Quy luật phủ định – Wikipedia tiếng Việt

Quy luật phủ định hay quy luật phủ định của phủ định là một trong ba quy luật cơ bản của phép biện chứng duy vật trong triết học Mác – Lênin, chỉ ra khuynh hướng của sự phát triển, theo đó sự phát triển của sự vật, hiện tượng có xu hướng, khuynh hướng lặp lại giai đoạn đầu nhưng ở trình độ cao hơn, phát triển theo hình xoắn trôn ốc.

Sự phủ định[sửa|sửa mã nguồn]

Theo triết học Mác – Lênin thì bất kể sự vật, hiện tượng kỳ lạ nào trong quốc tế đều trải qua quy trình sinh ra, sống sót, tăng trưởng và diệt vong. Sự vật cũ mất đi được thay thế sửa chữa bằng sự vật mới. Sự sửa chữa thay thế đó là tất yếu trong quy trình hoạt động và tăng trưởng của sự vật. Không như vậy sự vật không tăng trưởng được. Sự sửa chữa thay thế đó được triết học gọi là sự phủ định .Theo quan điểm duy vật biện chứng, sự chuyển hoá từ những đổi khác về lượng dẫn đến những đổi khác về chất, sự đấu tranh liên tục của những mặt trái chiều làm cho xích míc được xử lý, từ đó dẫn đến sự vật cũ mất đi sự vật mới sinh ra sửa chữa thay thế. Sự thay thế sửa chữa diễn ra liên tục tạo nên sự hoạt động và tăng trưởng không ngừng của sự vật. Sự vật mới sinh ra là hiệu quả của sự phủ định sự vật cũ. Điều đó cũng có nghĩa là sự phủ định là tiền đề, điều kiện kèm theo cho sự tăng trưởng liên tục, cho sự sinh ra của cái mới thay thế sửa chữa cái cũ. Đó là phủ định biện chứng .

Phủ định biện chứng là phạm trù triết học dùng để chỉ sự phủ định tự thân, sự phát triển tự thân, là mắt khâu trong quá trình dẫn tới sự ra đời sự vật mới, tiến bộ hơn sự vật cũ. Tuy nhiên có sự phủ định chỉ là phá hủy cái cũ, không tạo tiền đề cho sự tiến lên và lực lượng phủ định được đưa từ ngoài vào kết cấu của sự vật, tức là sự tự phủ định, là sự phủ định tạo tiền đề cho sự phát triển tiếp theo, cho cái mới ra đời thay cái cũ.

Phủ định biện chứng có những đặc trưng cơ bản là tính khách quan và tính thừa kế .

• Tính khách quan: vì nguyên nhân của sự phủ định nằm ngay trong bản thân sự vật. Đó chính là giải quyết những mâu thuẫn bên trong sự vật. Nhờ việc giải quyết những mâu thuẫn mà sự vật luôn luôn phát triển. Mỗi sự vật có phương thức phủ định riêng tuỳ thuộc vào sự giải quyết mâu thuẫn của bản thân chúng. Điều đó cũng có nghĩa, phủ định biện chứng không phụ thuộc vào ý muốn, ý chí của con người. Con người chỉ có thể tác động làm cho quá trình phủ định ấy diễn ra nhanh hay chậm trên cơ sở nắm vững quy luật phát triển của sự vật.
• Kế thừa: vì phủ định biện chứng là kết quả của sự phát triển tự thân của sự vật, nên nó không thể là sự thủ tiêu, sự phá huỷ hoàn toàn cái cũ. Cái mới chỉ có thể ra đời trên nền tảng cái cũ. Cái mới ra đời không xóa bỏ hoàn toàn cái cũ mà có chọn lọc, giữ lại và cải tạo những mặt còn thích hợp, những mặt tích cực, nó chỉ gạt bỏ ở cái cũ những mặt tiêu cực, lỗi thời, lạc hậu, gây cản trở cho sự phát triển. Do vậy, phủ định biện chứng đồng thời cũng là khẳng định.

Cái mới trong phủ định biện chứng là cái biểu lộ sự tăng trưởng tương thích quy luật của sự vật, hiện tượng kỳ lạ, là bộc lộ sự chuyển hóa từ quá trình thấp đến tiến trình cao trong quy trình tăng trưởng .

Nội dung quy luật[sửa|sửa mã nguồn]

Sự sinh ra và sống sót của sự vật đã khẳng định chắc chắn chính nó. Trong quy trình hoạt động của sự vật, những tác nhân mới Open sẽ thay thế sửa chữa những tác nhân cũ, sự phủ định biện chứng diễn ra. Sự vật đó không còn nữa và bị thay thế sửa chữa bởi sự vật mới, trong đó có những tác nhân tích cực được giữ lại. Song sự vật mới này sẽ lại bị phủ định bởi sự vật mới khác .Sự vật mới khác ấy có vẻ như là sự vật đã sống sót, tuy nhiên không phải là sự trùng lặp trọn vẹn, mà nó có được bổ trợ những tác nhân mới và chỉ bảo tồn những tác nhân tích cực, thích hợp với sự tăng trưởng liên tục của nó. Sau khi sự phủ định diễn ra 2 lần thì sự phủ định của phủ định được thực thi, sự vật mới triển khai xong một chu kỳ luân hồi tăng trưởng. Sự tăng trưởng biện chứng trải qua những lần phủ định biện chứng như trên là sự thống nhất hữu cơ giữa lọc bỏ, bảo tồn và bổ trợ thêm những tác nhân tích cực mới. Do vậy, trải qua những lần phủ định biện chứng của bản thân, sự vật sẽ ngày càng tăng trưởng .Phạm trù phủ định biện chứng mới nói lên một quy trình tiến độ, một mắt khâu, một nấc thang trong quy trình tăng trưởng nhất định. Với tư cách là cái phủ định ( lần thứ 1 ), cái mới cũng tiềm ẩn trong mình xu hướng dẫn tới sự phủ định lần thứ 2 ( phủ định của phủ định ) .

Trong sự vận động vĩnh viễn của thế giới vật chất, dây chuyền của những lần phủ định biện chứng là vô tận, cái mới phủ định cái cũ, nhưng rồi cái mới lại trở nên cũ và lại bị cái mới sau phủ định. Cứ như vậy, sự phát triển của sự vật, hiện tượng diễn ra theo khuynh hướng phủ định của phủ định từ thấp đến cao một cách vô tận theo đường “xoáy ốc” hay “vòng xoáy trôn ốc”. Sau mỗi chu kỳ phủ định của phủ định, cái mới được ra đời lặp lại cái cũ nhưng trên cơ sở cao hơn.

Sự tăng trưởng theo đường ” xoáy ốc ” là sự biểu lộ rõ ràng, rất đầy đủ những đặc trưng của quy trình tăng trưởng biện chứng của sự vật : tính thừa kế, tính tái diễn, tính tiến lên. Mỗi vòng của đường ” xoáy ốc ” biểu lộ sự tái diễn nhưng cao hơn, biểu lộ trình độ cao hơn của sự tăng trưởng .Quy luật phủ định của phủ định bộc lộ sự tăng trưởng của sự vật là do xích míc trong bản thân sự vật quyết định hành động. Mỗi lần phủ định là hiệu quả đấu tranh và chuyển hoá giữa những mặt trái chiều trong bản thân sự vật – giữa mặt khẳng định chắc chắn và mặt phủ định. Sự phủ định lần thứ nhất diễn ra làm cho sự vật cũ chuyển thành cái trái chiều với cái chứng minh và khẳng định bắt đầu. Sự phủ định lần thứ hai, sự vật mới với tư cách là cái phủ định của phủ định trái chiều với cái phủ định và trở lại cái bắt đầu nhưng không giống nguyên vẹn như cái cũ mà trên cơ sở cao hơn, tốt hơn .Phủ định của phủ định là sự thống nhất biện chứng của cái khẳng định chắc chắn và phủ định, là tác dụng của sự tổng hợp toàn bộ tác nhân tích cực của cái chứng minh và khẳng định bắt đầu và cái phủ định lần thứ nhất, cũng như những quá trình trước đó. Cái tổng hợp này là sự lọc bỏ những tiến trình đã qua, vì thế, nó có nội dung nhiều mẫu mã hơn, tổng lực hơn. Kết quả của sự phủ định của phủ định là điểm kết thúc của một chu kỳ luân hồi tăng trưởng và cũng là điểm khởi đầu cho kỳ tăng trưởng tiếp theo. Sự vật lại liên tục biện chứng chính mình để tăng trưởng. Cứ như vậy sự vật mới ngày càng mới hơn. Theo triết học Mác-Lênin thì quy luật phủ định của phủ định là quy luật phổ cập của sự tăng trưởng của tự nhiên, xã hội và tư duy .

Ý nghĩa phương pháp luận[sửa|sửa mã nguồn]

Quy luật phủ định của phủ định đã chỉ rõ sự tăng trưởng là khuynh hướng chung, là tất yếu của những sự vật, hiện tượng kỳ lạ trong quốc tế khách quan. Song, quy trình tăng trưởng không diễn ra theo đường thẳng nhưng quanh co phức tạp, phải trải qua nhiều lần phủ định, nhiều khâu trung gian. Điều đó giúp tất cả chúng ta tránh được cách nhìn phiến diện, giản đơn trong việc nhận thức những sự vật, hiện tượng kỳ lạ, đặc biệt quan trọng là những hiện tượng kỳ lạ xã hội, và do vậy cần phải kiên trì thay đổi, khắc phục khuynh hướng bi quan, chán nản, giao động trước những khó khăn vất vả của sự tăng trưởng .

Quy luật phủ định của phủ định cũng khẳng định tính tất thắng của cái mới, vì cái mới là cái ra đời phù hợp với quy luật phát triển của sự vật. Mặc dù khi mới ra đời, cái mới có thể còn non yếu, song nó là cái tiến bộ hơn, là giai đoạn phát triển cao hơn về chất so với cái cũ. Vì vậy, trong nhận thức và hoạt động thực tiễn, cần có nhận thức đúng về cái mới và có thái độ đúng đối với cái mới đồng thời chủ động phát hiện ra cái mới, tạo điều kiện cho cái mới phát triển.

Phải có cái nhìn biện chứng trong khi phê phán cái cũ, cần phải biết sàng lọc, thừa kế những yếu tố hài hòa và hợp lý của cái cũ, tránh thái độ ” hư vô chủ nghĩa “, ” phủ định sạch trơn ” .Lí luận nhận thức của chủ nghĩa duy vật biện chứng nghiên cứu và điều tra thực chất, tính quy luật, những hình thức và chiêu thức nhận thức, yếu tố chân lý. Nó giải đáp một cách đúng đắn và rất đầy đủ mặt thứ hai trong yếu tố cơ bản của triết học .

1. ^ C.Mác và Ph. Ăngghen : Toàn tập, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, TP. Hà Nội, năm 1004, tập 20, trang 200

Source: https://sangtaotrongtamtay.vn
Category: Khoa học