CHUYÊN ĐỀ ÔN TẬP VĂN HỌC TRUNG ĐẠI VIỆT NAM LỚP 9

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (310.29 KB, 55 trang )

Chuyªn ®Ò 1: v¨n häc trung ®¹i viÖt nam
Tiết 1:
KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM THỜI KỲ TRUNG ĐẠI
I/ Tóm tắt kiến thức cơ bản.
1. Khái niệm về văn học trung đại.
Văn học trung đại là một cách gọi tên mang tính qui ước, đó là một giai đoạn mà
văn học hình thành và phát triển trong khuôn khổ của nhà nước phong kiến Việt
Nam(Văn học thời phong kiến, văn học cổ) được xác định từ thế kỷ X (dấu mốc
cho sự ra đời của nhà nước phong kiến Việt Nam đầu tiên) đến hết thế kỷ XIX.
2. Vị trí, vai trò của văn học trung đại.
– Có vai trò, vị trí rất quan trọng bởi đây là mốc đầu tiên, chặng đường đầu
tiên của văn học.
– Nội dung tư tưởng của văn học trung đại có tính chất bao trùm lên nền văn
học dân tộc.
3. Các giai đoạn của văn học trung đại.
Được chia làm 3 giai đoạn:
+ Từ thế kỷ X > thế kỷ XV.
+ Từ thế kỷ XVI > nửa đầu thế kỷ XVIII
+ Từ nửa cuối thế kỷ XVIII đến hết thế kỷ XIX.
1
4. Nội dung văn học trung đại.
– Phản ánh khí phách hào hùng, lòng tự hào, tự tôn dân tộc
– Phản ánh lòng yêu nước, lòng căm thù giặc, đòi quyền sống quyền làm
người
– Tố cáo chế độ phong kiến
II/Các dạng đề.
1. Dạng đề từ 2- 3 điểm.
Đề 1: Nêu vai trò vị trí của văn học trung đại trong nền văn học Việt Nam.
* Gợi ý:
– Văn học trung đại có vai trò vị trí rất quan trọng bởi đây là mốc đầu tiên,
chặng đường đầu tiên của văn học. Về sau này các đặc tính của văn học hiện đại

đều bắt nguồn từ văn học trung đại
– Nội dung tư tưởng của văn học trung đại có tính chất bao trùm nên nền văn
học dân tộc như phản ánh lòng yêu nước, lòng căm thù giặc, đòi quyền sống
quyền làm người Sau này văn học hiện đại đều phản ánh rất sâu sắc những nôi
dung trên, tuy nhiên do tư duy của hai thời kỳ khác nhau, nhu cầu phản ánh khác
nhau nên phương thức biểu đạt cũng khác nhau.
2. Dạng đề từ 5- 7 điểm.
2
Đề 2: Văn học trung đại có mấy giai đoạn? Kể tên tác phẩm tiêu biểu cho
từng giai đoạn qua đó đưa ra nhận xét về sự phát triển của từng giai đoạn văn
học.
*Gợi ý:
Văn học trung đại có 3 giai đoạn:
a. Giai đoạn 1: Từ thế kỷ X > thế kỷ XV.
– Tác phẩm tiêu biểu: Nam Quốc Sơn Hà, Chiếu dời đô, Hịch tướng
sĩ, Bình ngô đại cáo.
– Văn học thời kỳ này phần lớn hướng về tư tưởng trung quân ái quốc,
phục vụ cho các cuộc kháng nhiến và xây dựng đất nước vì vậy mang đậm
tình yêu nước, khí phách hào hùng và lòng tự hào dân tộc.
b. Giai đoạn 2: Từ thế kỷ XVI > nửa đầu thế kỷ XVIII
– Tác phẩm tiêu biểu: Truyền kỳ mạn lục( Nguyễn Dữ), Luận pháp học
( Nguyễn Thiếp)
– Các tác phẩm vẫn chịu ảnh hưởng của văn học Trung Quốc, tuy chưa có
lối đi riêng nhưng cũng đã đề cao được ý thức dân tộc, bắt đầu ca ngợi cuộc
sống, đạo lý con người.
c. Giai đoạn 3: Từ nửa cuối thế kỷ XVIII đến hết thế kỷ XIX.
– Tác phẩm tiêu biểu:Truyện Kiều(Nguyễn Du), Lục Vân Tiên( Nguyễn
Đình Chiểu), thơ Hồ Xuân Hương
3
– VH phát triển mạnh mẽ, có nhiều sự chuyển bến lớn nhằm thoát ra khỏi

sự ảnh hưởng của văn họcTrung Quốc tạo nên đặc trưng riêng của văn học
dân tộc. Hầu hết các tác phẩm thời kỳ này được viết bằng chữ Nôm và
phong phú hơn về thể loại.
III. Bài tập về nhà.
1. Dạng đề từ 2-3 điểm.
Đề 1: Hệ thống các tác phẩm văn học trung đại đã được học trong chương
trình Ngữ văn 9 (tập một) theo mẫu sau:
ST
T
Tác phẩm Tác giả Nội dung chính Nghệ thuật

Gợi ý: HS dựa vào SGK và những kiến thức đã học để làm bài tập này.
2. Dạng đề từ 5-7 điểm.
Đề 2: Nêu nội dung chính của văn học trung đại.
*Gợi ý:
-VHTĐ được hình thành và phát triển trong khuôn khổ của nhà nước phong
kiến vì vậy chịu sự chi phối lớn của đạo Nho với những Tam cương, Ngũ thường
4
nên giai đoạn đầu nội dung văn học đã hoàn toàn thủ tiêu cái tôi cá nhân, đòi hỏi
bổn phận trách nhiệm của con người, đặc biệt là bổn phận của người đàn ông đối
với “ Quân- Sư -Phụ” đồng thời phải quên đi bản thân.
– Sang đến giai đoạn 2 nội dung văn học vẫn đề cao chuẩn mực của Tam
cương, Ngũ thường song đã bắt đầu phản ánh cuộc sống đời thường, đề cao cái
“tôi”
– Giai đoạn 3 nội dung văn học đã phát huy và phản ánh cùng một lúc nhiều
đề tài khác nhau:
+ Các biến cố lịch sử xã hội.
+Tố cáo vạch trần bộ mặt thối nát của chế độ phong kiến.
+Phản ánh số phận con người, đặc biệt là thân phận của người phụ nữ trong
xã hội phong kiến.

+ Bày tỏ kín đáo tâm sự yêu nước, đề cao đạo lý làm người, ca ngợi cuộc
sống

Tiết 2 + 3
CHUYỆN NGƯỜI CON GÁI NAM XƯƠNG
-Nguyễn Dữ-
5
A. TÓM TẮT KIẾN THỨC CƠ BẢN
1. Tác giả:
– Nguyễn Dữ sống ở thế kỷ XVI, giai đoạn chế độ xã hội phong kiến đang từ
đỉnh cao của sự phát triển, bắt đầu rơi vào tình trạng suy yếu.
– Nguyễn Dữ chỉ làm quan một năm rồi về ở ẩn, giữ cách sống thanh cao đến
trọn đời, dù vậy qua tác phẩm, ông vẫn tỏ ra quan tâm đến xã hội và con người.
2. Tác phẩm:
Vị trí đoạn trích: “Chuyện người con gái Nam Xương” là truyện thứ 16 trong
số 20 truyện của Truyền kỳ mạn lục.
a. Nội dung:
– Chuyện kể về cuộc đời và cái chết thương tâm của Vũ Nương.
– Chuyện thể hiện niềm cảm thương đối với số phận oan nghiệt của người
phụ nữ Việt Nam dưới chế độ phong kiến, đồng thời khẳng định vẻ đẹp truyền
thống của họ.
b. Nghệ thuật:
– Nghệ thuật dựng truyện.
– Miêu tả nhận vật.
– Sử dụng yếu tố tự sự kết hợp với trữ tình.
c. Chủ đề.
6
– Số phận oan nghiệt của người phụ nữ có nhan sắc, đức hạnh dưới chế độ
phong kiến.
B. CÁC DẠNG ĐỀ:

1. Dạng đề 2 hoặc 3 điểm
Đề 1:
Ý nghĩa của các yếu tố kỳ ảo trong “Chuyện người con gái Nam Xương”.
Gợi ý:
a. Mở đoạn:
– Giới thiệu khái quát về đoạn trích.
b. Thân đoạn:
– Các yếu tố kỳ ảo trong truyện:
+ Phan Lang nằm mộng rồi thả rùa.
+ Phan Lang gặp nạn, lạc vào động rùa, gặp Linh Phi, được cứu giúp,
gặp lại Vũ Nương, được xứ giả của Linh Phi rẽ đường nước đưa về dương
thế.
+ Vũ Nương hiện về trong lễ giải oan trên bến Hoàng Giang giữa lung
linh, huyền ảo rồi lại biến đi mất.
– Ý nghĩa của các chi tiết kỳ ảo.
7
+ Làm hoàn chỉnh thêm nét đẹp vốn có của nhân vật Vũ Nương: Nặng
tình, nặng nghĩa, quan tâm đến chồng con, phần mộ tổ tiên, khao khát được
phục hồi danh dự.
+ Tạo nên một kết thúc phần nào có hậu cho câu chuyện.
+ Thể hiện ước mơ về lẽ công bằng ở đời của nhân dân ta.
c. Kết đoạn:
– Khẳng định ý nghĩa của yếu tố kỳ ảo đối với truyện.
2. Dạng đề 5 hoặc 7 điểm
Đề 1 : Cảm nhận của em về văn bản “Chuyện người con gái Nam
Xương” của Nguyễn Dữ.
*Gợi ý
a. Mở bài
– Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm.
– Nêu giá trị nhân đạo, hiện thực và nghệ thuật đặc sắc của truyện.

b. Thân bài:
1. Giá trị hiện thực:
– Tố cáo xã hội phong kiến bất công, thối nát
+ Chàng Trương đang sống bên gia đình hạnh phúc phải đi lính.
+ Mẹ già nhớ thương, sầu não, lâm bệnh qua đời.
+ Người vợ phải gánh vác công việc gia đình.
8
– Người phụ nữ là nạn nhân của lễ giáo phong kiến bất công.
+ Vũ Thị Thiết là một người thuỷ chung, yêu thương chồng con, có
hiếu với mẹ
+ Trương Sinh là người đa nghi, hồ đồ, độc đoán -> đẩy Vũ Nương
đến cái chết thảm thương.
+ Hiểu ra sự thật Trương Sinh ân hận thì đã muộn.
2. Giá trị nhân đạo
– Đề cao, ca ngợi phẩm hạnh cao quý của người phụ nữ qua hình ảnh Vũ
Nương.
+ Đảm đang: Thay chồng gánh vác việc nhà
+ Hiếu thảo, tôn kính mẹ chồng
+ Chung thuỷ: Một lòng, một dạ chờ chồng
3. Giá trị nghệ thuật:
– Ngôn ngữ, nhân vật.
– Kịch tính trong truyện bất ngờ.
– Yếu tố hoang đường kỳ ảo.
c. Kết bài:
– Khẳng định lại giá trị nội dung của truyện.
– Truyện là bài học nhân sinh sâu sắc về hạnh phúc gia đình.
C. BÀI TẬP VỀ NHÀ:
9
1. Dạng đề 2 hoặc 3 điểm:
Đề 1: Viết một đoạn văn ngắn (8 đến 10 dòng) tóm tắt lại “Chuyện người

con gái Nam Xương” của Nguyễn Dữ.
* Gợi ý:
– Vũ Nương là người con gái thuỳ mị, nết na. Chàng Trương là con gia đình
hào phú vì cảm mến đã cưới nàng làm vợ. Cuộc sống gia đình đang xum họp đầm
ấm, xảy ra binh đao, Trương Sinh phải đăng lính, nàng ở nhà phụng dưỡng mẹ già,
nuôi con. Khi Trương Sinh về thì con đã biết nói, đứa trẻ ngây thơ kể với Trương
Sinh về người đêm đêm đến với mẹ nó. Chàng nổi máu ghen, mắng nhiệc vợ thậm
tệ, rồi đánh đuổi đi, khiến nàng phẫn uất, chạy ra bến Hoàng Giang tự vẫn. Khi
hiểu ra nỗi oan của vợ, Trương Sinh đã lập đàn giải oan cho nàng.
2. Dạng đề 5 hoặc 7 điểm
Đề 1: Cảm nhận của em về nhân vật Vũ Nương trong tác phẩm “Chuyện
người con gái Nam Xương” của Nguyễn Dữ.
* Gợi ý:
a. Mở bài:
– Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm.
– Vẻ đẹp, đức hạnh và số phận của Vũ Nương.
b. Thân bài:
– Vũ Nương là người phụ nữ đẹp.
10
– Phẩm hạnh của Vũ Nương:
+ Thuỷ chung, yêu thương chồng (khi xa chồng )
+ Mẹ hiền (một mình nuôi con nhỏ )
+ Dâu thảo (tận tình chăm sóc mẹ già lúc yếu đau, lo thuốc thang )
– Những nguyên nhân dẫn đến bi kịch của Vũ Nương.
+ Cuộc hôn nhân bất bình đẳng.
+ Tính cách và cách cư sử hồ đồ, độc đoán của Trương Sinh.
+ Tình huống bất ngờ (lời của đứa trẻ thơ )
– Kết cục của bi kịch là cái chết oan nghiệt của Vũ Nương.
– Ý nghĩa của bi kịch: Tố cáo xã hội phong kiến.
– Giá trị nhân đạo của tác phẩm.

b. Kết bài:
– Khẳng định lại phẩm chất, vẻ đẹp của Vũ Nương.
– Khẳng định lại giá trị nội dung, nghệ thuật của tác phẩm.

TIẾT 4-5:
CHUYỆN CŨ TRONG PHỦ CHÚA TRỊNH
‘Trích: Vũ trung tuỳ bút- Phạm Đình Hổ”
11
A. Tóm tắt kiến thức cơ bản
1. Tác giả: Phạm Đình Hổ ( 1768- 1839) tục gọi là Chiêu Hổ
– Quê: Đan Loan – Đường An – Tỉnh Hải Dương
– Sự nghiệp: Có nhiều công trình biên soạn, khảo cứu có giá trị đủ các lĩnh vực
tất cả đều bằng chữ Hán
2. Tác phẩm “Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh”
– Gồm 88 mẩu chuyện nhỏ bàn về các thứ lễ nghi, phong tục, tập quán, ghi
chép những sự việc xảy ra trong xã hội lúc đó. Tác phẩm có giá trị văn chương đặc
sắc, cung cấp những tài liệu quý về sử học, địa lí, xã hội học
a. Nội dung
– Thói ăn chơi xa xỉ của chúa Trịnh và các quan lại hầu cận trong phủ chúa Trịnh
– Những thủ đoạn nhũng nhiễu dân của bọn quan lại hầu cận
– Tình cảnh của người dân
b. Nghệ thuật
– Các sự việc đưa ra cụ thể, chân thực, khách quan, không xen lời bình của tác
giả, có liệt kê và cũng có miêu tả tỉ mỉ, vài sự kiện để khắc hoạ ấn tượng. Cảm xúc
của tác giả (thái độ bất bình, phê phán) cũng được gửi gắm kín đáo
c. Chủ đề: “Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh” phản ánh đời sống xa hoa
của vua chúa và sự nhũng nhiễu của quan lại thời Lê – Trịnh
B. CÁC DẠNG ĐỀ
12
1. Dạng đề 3 điểm :

Đề 1: Viết đoạn văn từ 10-15 dòng nêu ý nghĩa của đoạn văn sau “Nhà ta ở
phường Hà Khẩu, huyện Thọ Xương, trước nhà Tiền đường có trồng một cây lê,
cao vài mươi trượng, lúc nở hoa, trắng xoá thơm lừng; trước nhà trung đường
cũng trồng hai cây lựu trắng, lựu đỏ, lúc ra quả trông rất đẹp, bà cung nhân ta sai
chặt đi cũng vì cớ ấy.”
(Phạm Đình Hổ – Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh – Ngữ văn 9 tập 1)
* Gợi ý :
a. Mở đoạn:
– Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm
– Đoạn văn được trích trong văn bản “Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh” – Phạm
Đình Hổ – Ngữ văn 9 tập 1
b. Thân đoạn:
– Tác giả kể lại một sự việc đã từng xảy ra ngay tại gia đình mình. Bà mẹ của
tác giả đã phải sai chặt đi một cây lê và hai cây lựu quí rất đẹp trong vườn nhà
mình để tránh tai hoạ.
– Ý nghĩa: Cách dẫn dắt câu chuyện làm tăng sức thuyết phục cho những chi tiết
chân thực mà tác giả đã ghi chép, cách viết phong phú và sinh động. Qua đó cảm
xúc của tác giả (thái độ bất bình, phê phán) cũng được gửi gắm một cách kín đáo.
Sự vật được kể mang tính khách quan.
13
c. Kết đoạn:
– Thủ đoạn của bọn hoạn quan khiến cho người dân phải tự huỷ bỏ cây quý của
nhà mình. Đó là điều hết sức vô lí, bất công
2. Dạng đề 5 hoặc 7 điểm :
Đề 1: Cảm nhận của em về văn bản “Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh”
của Phạm Đình Hổ (Ngữ văn 9- tập 1)
*Gợi ý :
1. Mở bài: Giới thiệu chung về tác giả – tác phẩm, khái quát nội dung nghệ
thuật của tác phẩm
“Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh” phản ánh đời sống xa hoa của vua chúa và sự

nhũng nhiễu của quan lại thời Lê – Trịnh
2. Thân bài:
a. Thói ăn chơi xa xỉ của chúa Trịnh
– Xây dựng nhiều cung điện, đình đài ở các nơi để thoả ý
– Thích chơi đèn đuốc, ngắm cảnh đẹp – > Ý thích đó không biết bao nhiêu cho
vừa. Vì vậy việc xây dựng đình đài cứ liên miên, hao tài, tốn của
– Những cuộc dạo chơi của chúa ở Tây Hồ được miêu tả tỉ mỉ (diễn ra thường
xuyên, tháng ba bốn lần). Huy động rất đông người hầu hạ (Binh lính dàn hầu
vòng quanh bốn mặt hồ mà Tây Hồ rất rộng)
14
– Các nội thần, quan hộ giá, nhạc công bày đặt nhiều trò giải trí lố lăng và tốn
kém
– Việc tìm thu vật “phụng thủ” thực chất là cưỡng đoạt những của quý trong
thiên hạ (chim quý, thú lạ) về tô điểm cho nơi ở của chúa.
VD: Miêu tả kĩ, công phu: Đưa một cây đa cổ thụ “từ bên bờ Bắc chở qua sông
đem về” phải một cơ binh hàng trăm người mới khiêng nổi
-> Ý nghĩa đoạn văn “Mỗi khi đêm thanh vắng biết đó là triệu bất tường” =>
Cảm xúc chủ quan của tác giả được bộc lộ, nhất là khi ông xem đó là “triệu bất
tường” -> Điềm gở, điềm chẳng lành -> Báo trước sự suy vong tất yếu của một
triều đại chỉ biết ăn chơi hưởng lạc.
b. Những thủ đoạn nhũng nhiễu dân của bọn quan lại hầu cận
Thời chúa Trịnh Sâm bọn hoạn quan hầu cận trong phủ chúa rất được sủng ái ->
Chúng ỷ thế nhà chúa mà hoành hành tác oai, tác quái trong nhân dân. Thủ đoạn
của chúng là hành đông vừa ăn cướp vừa la làng.
c. Tình cảnh của người dân
– Người dân bị cướp tới hai lần, bằng không thì phải tự tay huỷ bỏ của quý của
mình. Chính bà mẹ của tác giả đã phải sai chặt đi một cây lê và hai cây lựu quí rất
đẹp trong vườn nhà mình để tránh tai hoạ
* Nghệ thuật: Cảnh được miêu tả là cảnh thực (cảnh ở các khu vườn rộng )
– Cảm xúc chủ quan của tác giả được bộc lộ khi ông xem đó là “triệu bất tường”

15
– Các sự việc đưa ra cụ thể, chân thực, khách quan, không xen lời bình của tác
giả, có liệt kê và cũng có miêu tả tỉ mỉ vài sự kiện để khắc hoạ ấn tượng. Cảm xúc
của tác giả (thái độ bất bình, phê phán) cũng được gửi gắm kín đáo.
3. Kết đoạn
– Suy nghĩ của bản thân về thực trạng của đất nước qua những ghi chép của tác
giả.
– Liên hệ thực tế xã hội ngày nay.
C. BÀI TẬP VỀ NHÀ
1. Dạng đề 3 điểm:
Đề 1: Viết đoạn văn (15-20 dòng) giới thiệu về tác giả và nội dung chính
của đoạn trích “Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh” (Trích Vũ trung tuỳ bút)
Phạm Đình Hổ (Ngữ văn 9- tập 1)
* Gợi ý:
a. Mở đoạn: Giới thiệu khái quát về đoạn trích.
b. Thân đoạn:
– Giới thiệu tác giả: Phạm Đình Hổ sống vào thời buổi đất nước loạn lạc nên
muốn ẩn cư. Đến thời Minh Mạng nhà Nguyễn, vua vời ông ra làm quan. Ông đã
mấy lần từ chức rồi lại bị triệu ra.
– Nội dung chính: Tác phẩm viết khoảng đầu đời Nguyễn (đầu thế kỉ IX)
16
+ Ghi chép về cuộc sống ở phủ chúa thời Thịnh Vương Trịnh Sâm, lúc mới
lên ngôi, Thịnh Vương (1742-1782) là con người “cứng rắn, thông minh, quyết
đoán, sáng suốt, trí tuệ hơn người” nhưng sau khi đã dẹp yên được các phe phái
chống đối, lập lại kỉ cương thì “dần dần sinh bụng kiêu căng, xa xỉ, phi tần, thị nữ
kén vào rất nhiều, mặc ý vui chơi thoả thích, chúa say mê Đặng Thị Huệ, đắm
chìm trong cuộc sống xa hoa, ăn chơi hưởng lạc ” gây nên nhiều biến động, các
vương tử tranh giành quyền lực, đánh giết lẫn nhau. Đó chính là hiện thực đen tối
của lịch sử nuớc ta thời đó.
c. Kết đoạn:

– Khái quát lại giá trị nội dung và nghệ thuật của đoạn trích.
2. Dạng đề 5 -7 điểm:
Đề 1: Em hãy thử tưởng tượng mình là Trịnh Sâm và tự kể lại ý thích, thói quen
ăn chơi xa xỉ của mình (có sử dụng yếu tố miêu tả)
* Gợi ý:
a. Mở bài: – (Dùng ngôi kể thứ nhất) Giới thiệu khái quát bản thân. (Ta –
Thịnh Vương Trịnh Sâm, thông minh sáng suốt, từng một tay dẹp yên các phe phái
đối lập, lập lại trật tự kỉ cương xã hội )
b. Thân bài
– Kể lại cuộc sống của mình ( bám sát nội dung văn bản)
– Thích ngao du sơn thuỷ uống rượu, cho thoả chí.
17
– Xây dựng rất nhiều cung điện, đền đài. Công việc xây dựng tiêu tốn khá
nhiều tiền của nhưng không hề gì, miễn là thích
– Thường xuyên ngự trên Hồ Tây, trên núi, cứ mỗi tháng độ ba bốn lần ta lại
ra Hồ Tây ngắm cảnh, tưởng như đang lạc giữa chốn bồng lai tiên cảnh.
– Rất thích thú với cảnh binh lính dàn hầu đông đúc vòng quang bốn bề mặt
hồ rộng lớn, cảnh các nội thần, thái giám hoá trang, mặc áo đàn bà…
– Suốt ngày ta chỉ nghĩ đi đâu chơi, bày đặt trò giải trí nào để thoả sức hưởng
thụ. Cuộc sống thật dễ chịu
– Có thú chơi cao sang là sưu tầm đồ quý trong thiên hạ. Đi đến đâu cũng sai
bọn hầu cận lùng sục trong dân chúng xem có cái gì đáng giá là tịch thu ngay đem
về phủ chúa
c. Kết bài: Khái quát nội dung
– Làm bất cứ những gì ta thích. Bởi vì ta là một vị chúa thông minh, tài giỏi và
có nhiều công lao nhất

Tiết 6+7:
HOÀNG LÊ NHẤT THỐNG CHÍ
-Ngô gia văn Phái-

A/ TÓM TẮT KIẾN THỨC CƠ BẢN:
18
1. Tác giả:
Ngô gia văn Phái là một nhóm tác giả thuộc dòng họ Ngô Thì ở làng Tả
Thanh Oai nay thuộc huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây. Trong đó hai tác giả chính là
Ngô Thì Chí, Ngô Thì Du làm quan thời Lê Chiêu Thống
2.Tác phẩm:
a/ Nội dung: phản ánh vẻ đẹp hào hùng của ngừơi anh hùng dân tộc Nguyễn
Huệ trong chiến công đại phá quân Thanh. Sự thảm bại của quân tướng nhà Thanh
và bè lũ bán nước Vua tôi nhà Lê.
b/ Nghệ thuật:
– Lối văn trần thuật kết hợp miêu tả chân thực, sinh động. Thể loại tiểu thuyết
viết theo lối chương hồi. Tất cả các sự kiện lich sử trên đều được miêu tả một cách
cụ thể, sinh động.
– Tác phẩm được viết bằng văn xuôi chữ Hán, có quy mô lớn đạt được những
thành công xuất sắc về mặt nghệ thuật, đặc biệt trong những lĩnh vực tiểu thuyết
lịch sử.
c/ Chủ đề: Phản ánh chân thực vẻ đẹp của người anh hùng dân tộc Nguyễn
Huệ với lòng yêu nước, quả cảm, tài trí, nhân cách cao đẹp. Sự hèn nhát, thần phục
ngoại bang một cách nhục nhã của quân tướng nhà Thanh và vua tôi nhà Lê.
B/ CÁC DẠNG ĐỀ:
1. Dạng đề 2 hoặc 3 điểm:
19
Đề 1: Viết một đoạn văn ngắn tóm tắt hồi 14: Đánh Ngọc Hồi quân Thanh
bị thua trận. Bỏ Thăng Long, Chiêu Thống trốn ra ngoài (trích Hoàng Lê nhất
thống chí )của Ngô Gia Văn Phái.
* Gợi ý:
a/ Mở đoạn: Giới thiệu khái quát tác giả, tác phẩm và vị trí đoạn trích.
b/ Thân đoạn:
– Nhận được tin cấp báo quân Thanh chiếm được thành Thăng Long,

Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế và thân chinh cầm quân đi dẹp giặc.
– Cuộc hành quân thần tốc và chiến thắng lẫy lừng của vua Quang Trung.
– Sự đại bại của quân tướng nhà Thanh và tình trạng thảm hại của vua tôi Lê
Chiêu Thống.
c. Kết đoạn:
– Hình tượng người anh hùng Nguyễn Huệ với lòng yêu nước quả cảm tài
chí và sự thất bại thảm hại của quân tướng nhà Thanh và vua tôi nhà Lê.
2. Dạng đề 5- 7 điểm:
Đề 1: Phân tích ngắn gọn hình tượng người anh hùng Nguyễn Huệ ở
hồi 14 trong tác phẩm Hoàng Lê nhất thống chí
* Gợi ý
a. Mở bài:
– Giới thiệu khái quát về tác giả và hoàn cảnh ra đời tác phẩm.
20
– Giới thiệu chung về hình tượng người anh hùng Nguyễn Huệ ở hồi 14.
b. Thân bài:
– Con người hành động mạnh mẽ, quyết đoán.
+ Nghe tin giặc chiếm thành Thăng Long, Quang Trung định thân chinh cầm
quân đi ngay.
+ Chỉ trong vòng hơn một tháng lên ngôi Hoàng đế, đốc xuất đại binh ra Bắc
gặp gỡ người Cống Sỹ ở huyện La Sơn, tuyển mộ quân lính và mở cuộc duyệt binh
lớn ở Nghệ An, phủ dụ tướng sỹ, định kế hoạch hành quân, đánh giặc và cả kế
hoạch đối phó với nhà Thanh sau chiến thắng.
– Trí tuệ sáng suốt, nhạy bén.
+ Sáng suốt trong việc phân tích tình hình thời cuộc và thế tương quan chiến
lược giữa ta và địch.
+ Sáng suốt, nhạy bén trong việc xét đoán và dùng người thể hiện qua cách
xử trí với các tướng sỹ ở Tam Điệp …
– Ý chí quyết chiến, quyết thắng và tầm nhìn xa trông rộng.
– Tài dùng binh như thần.

+ Cuộc hành quân thần tốc của vua Quang Trung làm cho giặc phải kinh
ngạc…
+ Vừa hành quân vừa đánh giặc
– Hình ảnh lẫm liệt trong chiến trận.
21
+ Vua Quang Trung thân chinh cầm quân…
+ Đội quân không phải là lính thiện chiến, lại trải qua cuộc hành quân cấp
tốc, không có thời gian nghỉ ngơi mà dưới sự lãnh đạo tài tình của Quang Trung
trận nào cũng thắng lớn…
c. Kết bài:
– Khẳng định lòng yêu nước, tài trí, mưu lược của người anh hùng Nguyễn
Huệ.
C. BÀI TẬP VỀ NHÀ:
1. Dạng đề 2-3 điểm:
* Đề 1: Viết một đoạn văn ngắn giới thiệu về tác giả và hoàn cảnh ra đời
của tác phẩm Hoàng Lê nhất thống chí.
a. Mở đoạn:
– Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm.
b. Thân đoạn:
– Giới thiệu nhóm tác giả Ngô Thì với hai tác giả chính là Ngô Thì Chí và
Ngô Thì Du.
– Giới thiệu hoàn cảnh ra đời của tác phẩm Hoàng Lê nhất thống chí.
c. Kết đoạn:
– Khẳng định giá trị và nội dung nghệ thuật của tác phẩm.
22
2. Dạng đề 5 -7 điểm:
Đề 1: Cảm nhận của em về sự thất bại của quân tướng nhà Thanh và
số phận thảm hại của bọn vua tôi phản nước hại dân.
* Dàn bài:
a. Mở bài:

– Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm và vị trí đoạn trích.
b. Thân bài:
– Sự thất bại của quân tướng nhà Thanh:
+ Tôn Sĩ Nghị là một tên tướng bất tài, kiêu căng, tự mãn, chủ quan khinh
địch.
+ Không đề phòng, suốt ngày chỉ lo vui chơi, yến tiệc.
+ Khi quân Tây Sơn tấn công thì sợ mất mật, quân tướng ai nấy đều rụng rời
sợ hãi xin hàng, ai nấy đều rụng rời sợ hãi hoảng hồn tan tác.
– Số phận thảm hại của bọn vua tôi phản nước hại dân:
+ Đem vận mệnh của cả dân tộc đặt vào tay kẻ thù xâm lược nên đã phải
chịu đựng nỗi sỉ nhục của kẻ di cầu cạnh van xin, không còn tư cách của một quân
vương.
+ Chịu chung số phận bi thảm của kẻ vong quốc.
+ Tình cảnh của vua tôi nhà Lê trên đường tháo chạy.
+ Suy nghĩ của bản thân.
23
c. Kết bài:
– Khẳng định giá trị nội dung, nghệ thuật của tác phẩm.

TRUYỆN KIỀU
Nguyễn Du
Tiết 8-9 : TÁC GIẢ TÁC PHẨM
A. TÓM TẮT KIẾN THỨC CƠ BẢN:
1. Tác giả: Nguyễn Du
– Bản thân.
– Gia đình.
– Thời đại.
– Cuộc đời
– Sự nghiệp.
– Tư tưởng- tình cảm.

2. Tác phẩm:
– Hoàn cảnh sáng tác:
– Xuất xứ
24
– Tóm tắt tác phẩm.
B. CÁC DẠNG ĐỀ:
1. Dạng đề 2 hoặc 3 điểm:
Đề 1: Tóm tắt ngắn gọn tác phẩm Truyện Kiều trong 20 dòng.
* Gợi ý:Tóm tắt truyện.
Phần 1. Gặp gỡ và đính ước
– Chị em Thúy Kiều đi chơi xuân, Kiều gặp Kim Trọng ( bạn Vương Quan ) quyến
luyến.
– Kim Trọng tìm cách dọn đến ở gần nhà, bắt được cành thoa rơi, trò chuyện cùng
Thuý Kiều, Kiều- Kim ước hẹn nguyền thề.
Phần 2. Gia biến và lưu lạc
– Kim về hộ tang chú, gia đình Kiều gặp nạn. Kiều bán mình chuộc cha.
– Gặp Thúc Sinh, Chuộc khỏi lầu xanh. Bị vợ cả Hoạn Thư đánh ghen, bắt Kiều về
hành hạ trước mặt Thúc Sinh.
– Kiều xin ra ở Quan Âm Các, Thúc Sinh đến thăm, bị Hoạn Thư bắt, Kiều sợ bỏ
trốn ẩn náu ở chùa Giác Duyên. Kiều rơi vào tay Bạc Bà, rồi lại rơi vào lầu xanh
lần hai.
– Kiều gặp Từ Hải, được chuộc khỏi lầu xanh. Kiều báo ân báo oán. Bị mắc lừa
HồTôn Hiến. Từ Hải chết. Kiều bị gán cho viên Thổ quan. Kiều nhảy xuống dòng
Tiền Đường tự vẫn. Sư bà Giác Duyên cứu thoát về tu ở chùa.
25
đều bắt nguồn từ văn học trung đại – Nội dung tư tưởng của văn học trung đại có đặc thù bao trùm nên nền vănhọc dân tộc bản địa như phản ánh lòng yêu nước, lòng căm thù giặc, đòi quyền sốngquyền làm người Sau này văn học văn minh đều phản ánh rất thâm thúy những nôidung trên, tuy nhiên do tư duy của hai thời kỳ khác nhau, nhu yếu phản ánh khácnhau nên phương pháp diễn đạt cũng khác nhau. 2. Dạng đề từ 5 – 7 điểm. Đề 2 : Văn học trung đại có mấy quá trình ? Kể tên tác phẩm tiêu biểu vượt trội chotừng quá trình qua đó đưa ra nhận xét về sự tăng trưởng của từng tiến trình vănhọc. * Gợi ý : Văn học trung đại có 3 tiến trình : a. Giai đoạn 1 : Từ thế kỷ X > thế kỷ XV. – Tác phẩm tiêu biểu vượt trội : Nam Quốc Sơn Hà, Chiếu dời đô, Hịch tướngsĩ, Bình ngô đại cáo. – Văn học thời kỳ này phần nhiều hướng về tư tưởng trung quân ái quốc, Giao hàng cho những cuộc kháng nhiến và thiết kế xây dựng quốc gia vì thế mang đậmtình yêu nước, khí phách hào hùng và lòng tự hào dân tộc bản địa. b. Giai đoạn 2 : Từ thế kỷ XVI > nửa đầu thế kỷ XVIII – Tác phẩm tiêu biểu vượt trội : Truyền kỳ mạn lục ( Nguyễn Dữ ), Luận pháp học ( Nguyễn Thiếp ) – Các tác phẩm vẫn chịu ảnh hưởng tác động của văn học Trung Quốc, tuy chưa cólối đi riêng nhưng cũng đã tôn vinh được ý thức dân tộc bản địa, mở màn ca tụng cuộcsống, đạo lý con người. c. Giai đoạn 3 : Từ nửa cuối thế kỷ XVIII đến hết thế kỷ XIX. – Tác phẩm tiêu biểu vượt trội : Truyện Kiều ( Nguyễn Du ), Lục Vân Tiên ( NguyễnĐình Chiểu ), thơ Hồ Xuân Hương – VH tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ, có nhiều sự chuyển bến lớn nhằm mục đích thoát ra khỏisự ảnh hưởng tác động của văn họcTrung Quốc tạo nên đặc trưng riêng của văn họcdân tộc. Hầu hết những tác phẩm thời kỳ này được viết bằng chữ Nôm vàphong phú hơn về thể loại. III. Bài tập về nhà. 1. Dạng đề từ 2-3 điểm. Đề 1 : Hệ thống những tác phẩm văn học trung đại đã được học trong chươngtrình Ngữ văn 9 ( tập một ) theo mẫu sau : STTác phẩm Tác giả Nội dung chính Nghệ thuậtGợi ý : HS dựa vào SGK và những kiến thức và kỹ năng đã học để làm bài tập này. 2. Dạng đề từ 5-7 điểm. Đề 2 : Nêu nội dung chính của văn học trung đại. * Gợi ý : – VHTĐ được hình thành và tăng trưởng trong khuôn khổ của nhà nước phongkiến thế cho nên chịu sự chi phối lớn của đạo Nho với những Tam cương, Ngũ thườngnên quy trình tiến độ đầu nội dung văn học đã trọn vẹn thủ tiêu cái tôi cá thể, đòi hỏibổn phận nghĩa vụ và trách nhiệm của con người, đặc biệt quan trọng là bổn phận của người đàn ông đốivới “ Quân – Sư – Phụ ” đồng thời phải quên đi bản thân. – Sang đến quá trình 2 nội dung văn học vẫn tôn vinh chuẩn mực của Tamcương, Ngũ thường tuy nhiên đã mở màn phản ánh đời sống đời thường, tôn vinh cái “ tôi ” – Giai đoạn 3 nội dung văn học đã phát huy và phản ánh cùng một lúc nhiềuđề tài khác nhau : + Các biến cố lịch sử vẻ vang xã hội. + Tố cáo vạch trần bộ mặt thối nát của chính sách phong kiến. + Phản ánh số phận con người, đặc biệt quan trọng là thân phận của người phụ nữ trongxã hội phong kiến. + Bày tỏ kín kẽ tâm sự yêu nước, đề cao đạo lý làm người, ca tụng cuộcsốngTiết 2 + 3CHUY ỆN NGƯỜI CON GÁI NAM XƯƠNG-Nguyễn Dữ-A. TÓM TẮT KIẾN THỨC CƠ BẢN1. Tác giả : – Nguyễn Dữ sống ở thế kỷ XVI, quá trình chính sách xã hội phong kiến đang từđỉnh cao của sự tăng trưởng, mở màn rơi vào thực trạng suy yếu. – Nguyễn Dữ chỉ làm quan một năm rồi về ở ẩn, giữ cách sống thanh cao đếntrọn đời, dù vậy qua tác phẩm, ông vẫn tỏ ra chăm sóc đến xã hội và con người. 2. Tác phẩm : Vị trí đoạn trích : ” Chuyện người con gái Nam Xương ” là truyện thứ 16 trongsố 20 truyện của Truyền kỳ mạn lục. a. Nội dung : – Chuyện kể về cuộc sống và cái chết thương tâm của Vũ Nương. – Chuyện bộc lộ niềm cảm thương so với số phận oan nghiệt của ngườiphụ nữ Nước Ta dưới chính sách phong kiến, đồng thời chứng minh và khẳng định vẻ đẹp truyềnthống của họ. b. Nghệ thuật : – Nghệ thuật dựng truyện. – Miêu tả nhận vật. – Sử dụng yếu tố tự sự phối hợp với trữ tình. c. Chủ đề. – Số phận oan nghiệt của người phụ nữ có nhan sắc, đức hạnh dưới chế độphong kiến. B. CÁC DẠNG ĐỀ : 1. Dạng đề 2 hoặc 3 điểmĐề 1 : Ý nghĩa của những yếu tố kỳ ảo trong ” Chuyện người con gái Nam Xương “. Gợi ý : a. Mở đoạn : – Giới thiệu khái quát về đoạn trích. b. Thân đoạn : – Các yếu tố kỳ ảo trong truyện : + Phan Lang nằm mộng rồi thả rùa. + Phan Lang gặp nạn, lạc vào động rùa, gặp Linh Phi, được tương hỗ, gặp lại Vũ Nương, được xứ giả của Linh Phi rẽ đường nước đưa về dươngthế. + Vũ Nương hiện về trong lễ giải oan trên bến Hoàng Giang giữa lunglinh, huyền ảo rồi lại biến đi mất. – Ý nghĩa của những cụ thể kỳ ảo. + Làm hoàn hảo thêm nét đẹp vốn có của nhân vật Vũ Nương : Nặngtình, nặng nghĩa, chăm sóc đến chồng con, phần mộ tổ tiên, khao khát đượcphục hồi danh dự. + Tạo nên một kết thúc phần nào có hậu cho câu truyện. + Thể hiện tham vọng về lẽ công minh ở đời của nhân dân ta. c. Kết đoạn : – Khẳng định ý nghĩa của yếu tố kỳ ảo so với truyện. 2. Dạng đề 5 hoặc 7 điểmĐề 1 : Cảm nhận của em về văn bản ” Chuyện người con gái NamXương ” của Nguyễn Dữ. * Gợi ýa. Mở bài – Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm. – Nêu giá trị nhân đạo, hiện thực và nghệ thuật và thẩm mỹ rực rỡ của truyện. b. Thân bài : 1. Giá trị hiện thực : – Tố cáo xã hội phong kiến bất công, thối nát + Chàng Trương đang sống bên mái ấm gia đình niềm hạnh phúc phải đi lính. + Mẹ già nhớ thương, sầu não, lâm bệnh qua đời. + Người vợ phải gánh vác việc làm mái ấm gia đình. – Người phụ nữ là nạn nhân của lễ giáo phong kiến bất công. + Vũ Thị Thiết là một người thuỷ chung, yêu thương chồng con, cóhiếu với mẹ + Trương Sinh là người đa nghi, hồ đồ, độc đoán -> đẩy Vũ Nươngđến cái chết thảm thương. + Hiểu ra thực sự Trương Sinh ân hận thì đã muộn. 2. Giá trị nhân đạo – Đề cao, ca tụng phẩm hạnh cao quý của người phụ nữ qua hình ảnh VũNương. + Đảm đang : Thay chồng gánh vác việc nhà + Hiếu thảo, tôn kính mẹ chồng + Chung thuỷ : Một lòng, một dạ chờ chồng3. Giá trị nghệ thuật và thẩm mỹ : – Ngôn ngữ, nhân vật. – Kịch tính trong truyện giật mình. – Yếu tố hoang đường kỳ ảo. c. Kết bài : – Khẳng định lại giá trị nội dung của truyện. – Truyện là bài học kinh nghiệm nhân sinh thâm thúy về niềm hạnh phúc mái ấm gia đình. C. BÀI TẬP VỀ NHÀ : 1. Dạng đề 2 hoặc 3 điểm : Đề 1 : Viết một đoạn văn ngắn ( 8 đến 10 dòng ) tóm tắt lại ” Chuyện ngườicon gái Nam Xương ” của Nguyễn Dữ. * Gợi ý : – Vũ Nương là người con gái thuỳ mị, nết na. Chàng Trương là con gia đìnhhào phú vì cảm mến đã cưới nàng làm vợ. Cuộc sống mái ấm gia đình đang xum họp đầmấm, xảy ra binh đao, Trương Sinh phải đăng lính, nàng ở nhà phụng dưỡng mẹ già, nuôi con. Khi Trương Sinh về thì con đã biết nói, đứa trẻ ngây thơ kể với TrươngSinh về người đêm đêm đến với mẹ nó. Chàng nổi máu ghen, mắng nhiệc vợ thậmtệ, rồi đánh đuổi đi, khiến nàng phẫn uất, chạy ra bến Hoàng Giang tự vẫn. Khihiểu ra nỗi oan của vợ, Trương Sinh đã lập đàn giải oan cho nàng. 2. Dạng đề 5 hoặc 7 điểmĐề 1 : Cảm nhận của em về nhân vật Vũ Nương trong tác phẩm ” Chuyệnngười con gái Nam Xương ” của Nguyễn Dữ. * Gợi ý : a. Mở bài : – Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm. – Vẻ đẹp, đức hạnh và số phận của Vũ Nương. b. Thân bài : – Vũ Nương là người phụ nữ đẹp. 10 – Phẩm hạnh của Vũ Nương : + Thuỷ chung, yêu thương chồng ( khi xa chồng ) + Mẹ hiền ( một mình nuôi con nhỏ ) + Dâu thảo ( tận tình chăm nom mẹ già lúc yếu đau, lo thuốc thang ) – Những nguyên do dẫn đến thảm kịch của Vũ Nương. + Cuộc hôn nhân gia đình bất bình đẳng. + Tính cách và cách cư sử hồ đồ, độc đoán của Trương Sinh. + Tình huống giật mình ( lời của đứa trẻ thơ ) – Kết cục của thảm kịch là cái chết oan nghiệt của Vũ Nương. – Ý nghĩa của thảm kịch : Tố cáo xã hội phong kiến. – Giá trị nhân đạo của tác phẩm. b. Kết bài : – Khẳng định lại phẩm chất, vẻ đẹp của Vũ Nương. – Khẳng định lại giá trị nội dung, nghệ thuật và thẩm mỹ của tác phẩm. TIẾT 4-5 : CHUYỆN CŨ TRONG PHỦ CHÚA TRỊNH’Trích : Vũ trung tuỳ bút – Phạm Đình Hổ ” 11A. Tóm tắt kiến thức và kỹ năng cơ bản1. Tác giả : Phạm Đình Hổ ( 1768 – 1839 ) tục gọi là Chiêu Hổ – Quê : Đan Loan – Đường An – Tỉnh Thành Phố Hải Dương – Sự nghiệp : Có nhiều khu công trình biên soạn, khảo cứu có giá trị đủ những lĩnh vựctất cả đều bằng chữ Hán2. Tác phẩm ” Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh ” – Gồm 88 mẩu chuyện nhỏ bàn về những thứ lễ nghi, phong tục, tập quán, ghichép những vấn đề xảy ra trong xã hội lúc đó. Tác phẩm có giá trị văn chương đặcsắc, phân phối những tài liệu quý về sử học, địa lí, xã hội họca. Nội dung – Thói ăn chơi xa xỉ của chúa Trịnh và những quan lại hầu cận trong phủ chúa Trịnh – Những thủ đoạn nhũng nhiễu dân của bọn quan lại hầu cận – Tình cảnh của người dânb. Nghệ thuật – Các vấn đề đưa ra đơn cử, chân thực, khách quan, không xen lời bình của tácgiả, có liệt kê và cũng có miêu tả tỉ mỉ, vài sự kiện để khắc hoạ ấn tượng. Cảm xúccủa tác giả ( thái độ bất bình, phê phán ) cũng được gửi gắm kín đáoc. Chủ đề : ” Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh ” phản ánh đời sống xa hoacủa vua chúa và sự nhũng nhiễu của quan lại thời Lê – TrịnhB. CÁC DẠNG ĐỀ121. Dạng đề 3 điểm : Đề 1 : Viết đoạn văn từ 10-15 dòng nêu ý nghĩa của đoạn văn sau ” Nhà ta ởphường Hà Khẩu, huyện Thọ Xương, trước nhà Tiền đường có trồng một cây lê, cao vài mươi trượng, lúc nở hoa, trắng xoá thơm lừng ; trước nhà trung đườngcũng trồng hai cây lựu trắng, lựu đỏ, lúc ra quả trông rất đẹp, bà cung nhân ta saichặt đi cũng vì cớ ấy. ” ( Phạm Đình Hổ – Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh – Ngữ văn 9 tập 1 ) * Gợi ý : a. Mở đoạn : – Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm – Đoạn văn được trích trong văn bản ” Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh ” – PhạmĐình Hổ – Ngữ văn 9 tập 1 b. Thân đoạn : – Tác giả kể lại một vấn đề đã từng xảy ra ngay tại mái ấm gia đình mình. Bà mẹ củatác giả đã phải sai chặt đi một cây lê và hai cây lựu quí rất đẹp trong vườn nhàmình để tránh tai hoạ. – Ý nghĩa : Cách dẫn dắt câu truyện làm tăng sức thuyết phục cho những chi tiếtchân thực mà tác giả đã ghi chép, cách viết nhiều mẫu mã và sinh động. Qua đó cảmxúc của tác giả ( thái độ bất bình, phê phán ) cũng được gửi gắm một cách kín kẽ. Sự vật được kể mang tính khách quan. 13 c. Kết đoạn : – Thủ đoạn của bọn hoạn quan khiến cho người dân phải tự huỷ bỏ cây quý củanhà mình. Đó là điều rất là phi lí, bất công2. Dạng đề 5 hoặc 7 điểm : Đề 1 : Cảm nhận của em về văn bản ” Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh ” của Phạm Đình Hổ ( Ngữ văn 9 – tập 1 ) * Gợi ý : 1. Mở bài : Giới thiệu chung về tác giả – tác phẩm, khái quát nội dung nghệthuật của tác phẩm ” Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh ” phản ánh đời sống xa hoa của vua chúa và sựnhũng nhiễu của quan lại thời Lê – Trịnh2. Thân bài : a. Thói ăn chơi xa xỉ của chúa Trịnh – Xây dựng nhiều hoàng cung, đình đài ở những nơi để thoả ý – Thích chơi đèn đuốc, ngắm cảnh đẹp – > Ý thích đó không biết bao nhiêu chovừa. Vì vậy việc thiết kế xây dựng đình đài cứ liên miên, hao tài, tốn của – Những cuộc đi dạo của chúa ở Tây Hồ được miêu tả tỉ mỉ ( diễn ra thườngxuyên, tháng ba bốn lần ). Huy động rất đông người hầu hạ ( Binh lính dàn hầuvòng quanh bốn mặt hồ mà Tây Hồ rất rộng ) 14 – Các nội thần, quan hộ giá, nhạc công bày đặt nhiều trò vui chơi lố lăng và tốnkém – Việc tìm thu vật ” phụng thủ ” thực ra là cưỡng đoạt những của quý trongthiên hạ ( chim quý, thú lạ ) về tô điểm cho nơi ở của chúa. VD : Miêu tả kĩ, công phu : Đưa một cây đa cổ thụ ” từ bên bờ Bắc chở qua sôngđem về ” phải một cơ binh hàng trăm người mới khiêng nổi -> Ý nghĩa đoạn văn ” Mỗi khi đêm thanh vắng biết đó là triệu bất tường ” => Cảm xúc chủ quan của tác giả được thể hiện, nhất là khi ông xem đó là ” triệu bấttường ” -> Điềm gở, điềm chẳng lành -> Báo trước sự suy vong tất yếu của mộttriều đại chỉ biết ăn chơi hưởng lạc. b. Những thủ đoạn nhũng nhiễu dân của bọn quan lại hầu cậnThời chúa Trịnh Sâm bọn hoạn quan hầu cận trong phủ chúa rất được sủng ái -> Chúng ỷ thế nhà chúa mà hoành hành tác oai, tác quái trong nhân dân. Thủ đoạncủa chúng là hành đông vừa ăn cướp vừa la làng. c. Tình cảnh của dân cư – Người dân bị cướp tới hai lần, bằng không thì phải tự tay huỷ bỏ của quý củamình. Chính bà mẹ của tác giả đã phải sai chặt đi một cây lê và hai cây lựu quí rấtđẹp trong vườn nhà mình để tránh tai hoạ * Nghệ thuật : Cảnh được miêu tả là cảnh thực ( cảnh ở những khu vườn rộng ) – Cảm xúc chủ quan của tác giả được thể hiện khi ông xem đó là ” triệu bất tường ” 15 – Các vấn đề đưa ra đơn cử, chân thực, khách quan, không xen lời bình của tácgiả, có liệt kê và cũng có miêu tả tỉ mỉ vài sự kiện để khắc hoạ ấn tượng. Cảm xúccủa tác giả ( thái độ bất bình, phê phán ) cũng được gửi gắm kín kẽ. 3. Kết đoạn – Suy nghĩ của bản thân về tình hình của quốc gia qua những ghi chép của tácgiả. – Liên hệ trong thực tiễn xã hội thời nay. C. BÀI TẬP VỀ NHÀ1. Dạng đề 3 điểm : Đề 1 : Viết đoạn văn ( 15-20 dòng ) ra mắt về tác giả và nội dung chínhcủa đoạn trích ” Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh ” ( Trích Vũ trung tuỳ bút ) Phạm Đình Hổ ( Ngữ văn 9 – tập 1 ) * Gợi ý : a. Mở đoạn : Giới thiệu khái quát về đoạn trích. b. Thân đoạn : – Giới thiệu tác giả : Phạm Đình Hổ sống vào thời đại quốc gia loạn lạc nênmuốn ẩn cư. Đến thời Minh Mạng nhà Nguyễn, vua vời ông ra làm quan. Ông đãmấy lần từ chức rồi lại bị triệu ra. – Nội dung chính : Tác phẩm viết khoảng chừng đầu đời Nguyễn ( đầu thế kỉ IX ) 16 + Ghi chép về đời sống ở phủ chúa thời Thịnh Vương Trịnh Sâm, lúc mớilên ngôi, Thịnh Vương ( 1742 – 1782 ) là con người ” cứng rắn, mưu trí, quyếtđoán, sáng suốt, trí tuệ hơn người ” nhưng sau khi đã dẹp yên được những phe pháichống đối, lập lại kỉ cương thì ” từ từ sinh bụng kiêu căng, xa xỉ, phi tần, thị nữkén vào rất nhiều, mặc ý đi dạo thoả thích, chúa mê hồn Đặng Thị Huệ, đắmchìm trong đời sống xa hoa, ăn chơi hưởng lạc ” gây nên nhiều dịch chuyển, cácvương tử tranh giành quyền lực tối cao, đánh giết lẫn nhau. Đó chính là hiện thực đen tốicủa lịch sử vẻ vang nuớc ta thời đó. c. Kết đoạn : – Khái quát lại giá trị nội dung và nghệ thuật và thẩm mỹ của đoạn trích. 2. Dạng đề 5 – 7 điểm : Đề 1 : Em hãy thử tưởng tượng mình là Trịnh Sâm và tự kể lại ý thích, thói quenăn chơi xa xỉ của mình ( có sử dụng yếu tố miêu tả ) * Gợi ý : a. Mở bài : – ( Dùng ngôi kể thứ nhất ) Giới thiệu khái quát bản thân. ( Ta – Thịnh Vương Trịnh Sâm, mưu trí sáng suốt, từng một tay dẹp yên những phe pháiđối lập, lập lại trật tự kỉ cương xã hội ) b. Thân bài – Kể lại đời sống của mình ( bám sát nội dung văn bản ) – Thích ngao du sơn thuỷ uống rượu, cho thoả chí. 17 – Xây dựng rất nhiều hoàng cung, đền đài. Công việc kiến thiết xây dựng tiêu tốn khánhiều tiền của nhưng không hề gì, miễn là thích – Thường xuyên ngự trên Hồ Tây, trên núi, cứ mỗi tháng độ ba bốn lần ta lạira Hồ Tây ngắm cảnh, tưởng như đang lạc giữa chốn bồng lai tiên cảnh. – Rất thú vị với cảnh binh lính dàn hầu đông đúc vòng quang bốn bề mặthồ to lớn, cảnh những nội thần, thái giám hoá trang, mặc áo đàn bà … – Suốt ngày ta chỉ nghĩ đi đâu chơi, bày đặt trò vui chơi nào để thoả sức hưởngthụ. Cuộc sống thật dễ chịu và thoải mái – Có thú chơi cao sang là sưu tầm đồ quý trong thiên hạ. Đi đến đâu cũng saibọn hầu cận lùng sục trong dân chúng xem có cái gì đáng giá là tịch thu ngay đemvề phủ chúac. Kết bài : Khái quát nội dung – Làm bất kể những gì ta thích. Bởi vì ta là một vị chúa mưu trí, có tài năng vàcó nhiều công lao nhấtTiết 6 + 7 : HOÀNG LÊ NHẤT THỐNG CHÍ-Ngô gia văn Phái-A / TÓM TẮT KIẾN THỨC CƠ BẢN : 181. Tác giả : Ngô gia văn Phái là một nhóm tác giả thuộc dòng họ Ngô Thì ở làng TảThanh Oai nay thuộc huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây. Trong đó hai tác giả chính làNgô Thì Chí, Ngô Thì Du làm quan thời Lê Chiêu Thống2. Tác phẩm : a / Nội dung : phản ánh vẻ đẹp hào hùng của ngừơi anh hùng dân tộc bản địa NguyễnHuệ trong chiến công đại phá quân Thanh. Sự thảm bại của quân tướng nhà Thanhvà bè lũ bán nước Vua tôi nhà Lê. b / Nghệ thuật : – Lối văn trần thuật tích hợp miêu tả chân thực, sinh động. Thể loại tiểu thuyếtviết theo lối chương hồi. Tất cả những sự kiện lich sử trên đều được miêu tả một cáchcụ thể, sinh động. – Tác phẩm được viết bằng văn xuôi chữ Hán, có quy mô lớn đạt được nhữngthành công xuất sắc về mặt nghệ thuật và thẩm mỹ, đặc biệt quan trọng trong những nghành nghề dịch vụ tiểu thuyếtlịch sử. c / Chủ đề : Phản ánh chân thực vẻ đẹp của người anh hùng dân tộc bản địa NguyễnHuệ với lòng yêu nước, quả cảm, tài trí, nhân cách cao đẹp. Sự hèn nhát, thần phụcngoại bang một cách nhục nhã của quân tướng nhà Thanh và vua tôi nhà Lê. B / CÁC DẠNG ĐỀ : 1. Dạng đề 2 hoặc 3 điểm : 19 Đề 1 : Viết một đoạn văn ngắn tóm tắt hồi 14 : Đánh Ngọc Hồi quân Thanhbị thua trận. Bỏ Thăng Long, Chiêu Thống trốn ra ngoài ( trích Hoàng Lê nhấtthống chí ) của Ngô Gia Văn Phái. * Gợi ý : a / Mở đoạn : Giới thiệu khái quát tác giả, tác phẩm và vị trí đoạn trích. b / Thân đoạn : – Nhận được tin cấp báo quân Thanh chiếm được thành Thăng Long, Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế và thân chinh cầm quân đi dẹp giặc. – Cuộc hành quân thần tốc và thắng lợi lẫy lừng của vua Quang Trung. – Sự đại bại của quân tướng nhà Thanh và thực trạng thảm hại của vua tôi LêChiêu Thống. c. Kết đoạn : – Hình tượng người anh hùng Nguyễn Huệ với lòng yêu nước quả cảm tàichí và sự thất bại thảm hại của quân tướng nhà Thanh và vua tôi nhà Lê. 2. Dạng đề 5 – 7 điểm : Đề 1 : Phân tích ngắn gọn hình tượng người anh hùng Nguyễn Huệ ởhồi 14 trong tác phẩm Hoàng Lê nhất thống chí * Gợi ýa. Mở bài : – Giới thiệu khái quát về tác giả và thực trạng sinh ra tác phẩm. 20 – Giới thiệu chung về hình tượng người anh hùng Nguyễn Huệ ở hồi 14. b. Thân bài : – Con người hành vi can đảm và mạnh mẽ, quyết đoán. + Nghe tin giặc chiếm thành Thăng Long, Quang Trung định thân chinh cầmquân đi ngay. + Chỉ trong vòng hơn một tháng lên ngôi Hoàng đế, đốc xuất đại binh ra Bắcgặp gỡ người Cống Sỹ ở huyện La Sơn, tuyển mộ quân lính và mở cuộc duyệt binhlớn ở Nghệ An, phủ dụ tướng sỹ, định kế hoạch hành quân, đánh giặc và cả kếhoạch đối phó với nhà Thanh sau thắng lợi. – Trí tuệ sáng suốt, nhạy bén. + Sáng suốt trong việc nghiên cứu và phân tích tình hình thời cuộc và thế đối sánh tương quan chiếnlược giữa ta và địch. + Sáng suốt, nhạy bén trong việc xét đoán và dùng người bộc lộ qua cáchxử trí với những tướng sỹ ở Tam Điệp … – Ý chí quyết chiến, quyết thắng và tầm nhìn xa trông rộng. – Tài dùng binh như thần. + Cuộc hành quân thần tốc của vua Quang Trung làm cho giặc phải kinhngạc … + Vừa hành quân vừa đánh giặc – Hình ảnh lẫm liệt trong chiến trận. 21 + Vua Quang Trung thân chinh cầm quân … + Đội quân không phải là lính thiện chiến, lại trải qua cuộc hành quân cấptốc, không có thời hạn nghỉ ngơi mà dưới sự chỉ huy tài tình của Quang Trungtrận nào cũng thắng lớn … c. Kết bài : – Khẳng định lòng yêu nước, tài trí, mưu lược của người anh hùng NguyễnHuệ. C. BÀI TẬP VỀ NHÀ : 1. Dạng đề 2-3 điểm : * Đề 1 : Viết một đoạn văn ngắn ra mắt về tác giả và thực trạng ra đờicủa tác phẩm Hoàng Lê nhất thống chí. a. Mở đoạn : – Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm. b. Thân đoạn : – Giới thiệu nhóm tác giả Ngô Thì với hai tác giả chính là Ngô Thì Chí vàNgô Thì Du. – Giới thiệu thực trạng sinh ra của tác phẩm Hoàng Lê nhất thống chí. c. Kết đoạn : – Khẳng định giá trị và nội dung nghệ thuật và thẩm mỹ của tác phẩm. 222. Dạng đề 5 – 7 điểm : Đề 1 : Cảm nhận của em về sự thất bại của quân tướng nhà Thanh vàsố phận thảm hại của bọn vua tôi phản nước hại dân. * Dàn bài : a. Mở bài : – Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm và vị trí đoạn trích. b. Thân bài : – Sự thất bại của quân tướng nhà Thanh : + Tôn Sĩ Nghị là một tên tướng bất tài, kiêu căng, tự mãn, chủ quan khinhđịch. + Không đề phòng, suốt ngày chỉ lo đi dạo, yến tiệc. + Khi quân Tây Sơn tiến công thì sợ mất mật, quân tướng ai nấy đều rụng rờisợ hãi xin hàng, ai nấy đều rụng rời sợ hãi hoảng hồn tan tác. – Số phận thảm hại của bọn vua tôi phản nước hại dân : + Đem vận mệnh của cả dân tộc bản địa đặt vào tay quân địch xâm lược nên đã phảichịu đựng nỗi sỉ nhục của kẻ di cầu cạnh van xin, không còn tư cách của một quânvương. + Chịu chung số phận bi thảm của kẻ vong quốc. + Tình cảnh của vua tôi nhà Lê trên đường tháo chạy. + Suy nghĩ của bản thân. 23 c. Kết bài : – Khẳng định giá trị nội dung, nghệ thuật và thẩm mỹ của tác phẩm. TRUYỆN KIỀUNguyễn DuTiết 8-9 : TÁC GIẢ TÁC PHẨMA. TÓM TẮT KIẾN THỨC CƠ BẢN : 1. Tác giả : Nguyễn Du – Bản thân. – Gia đình. – Thời đại. – Cuộc đời – Sự nghiệp. – Tư tưởng – tình cảm. 2. Tác phẩm : – Hoàn cảnh sáng tác : – Xuất xứ24 – Tóm tắt tác phẩm. B. CÁC DẠNG ĐỀ : 1. Dạng đề 2 hoặc 3 điểm : Đề 1 : Tóm tắt ngắn gọn tác phẩm Truyện Kiều trong 20 dòng. * Gợi ý : Tóm tắt truyện. Phần 1. Gặp gỡ và đính ước – Chị em Thúy Kiều đi chơi xuân, Kiều gặp Kim Trọng ( bạn Vương Quan ) quyếnluyến. – Kim Trọng tìm cách dọn đến ở gần nhà, bắt được cành thoa rơi, trò chuyện cùngThuý Kiều, Kiều – Kim ước hẹn nguyền thề. Phần 2. Gia biến và lưu lạc – Kim về hộ tang chú, mái ấm gia đình Kiều gặp nạn. Kiều bán mình chuộc cha. – Gặp Thúc Sinh, Chuộc khỏi lầu xanh. Bị vợ cả Hoạn Thư đánh ghen, bắt Kiều vềhành hạ trước mặt Thúc Sinh. – Kiều xin ra ở Quan Âm Các, Thúc Sinh đến thăm, bị Hoạn Thư bắt, Kiều sợ bỏtrốn ẩn náu ở chùa Giác Duyên. Kiều rơi vào tay Bạc Bà, rồi lại rơi vào lầu xanhlần hai. – Kiều gặp Từ Hải, được chuộc khỏi lầu xanh. Kiều báo ân báo thù. Bị mắc lừaHồTôn Hiến. Từ Hải chết. Kiều bị gán cho viên Thổ quan. Kiều nhảy xuống dòngTiền Đường tự vẫn. Sư bà Giác Duyên cứu thoát về tu ở chùa. 25

Source: https://sangtaotrongtamtay.vn
Category: Giáo dục