn hóa âm nhạc cổ xưa bác học Việt Nam ” được hình thành trên cơ sờ thừa kế thành tựu của dòng nhạc cung đình, những triều đại quân chủ trước đó ở Việt Nam và có sự phát minh sáng tạo tăng trưởng lên một đỉnh điểm mới, đây cũng chính là những giá trị vô giá và vĩnh cửu của dân tộc bản địa Việt Nam .

12. Không gian văn hóa Cồng Chiêng Tây Nguyên

Không gian văn hóa Cồng Chiêng Tây Nguyênđược UNESCO chính thức công nhận là di sản văn hóa phi vật thể và truyền khẩu của quả đât vào ngày 25 – 11 – 2005. Đây là một di sản văn hóa độc lạ của đồng bào những dân tộc bản địa Vùng Tây Nguyên Việt Nam. Phạm vị phân bổ của “ Không gian văn hóa Cồng Chiêng Tây Nguyên gồm có 5 tỉnh : Từ KonTum, Gia Lai, Đăk Lăk, Đăk Nông, Lâm Đồng. Chủ nhân của di sản văn hóa độc lạ này là 12 dân tộc bản địa tụ cư truyền kiếp nơi đây : Bana, Ê đê, Xê Đăng, Mơ Nông, Rơ Măm, Mạ, Cơho, Gia Rai …
Cồng Chiêng Tây Nguyên là một loại nhạc cụ độc lạ được chế tác hầu hết bằng đồng có pha thêm một số ít sắt kẽm kim loại khác như vàng, bạc, đồng đen .
Các tộc người Tây Nguyên sử dụng cồng chiêng làm nhạc cụ nhưng không tự đúc được Cồng Chiêng mà phải mua của những dân tộc bản địa láng giềng. Nhưng sau khi mua về với bàn tay khôn khéo, óc phát minh sáng tạo, đôi tai thính những nghệ nhân đã biết chỉnh âm lại tương thích theo hàng âm của tộc người. Chiêng sau khi đã được chỉnh âm sẽ được tổ chức triển khai một lễ hiến sinh mời thần Chiêng về trú ngụ trong Chiêng và từ đó “ Chiêng mới thật sự là của cải vật chất và ý thức của con người ”, vì thế Cồng Chiêng mang đậm truyền thống văn hóa tộc người. Đối với người Tây Nguyên, cồng chiêng là cầu nối tiếp xúc giữa con người với thần linh. Vì vậy nó được sử dụng nhiều trong những nghi lễ và lệ hội. Thường mỗi tộc người Tây Nguyên đều có một biên chế dàn Chiêng riêng, bản nhạc riêng tùy theo đặc thù đặc trưng của từng nghi Lễ mà có nhưng dàn chiêng và bài chiêng tương thích. Dàn Chiêng và bài Chiêng dùng trong những nghi thức cúng thần khác với dàn Chiêng và bài Chiêng dùng trong nghi thức cầu màu, cầu sức khỏe thể chất …
Đối với những tộc người Tây Nguyên cồng chiêng là hình tượng cho sự quyền lực tối cao và sự giàu sang. Người chiếm hữu nhiều cồng chiêng không chỉ là người giàu sang của cải mà hơn thế còn là người có sức mạnh rất thiêng lớn hơn người khác. Bởi có thần chiêng làm bạn. Chiêng càng cổ thì quyền lực tối cao của vị thần càng cao .

Tự lâu đời, cồng Chiêng có sự gắn bó mật thiết và không thể thiếu trong đời sống tinh thần của người Tây Nguyên. Cồng Chiêng và không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên là tài sản vô giá về văn hóa lẫn âm nhạc, là di sản văn hóa độc đáo của nhân loại.

13. Ca trù

Ca trù

Ca trù ( Ảnh TL – nguồn BQLDT Thành Phố Hà Nội )
Ca trù là di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam được tổ chức triển khai UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của quả đât cần được bảo vệ khẩn cấp vào ngày 01-10-2009. Đây là một di sản văn hóa phi vật thể có phạm vi ảnh hưởng lớn nhất, nó xuất hiện ở 15 tỉnh thành trong cả nước nhưng nhiều nhất ở phía Bắc Việt Nam. Tiêu biểu như ở TP. Hà Nội, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Thành Phố Bắc Ninh, Hải Phòng Đất Cảng, Hưng Yên, Tỉnh Nam Định, Nghệ An, thành phố Hà Tĩnh, Quảng Bình, Tp. Hồ Chí Minh. Được khởi nguồn từ trong dân ca dân vũ dân nhạc Việt Nam, Ca trù là “ một bộ môn thẩm mỹ và nghệ thuật tổng hợp với nét độc lạ là sự phối hợp phong phú tinh xảo, thuần thục giữa thi ca và âm nhạc, nhiều lúc có cả múa ”. Nó được sinh ra từ thế kỉ XI và được tăng trưởng thoáng rộng từ thế kỉ XV nhưng mãi đến cuối thể kỷ XX mới được quốc tế biết đến và được những nhà Nhạc gia, nhạc sĩ quốc tế tìm hiểu và khám phá, nghiên cứu và điều tra ra mắt tại nhiều trường ĐH nổi tiếng trên quốc tế. Ca trù còn được gọi là hát Ả đào, hát Cô Đầu, hát Cửa Đình, hát Nhà Trò, … hát Ca trù thường có 5 khoảng trống trình diễn chính, mỗi khoảng trống đều có lối hát và phương pháp trình diễn riêng. Để màn biểu diễn ca trù tối thiểu phải có 3 người : một “ Đào nương ” hay còn gọi là “ Ca Nương ” vừa hát vừa gõ phách, một “ Kép ” ( Nam nhạc Công ) đệm đàn đáy cho người hát và một “ Quan Viên ” là người điểm trống chầu. Trong đó ca nương là người được nhìn nhận cao nhất nhưng cũng là người phải khổ luyện và trải qua nhiều thử thách mới được công nhận. Ca trù xưa được tổ chức triển khai khá chặc chẽ và có những lao lý đơn cử về sự truyền nghề, học đàn, hát, chọn đào nương đi thi hát …
Ca trù là một bộ môn nghệ thuật và thẩm mỹ độc lạ uyên bác. Ca Trù nhiều mẫu mã về lối hát, tinh xảo, công phu trong kĩ thuật hát. Ca trù là một trong những kết tinh, nghệ thuật và thẩm mỹ văn hóa tinh xảo của tâm hồn người Việt Nam qua bao thế kỷ. Nó mãi là niềm tự hào và xứng danh là Di sản Văn hóa Phi vật thể và Truyền Khẩu của Việt Nam và trái đất .

14. Quan họ Bắc Ninh

Quan họ Thành Phố Bắc Ninh được tổ chức triển khai UNESCO công nhận là : Di sản văn hóa phi vật thể và truyền khẩu của trái đất vào ngày 30-9-2009. Phạm vi được công nhận chính thức gồm có 49 làng quan họ ở hai tỉnh Thành Phố Bắc Ninh và Bắc Giang, nhưng tập trung chuyên sâu nhiều nhất là ở TP Bắc Ninh ( có 44 làng quan họ ). Quan họ Thành Phố Bắc Ninh là những làn điệu dân ca thướt tha, trữ tình của người dân vùng đồng bằng Bắc bộ, với lối hát giao duyên dân dã mộc mạc nhưng mang đậm nghĩa tình của trai gái trải qua những “ Liền Anh ” “ Liền Chị ” hát quan họ. Quan Họ Thành Phố Bắc Ninh cũng là môn nghệ thuật và thẩm mỹ được hợp thành từ những yếu tố như : âm nhạc, lời ca, phục trang và liên hoan. Đây cũng là một trong những thể loại dân ca phong phú và đa dạng nhất về mặt giai điệu trong dân ca Việt Nam. Hát quan họ là hình thức hát đối đáp nam nữ giữa làng này với làng kia mà người ta còn gọi là “ Bọn nam ” “ Bọn nữ ”. Một làng quan họ thường có nhiều “ Bọn nam ” và “ Bọn nữ ”. Khi hát có sự phân công hát dẫn, hát cặp để tạo được sự tương hợp về giọng ca. Việc truyền dạy dân ca quan họ cũng rất độc lạ so với những loại dân ca khác đó là tục “ ngủ bọn ”. Thường thiếu niên nam nữ trong làng từ 9-17 tuổi thường rủ nhau buổi tối tập trung chuyên sâu tại nhà ông trùm để học cách nói năng, ứng đối và luyện giọng ghép đôi giữa “ Liền anh ” và “ Liền chị ” cho hợp giọng để đi hát .

Quan họ Băc Ninh

Trang phục và siêu thị nhà hàng trong Quan họ TP Bắc Ninh cũng đặc biệt quan trọng ấn tượng : vừa đẹp và sang trọng và quý phái, biểu lộ tình cảm thắm thiết của chủ nhà so với khách cũng như tập quán của mỗi làng quê. Đó là trầu têm cánh phượng cánh quế, chè Thái, mâm son, thịt gà, giò lụa. Trang phục liền chị điển hình nổi bật với nón ba tầm, quai thao, khăn mỏ quạ, yếm váy … Liền anh áo the khăn xếp, ô lục soạn, áo the dài nâu thâm đi với quần, dép .
Quan họ TP Bắc Ninh là nét văn hóa tiêu biểu vượt trội của người dân vùng Kinh Bắc và là một trong những thể loại dân ca có làn điệu đa dạng chủng loại nhất trong kho tàng dân ca Việt Nam .

15. Hội Gióng ở đền Phù Đổng và đền Sóc

Hội Gióng ở đền Phù Đổng và đền Sóc là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện thay mặt của trái đất được UNESCO công nhận chính thức vào ngày 16-11-2010 tại Hội nghị lần thứ V của Uỷ Ban Liên Chính Phủ theo Công ước năm 2003 tổ chức triển khai tại thành phố Nairobi – thủ đô hà nội của Kenya. Hội Gióng hằng năm được tổ chức triển khai ở đền Sóc ( xã Phù Linh, huyện Sóc Sơn, TP. Hà Nội ) từ ngày 6-8 tháng Giêng âm lịch và ở đền Phù Đổng ( xã Phù Đổng, huyện Gia Lâm, ngoài thành phố TP. Hà Nội ) từ ngày 6-12 tháng tư âm lịch. Đây là hai địa điểm theo thần thoại cổ xưa là nơi sinh ra người anh hùng Thánh Gióng và là nơi dừng chân sau cuối sau khi dẹp tan giặc Ân ông bay về trời. Đây là tiệc tùng truyền thống lịch sử để ca tụng chiến công và tưởng niệm công ơn của người anh hùng Thánh Gióng. Trong tiệc tùng có sự tái hiện lại một cách sinh động cảnh những trận đấu giao tranh kinh khủng giữa Thánh Gióng và nhân dân Văn Lang với giặc Ân theo hình thức cuộc chiến tranh giữa những bộ lạc cổ xưa. Lễ hội nhằm mục đích giáo dục lòng yêu nước và truyền thống cuội nguồn đoàn kết hội đồng và ý thức thượng võ, ý chí đấu tranh kiên cường đồng thời cũng biểu lộ khát vọng độc lập tự do của dân tộc bản địa .

Lễ rước của Hội gióng

Bên cạnh giá trị lịch sử vẻ vang về văn hóa nghệ thuật và thẩm mỹ, hội Gióng còn được ví “ như một kịch trường dân gian to lớn với hàng trăm vai diễn tiến trình theo một ngữ cảnh đã được chuẩn hóa ” cạnh bên đó là những màn rước, đám rước với cờ hiệu, trống hiệu, kiệu, lộng, phục trang trong từng đám rước đã tạo nên những giá trị và nét đẹp riêng đặc biệt quan trọng của liên hoan .
Hội Gióng là một hiện tượng văn hóa khá đặc biệt quan trọng, mặc dầu đã trải qua nhiều biến cố, thăng trầm của lịch sử dân tộc nhưng nó vẫn được bảo tồn khá toàn vẹn và lưu truyền liên tục qua nhiều thế hệ. Đây cũng chính là giá trị điển hình nổi bật toàn thế giới của hội Gióng – một trong những di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam và quả đât .

16. Hát Xoan ở Phú Thọ

Hát Xoan ở Phú Thọ của Việt Nam được UNESCO chính thức công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể và truyền khẩu của nhân loại vào ngày 24-11-/2011. Hát Xoan còn được gọi là khúc môn đình (hát cửa đình) được xuất hiện từ thời đại Hùng Vương cách ngày nay khoảng hơn 2000 năm. Đây là lối hát thờ thần xưa thường được tổ chức hát vào mùa Xuân. Hát Xoan có 3 hình thức: hát thờ cúng các vua Hùng, thành Hoàng làng, hát cầu mùa, cầu sức khỏe, hát lễ hội (giao duyên nam nữ). Phạm vi phân bố của Hát Xoan tập trung chủ yếu từ những làng cổ thuộc địa bàn trung tâm Văn Lang xưa thời vua Hùng ở Phú Thọ, tiêu điểm như An Thái, Phù Đức, Kim Đới ở hai xã Kim Đức và Phương Lâu (Phú Thọ) và sau được lan tỏa ra một số làng quê dọc theo hai bên bờ sông Lô, sông Hồng và tỉnh Vĩnh Phúc.
Đào kép các phường Xoan

Đào kép những phường Xoan trình diễn hát đúm tại đình Lâu Thượng ( ẢnhTL – nguồn Bảo tàng Phú Thọ )
Trong Hát Xoan khi trình diễn biểu lộ nhiều dạng thức như : hát nói, hát ngâm, ngâm thơ và ca khúc, đồng ca nữ, đồng ca nam, tốp ca, đối ca, hát đối đáp, hát xen, hát đuổi, hát có lĩnh xướng … Về sắc thái âm nhạc cũng rất phong phú và đa dạng phong phú. Múa và hát luôn đi cùng và tích hợp với nhau. Nội dung lời ca có phần khấn nguyện, chúc tụng và diễn đạt sản xuất, hoạt động và sinh hoạt, ca tụng cảnh vật vạn vật thiên nhiên, kể nói về truyện xưa. Hát Xoan là một di sản văn hóa phi vật thể chưa đựng nhiều giá trị lịch sử dân tộc văn hóa nghệ thuật và thẩm mỹ độc lạ của dân tộc bản địa Việt Nam. Nó có một sức sống mãnh liệt được lưu truyền gìn giữ qua bao thế hệ và sẽ mãi vĩnh cửu, sát cánh cùng hội đồng dân tộc bản địa Việt Nam trong thời văn minh .

17. Nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ

Nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ còn được gọi là: “Đờn ca tài tử” đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại ngày 5-12-2013. Đây là một loại hình nghệ thuật dân gian đặc trưng của người dân vùng Nam bộ Việt Nam, được hình thành và phát triển vào cuối Thế kỷ XIX. Đờn ca tài tử Nam bộ được người dân Nam bộ sáng tác để hát chơi sau những buổi lao động mệt nhọc. Các bản nhạc thường được sáng tạo dựa trên cơ sở của nhạc lễ, nhạc cung đình, nhạc dân gian miền Trung. Các bản nhạc của Đờn ca tài tử được cải biên liên tục từ bản nhạc cổ trong đó đặc biệt là từ 20 bài gốc. Nhạc cụ sử dụng trong Đờn ca tài tử thường là các loại đàn kìm, đàn tranh, đàn cò, đàn tỳ Bà, đàn độc huyền, sáo, tiêu…Về sau có sử dụng thêm một số đàn hiện đại như Guitar phím lõm, Violon…
Cảnh sinh hoạt đờn ca tài tử

Cảnh hoạt động và sinh hoạt đờn ca tài tử ( Ảnh TL – Bảo tàng Bạc liêu phân phối )
Đờn ca tài tử được thực hành thực tế theo nhóm, câu lạc bộ và mái ấm gia đình. Nhạc công thường là song tấu, tam tấu, hòa tấu. Khi màn biểu diễn dàn nhạc thường cùng ngồi trên chiếu hoặc trên bộ ván với phong thái rất thư thả, thảnh thơi. Người nghe cũng hoàn toàn có thể tham gia thực hành thực tế và phản hồi .
Đờn ca tài tử là một hoạt động và sinh hoạt văn hóa ý thức không hề thiếu trong những dịp tiệc tùng, tết, cưới, sinh nhật, họp mặt giao lưu bạn hữu … Đờn ca tài tử phản ánh tâm tư nguyện vọng mang tính hội đồng cao và rất tương thích với lối sống phóng khoáng, cởi mở, chân thực nhưng rất kiên cường của người dân vùng Nam bộ. Đây cũng là nét đẹp văn hóa truyền thống lịch sử đang được bảo tồn và phát huy .

18. Dân ca Ví dặm Nghệ Tĩnh

Dân ca Ví dặm Nghệ Tĩnh được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại ngày 27-11-2014. Đây là một loại hình nghệ thuật trình diễn dân ca khá phổ biến và chiếm một vị trí quan trọng trong đời sống tinh thần của người dân thuộc hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh. Nó mang đậm bản sắc, tâm hồn cũng như cốt cách của người dân Nghệ Tĩnh. Dân ca Ví dặm được người dân nơi đây hát trong mọi hoạt động của đời sống như khi ru con, dệt vải, gặt lúa, chèo thuyền… Nội dung lời ca của dân ca Ví dặm ca ngợi những giá trị nhân văn sâu sắc như tinh thần yêu nước, tôn sư trọng đạo, hiếu kính với cha mẹ, lòng chung thủy, cách ứng xử, sống có nghĩa có tình…kêu gọi gắn kết cộng đồng chống áp bức bất công trong xã hội.
dân ca ví dặm

Biểu diễn văn nghệ trong lễ tiếp đón Bằng Di sản văn hóa Thế giới – dân ca ví dặm
Hát ví thường là hát tự do, ngẫu hứng theo lối hát ví von để đối đáp hai bên nam nữ. Có nhiều loại ví khác nhau như : ví phường cấy, phường gặt, phường nón, phường vải, ví đò đưa …
Hát dặm là thể hát nói bằng thơ ngụ ngôn thường có tiết tấu rõ ràng. Dặm mang tính tự sự, tự tình, khuyên răng, giải bày. Nhiều khi lại dí dỏm khôi hài, châm biếm trào lộng. Hát dặm Nghệ Tĩnh cũng có rất nhiều loại khác nhau : dặm nói, dặm kể, dặm vè, dặm ru, dặm nam nữ, dặm cửa quyền, dặm xẩm …
Dân ca ví dặm có lối hát rất thân mật, mộc mạc đặc biệt quan trọng sử dụng nhiều từ ngữ và ngôn từ phương ngữ Nghệ Tĩnh có khả nặng miêu tả tư tưởng tình cảm của người dân xứ Nghệ Tĩnh đồng thời góp thêm phần giáo dục những giá trị đạo đức truyền thống cuội nguồn, lòng yêu nước, kết nối hội đồng. Nó có một sức sống mãnh liệt và là nguồn cảm hứng âm hưởng dân ca cho những nghệ sĩ thừa kế và phát huy trong những tác phẩm đương đại, góp thêm phần làm giàu thêm di sản văn hóa niềm tin và sự tăng trưởng bền vững và kiên cố của xã hội thời tân tiến .

19. Nghi lễ và trò chơi kéo co

Nghi lễ và game show kéo co là di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO công nhận vào ngày 02-12-2015 cùng với nghi lễ và game show kéo co ở Campuchia và Nước Hàn, là một tập quán thông dụng trong văn hóa của những dân cư trồng lúa nước ở vùng Đông Á và Khu vực Đông Nam Á. Nó phản ánh nhân sinh quan, thế giới quan của con người đặc biệt quan trọng là niềm tin vào lực lượng siêu nhiên. Ở Việt Nam, Nghi lễ và game show kéo co tập trung chuyên sâu đa phần ở vùng Trung du, đồng bằng Sông Hồng và Bắc Trung bộ. Tiêu biểu như ở những tỉnh Vĩnh Phúc, thành phố Thành Phố Hà Nội và cả …. ở vùng núi phía bắc trong hội đồng người Tày, người Thái và người Giáy ở Tỉnh Lào Cai. Đây là những dân cư lúa nước sớm nhất trong lịch sử vẻ vang và là cái nôi của nền văn minh lúa nước .
Kéo co không chỉ là một game show dân gian mà còn là một hoạt động và sinh hoạt văn hóa gắn với ý niệm tâm linh của những dân tộc bản địa. Kéo co được tổ chức triển khai như một lễ nghi trong những liên hoan là để cầu mùa ( mưa thuận, gió hòa, mùa màng xanh tươi ), cầu sức khỏe thể chất, cầu an …
Kéo co được bộc lộ ở hai hình thức : có dây hoặc không dây. Việc chuẩn bị sẵn sàng người tranh tài và dây kéo cũng được sẵn sàng chuẩn bị kỹ lưỡng vì theo ý niệm tâm linh của dân cư nông nghiệp điều này rất quan trọng tương quan đến sự bình an, suôn sẻ trong làm ăn cho cả làng và hội đồng .

20.Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ của người Việt

Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ của người Việt được tổ chức triển khai UNESCO chính thức công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của trái đất ngày 01-12-2016. Đây là một tín ngưỡng dân gian thờ những thần linh vạn vật thiên nhiên có từ truyền kiếp của người Việt được Open từ thời tiền sử với khái niệm Thánh Mẫu, sau dần tăng trưởng thành tín ngưỡng Tam Phủ ( Thiên phủ, Địa phủ, Thoại phủ ) .
Đến thế kỷ XVI cùng với sự Open của Thánh mẫu Liễu Hạnh một tín ngưỡng địa phương mới được hình thành đó là đạo Mẫu. Tín ngưỡng thờ Mẫu còn gắn liền với nghệ thuật và thẩm mỹ hát chầu văn ( hát hầu đồng ) – một mô hình thẩm mỹ và nghệ thuật dân gian độc lạ của người Việt. Nghi lễ hầu đồng là nghi thức tín ngưỡng tiêu biểu vượt trội của đạo Mẫu .
Đây là nghi thức tiếp xúc với thần linh, những vị thánh trải qua những ông đồng, bà đồng. Thường những vị thánh sẽ hóa thân vào nhân vật dùng nhạc thơ, lời kể lại chuyện. Đồng thời bộc lộ quyền lực tối cao như trừ ma, phán bệnh, ban phúc lộc …
Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ là một phong tục tập quán thờ cúng nữ thần và những nhân vật anh hùng có trong lịch sử vẻ vang, những người có công với quốc gia là một nét văn hóa rực rỡ trong văn hóa tâm linh của người Việt và 1 số ít dân tộc bản địa khác như Mường, Dao, Nùng … Đây là mô hình nghệ thuật và thẩm mỹ dân tộc bản địa độc lạ có lối trình diễn phối hợp nhiều yếu tố như : âm nhạc, phục trang, múa và diễn xướng .

IV.DI SẢN TƯ LIỆU

21. Mộc bản triều Nguyễn

Mộc bản triều Nguyễn là di sản tư liệu của Việt Nam được Uỷ ban tư vấn quốc tế ( IAC ) thuộc UNESCO công nhận là di sản tư liệu quốc tế vào ngày 31/7/2009. Đây là một mô hình tài liệu đặc biệt quan trọng quý và hiếm không riêng gì ở Việt Nam mà còn hiếm có trên toàn quốc tế .
Mộc bản triều Nguyễn là những văn bản chữ Hán – Nôm được khắc trên gỗ để in những loại sách lưu hành tại Việt Nam vào thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX. Mộc bản triều Nguyễn hiện còn lưu giữ được 34.619 tấm trong đó gồm có cả những ván khắc in thu được ở Văn Miếu Văn Miếu Thành Phố Hà Nội đua vào Huế tàng trữ. Tài liệu được khắc trên mộc bản rất tinh xảo và sắc nét với nội dung ghi lại những sự kiện lịch sử dân tộc, những cuộc tiểu trừ giặc giã, sự nghiệp sự nghiệp của những bậc quân vương. Đồng thời nhân bản những bộ luật, những lao lý về chuẩn mực xã hội để phổ cập bắt buộc mọi thần dân phải tuân thủ. Tất cả những bản thảo nói trên đều phải qua sự ngự lãm và phê duyệt bằng bút tích của Hoàng đế trước khi chuyển giao cho những nghệ nhân tài hoa trong ngự xưởng của cung đình khắc lên những loại gỗ quý như gỗ thị, nha đồng …
Tài liệu Mộc bản triều Nguyễn là những bản khắc in những tác phẩm chính văn, chính sử được hình thành trong quy trình hoạt động giải trí của cỗ máy hành chính nhà nước và cuộc sống, hoạt động giải trí của những nhân vật lịch sử vẻ vang có tác động ảnh hưởng lớn tới những biến cố xã hội cũng như tiến trình lịch sử vẻ vang của một dân tộc bản địa, của một quốc gia. Hiện nay những tài liệu này rất hiếm có trên quốc tế. Nó đặc biệt quan trọng có giá trị trong việc nghiên cứu và điều tra lịch sử dân tộc văn hóa Việt Nam nói riêng và thể giới nói chung .

22. Bia đá các khoa tiến sĩ triều Lê – Mạc (1442 – 1779)

Bia đá những khoa tiến sỹ triều Lê – Mạc ( gồm 82 tám bia tiến sỹ ) được Uỷ ban ký ức quốc tế khu vực châu Á Thái Bình Dương công nhận là di sản tư liệu quốc tế thuộc Chương trình Ký ức quốc tế của UNÉSCO vào ngày 09/3/2010. Bia tiến sỹ tại Văn miếu Quốc Tử Giám Hà Nội là di sản tư liệu độc lạ duy nhất trên quốc tế “ không chỉ lưu danh những tiến sỹ đỗ đạt trong những kỳ thi suốt gần 300 năm ( 1442 – 1779 ) mà còn ghi lại lịch sử dân tộc những khoa thi và triết lý của triều đại về nền giáo dục và đào tạo và giảng dạy, sử dụng nhân tài ”. Trên những bia còn ghi rõ người viết văn bia, người dựng bia, ngày tháng dựng bia. Những điều này đã có ảnh hưởng tác động tích cực so với xã hội đương thời và hậu thế cũng như chứng minh và khẳng định về tính xác nhận, nguyên gốc và duy nhất của tư liệu. Nội dung văn bia đều do những nhà trí thức, danh nhân văn hóa biên soạn. Chữ viết và hoa văn trang trí trên những tấm bia tinh tế, cầu kỳ mang tính nghệ thuật và thẩm mỹ cao. Có thể nói mỗi tấm bia vừa là một tác phẩm thư pháp vừa là một tác phẩm thuật điêu khắc tinh xảo và độc lạ với phong thái trang trí mang đậm dấu ấn của thẩm mỹ và nghệ thuật đương thời .
Với những giá trị lịch sử vẻ vang, văn hóa. nghệ thuật và thẩm mỹ cũng như tính duy nhất, hiếm có của 82 tấm bia tiến sỹ, bia đá những khoa tiến sỹ triều Lê – Mạc tại Văn miếu Văn Miếu ( Thành Phố Hà Nội ) là di sản tư liệu vô giá, là niềm tự hào của nhân dân Việt Nam và quả đât trên toàn quốc tế .

23. Mộc bản Kinh Phật Thiền phái Trúc Lâm chùa Vĩnh Nghiêm

Mộc bản Kinh Phật Thiền phái Trúc Lâm chùa Vĩnh Nghiêm được Ủy ban UNESCO công nhận là Di sản tư liệu quốc tế thuộc Chương trình Ký ức quốc tế khu vực Châu Á Thái Bình Dương – Thái Bình Dương ngày 16-05-2012 .

Mộc bản Kinh Sa Di Ni Vĩnh Nghiêm

Mộc bản Kinh Sa Di Ni Vĩnh Nghiêm ( Ảnh TL – nguồn Sở VHTT và DL Bắc Giang )
Đây là bộ Mộc bản gốc, duy nhất của Phật phái Trúc Lâm còn lưu giữ được đến ngày này tại chùa Vĩnh Nghiêm thuộc xã Trí Yên, huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang. Ở đây còn lưu giữ được 3.050 bản khắc với hơn 10 đầu sách kinh phật. Trong đó hầu hết là kinh sách, luật giới nhà Phật, trước tác của Tam Thế Tổ : Điếu Ngư Giác Hoàng Trần Nhân Tông, Thiền Sư Pháp Loa Đồng Kiên Cương, Thiền Sư Huyền Quang Lý Đạo Tái và 1 số ít bản in sớ điệp của Phật phái Trúc Lâm, mộc thư ghi chép lại cách chữa bệnh bằng châm cứu, bằng những loại thảo dược ( thuốc nam ). Các mộc bản này được san khắc vào quy trình tiến độ vào cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, khi chùa Vĩnh Nghiêm là một trong những TT giảng dạy và ấn hành xuất bản lớn nhất của Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam. Đồng thời cũng là nơi lưu giữ hồ sơ những tăng ni trên toàn nước .
Mộc bản Kinh Phật Thiền phái Trúc Lâm chùa Vĩnh Nghiêm đều được làm bằng gỗ thị, chữ được khắc ngược trên cả hai mặt. Kỹ thuật khắc và trang trí thực thi đúng theo quy chuẩn in của Việt Nam. Chữ khắc đa phần là chữ Hán cổ, chữ Nôm và một số ít ít có khắc xen cài thêm chữ Phạn .
Mộc bản Kinh Phật Thiền phái Trúc Lâm chùa Vĩnh Nghiêm là một di sản văn hóa phi vật thể vô giá của Việt Nam và của quả đât bởi nó không những hàm chứa những giá trị tư tưởng, giáo lý của Phật phái Trúc Lâm mà còn có tính độc bản, nguyên gốc mang tính thẩm mỹ và nghệ thuật cao. Đồng thời đây cũng là nguồn cung ứng thông tin đa dạng và phong phú và đáng an toàn và đáng tin cậy khi người xem có nhu yếu khám phá điều tra và nghiên cứu trên nhiều nghành như : tôn giáo, ngôn từ, văn hóa, y học, mỹ thuật .

24. Châu bản triều Nguyễn

Châu bản triều Nguyễn được công nhận là Di sản tư liệu quốc tế thuộc Chương trình Ký ức quốc tế khu vực Châu Á Thái Bình Dương – Thái Bình Dương ngày 14-05-2014 tại Hội nghị lần thứ 6 của Uỷ Ban Chương trình Ký ức quốc tế khu vực Châu Á Thái Bình Dương – Thái Bình Dương ( MOW CAP ) .
Đây là những văn bản triều chính mà trong quy trình điều hành quản lý được những vua triều Nguyễn tự phê bằng mực son đỏ ( từ 1802 – 1945 ). Toàn bộ khối Châu bản triều Nguyễn có 773 tập với khoảng chừng 85.000 văn bản của 11 triều vua thời Nguyễn từ Gia Long đến Bảo Đại ( không có của một vài vị vua không tại vị lâu ). Các châu bản hầu hết được viết tay trên giấy dó và có nội dung khá phong phú và đa dạng về mô hình : chiếu, dụ, chỉ, sớ, tấu, khải, phúc, phiếu trình, phiếu nghỉ … Trong đó lao lý rất rõ và ngặt nghèo về tính năng và thẩm quyền. Nội dung phản ánh những yếu tố trong đời sống xã hội, những dịch chuyển về lịch sử dân tộc, chủ trương đối nội, đối ngoại của Việt Nam quá trình từ thế kỷ XIX đến nữa đầu thế kỷ XX. Các sự kiện ghi chép trong Châu bản có tính xác nhận cao bởi đó là những thông tin được tiếp đón và giải quyết và xử lý của những vua triều Nguyễn trong công tác làm việc quản trị xã hội. Đây cũng là nguồn sử liệu quan trọng để biên soạn những bộ sách sử và những sách điển lệ chính thống như : Đại Nam thực lục chính biên, Đại Nam nhất thống chí, Quốc Triều chính biên … Châu bản triều Nguyễn còn là tư liệu lịch sử dân tộc có giá trị đặc biệt quan trọng quan trọng trong việc vật chứng chủ quyền lãnh thổ của Việt Nam về hai quần đào Trường Sa và Hoàng Sa. Ngoài ra những bút tích phê duyệt của những vua triều Nguyễn và mạng lưới hệ thống chữ viết trên Châu bản ( sử dụng bốn loại chữ viết : chữ Hán, chữ Nôm, chữ Pháp, chữ Quốc ngữ ) đã phản ánh sự dịch chuyển của hệ tư tưởng xã hội và sự ảnh hưởng tác động gia nhập của văn hóa phương Tây cũng như hoạt động giải trí giao thương mua bán của Việt Nam so với những nước trong khu vực và trên quốc tế .
Hiện nay hàng loạt số Châu bản này đang được gìn giữ dữ gìn và bảo vệ tại Trung tâm tàng trữ Quốc gia I ( tại tòa nhà số 16 đường Vũ Phạm Hàm, phường Yên Hòa, CG cầu giấy – TP.HN ) .

25. Thơ văn trên kiến trúc Cung đình Huế

Thơ văn trên kiến trúc Cung đình Huế được Ủy ban chương trình ký ức quốc tế khu vực Châu Á Thái Bình Dương – Thái Bình Dương ( MOW CAP – thuộc UNESCO ) chính thức công nhận là di sản tư liệu quốc tế vào ngày 19-05-2016 .

Thơ văn trên kiến trúc Huế

Thơ văn trên kiến trúc Huế ( Ảnh TL – nguồn Bảo tàng cổ vật – TT Bảo tồn di tích lịch sử Cố đô Huế )
Thơ văn trên kiến trúc Cung đình Huế gồm có hàng loạt mạng lưới hệ thống văn tự chữ hán đa phần là những bài văn, thơ được khắc chạm rất công phu và tinh tế trên gỗ những kiến trúc thuộc quần thể kiến trúc cố đô Huế trong tiến trình 1802 – 1945. Theo sự nhìn nhận của những chuyên viên và những nhà nghiên cứu thì Thơ văn trên kiến trúc Cung đình Huế là “ di sản tư liệu độc lạ, là những bản gốc duy nhất hiện chỉ có ở Việt Nam và có giá trị điển hình nổi bật toàn thế giới ” .

26. Mộc bản trường học Phúc Giang (Hà Tĩnh)

Mộc bản trường học Phúc Giang ( TP Hà Tĩnh ) đã chính thức được UNESCO công nhận là Di sản tư liệu thuộc chương trình ký ức quốc tế khu vực Châu Á Thái Bình Dương – Thái Bình Dương ngày 19-05-2016 cùng với thơ văn trên kiến trúc Cung đình Huế .

Mộc bản trường học Phúc Giang (Hà Tĩnh) là những bản khắc gỗ chữ Hán ngược dùng đề in sách do dòng họ Nguyễn Huy, làng Trường Lưu, xã Lai Thạch, huyện Thiên Lộc (nay là xã Trường Lộc, huyện Can Lộc), tỉnh Hà Tĩnh biên soạn và khắc in để phục vụ việc dạy và học. Mộc bản trường học Phúc Giang (Hà Tĩnh), được hình thành trong quá trình hoạt động giáo dục văn hóa từ giữ thế ký XIIX đến đầu thế kỷ XX.

Mộc bản trường học Phúc Giang ( thành phố Hà Tĩnh ) là di sản tư liệu hiện có 383 bản được làm bằng gỗ những cây thị “ đực ”, nét chữ khắc tinh xảo với nhiều dạng chữ khác nhau như : Lệ thư, Thảo thư, Giản tự, Cô tự, … Mộc bản trường học Phúc Giang ( TP Hà Tĩnh ) là khối mộc bản cổ nhất và duy nhất về văn hóa giáo dục của một dòng họ còn được lưu giữ ở Việt Nam. Với những giá trị đặc biệt quan trọng về hình thức, nội dung cũng như tính xác nhận, độc lạ di sản tư liệu này đã có tầm tác động ảnh hưởng tới cả khu vực và quốc tế. Hiện nay khối Mộc bản này đang được dữ gìn và bảo vệ tại tư gia dòng họ Nguyễn Huy và Bảo tàng thành phố Hà Tĩnh .
ĐOÀN BÍCH NGỌ

Source: https://sangtaotrongtamtay.vn
Category: Giáo dục

Bình luận

Để lại một bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *