Chủ nghĩa tư bản độc quyền Nhà nước – Giáo trình kinh tế chính trị – Cộng đồng học tập 24h, học,học mọi lúc, học mọi nơi.

Chủ nghĩa tư bản độc quyền Nhà nước – Giáo trình kinh tế chính trị

Chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước là chủ nghĩa tư bản độc quyền có sự điều tiết, can thiệp của nhà nước về kinh tế tài chính, là phương pháp phối hợp giữa sức mạnh của tư bản độc quyền với sức mạnh kinh tế tài chính của nhà nước. Chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước là một nấc thang tăng trưởng của chủ nghĩa tư bản độc quyền .

1. Nguyên nhân ra đời và bản chất của chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước 

a) Nguyên nhân ra đời của chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước

Chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước sinh ra do những nguyên do sau :Một là, sự tăng trưởng của lực lượng sản xuất dẫn đến quy mô của nền kinh tế tài chính ngày càng lớn, đặc thù xã hội hóa của nền kinh tế tài chính ngày càng cao yên cầu có sự điều tiết xã hội so với sản xuất và phân phối, một kế hoạch hoá tập trung chuyên sâu từ một TT. Nhà nước phải dùng những công cụ khác nhau để can thiệp, điều tiết nền kinh tế tài chính như những công cụ về kinh tế tài chính – tiền tệ, kế hoạch hóa, tăng trưởng những nhà máy sản xuất quốc doanh …Hai là, sự tăng trưởng của phân công lao động xã hội đã làm Open 1 số ít ngành mà những tổ chức triển khai độc quyền tư bản tư nhân không hề hoặc không muốn kinh doanh thương mại vì góp vốn đầu tư lớn, tịch thu vốn chậm và ít doanh thu, nhất là những ngành thuộc kiến trúc như nguồn năng lượng, giao thông vận tải vận tải đường bộ, giáo dục, nghiên cứu và điều tra khoa học cơ bản … Nhà nước tư sản trong khi đảm nhiệm kinh doanh thương mại những ngành đó, tạo điều kiện kèm theo cho những tổ chức triển khai độc quyền tư nhân kinh doanh thương mại những ngành khác .Ba là, sự thống trị của độc quyền đã làm thâm thúy thêm sự đối kháng giữa giai cấp tư sản với giai cấp vô sản và nhân dân lao động. Nhà nước phải xử lý những xích míc đó bằng những hình thức khác nhau như trợ cấp thất nghiệp, điều tiết thu nhập quốc dân, tăng trưởng phúc lợi xã hội …Bốn là, sự tích tụ và tập trung chuyên sâu tư bản cao dẫn đến xích míc giữa những tổ chức triển khai độc quyền với nhau, xích míc giữa tư bản độc quyền với những tổ chức triển khai kinh doanh thương mại vừa và nhỏ … trở nên nóng bức cần có sự điều tiết, can thiệp của nhà nước bằng những hình thức khác nhau như nghiêm cấm 1 số ít hình thức độc quyền, ra luật chống độc quyền để hạn chế sự chi phối hay quy mô của những độc quyền, hạn chế sự lũng đoạn nền kinh tế tài chính của những tổ chức triển khai độc quyền .Năm là, cùng với xu thế quốc tế hoá đời sống kinh tế tài chính, sự bành trướng của những liên minh độc quyền quốc tế vấp phải những hàng rào vương quốc dân tộc bản địa và xung đột quyền lợi với những đối thủ cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Tình hình đó yên cầu phải có sự điều tiết những quan hệ chính trị và kinh tế tài chính quốc tế của nhà nước .Ngoài ra, cuộc đấu tranh với chủ nghĩa xã hội hiện thực và ảnh hưởng tác động của cách mạng khoa học và công nghệ tiên tiến cũng yên cầu sự can thiệp trực tiếp của nhà nước vào đời sống kinh tế tài chính .

b) Bản chất của chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước 

Xét về thực chất, chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước vẫn là chủ nghĩa tư bản, chịu sự chi phối của quy luật giá trị thặng dư, mặc dầu nó đã có nhiều biến hóa so với chủ nghĩa tư bản thời kỳ cạnh tranh đối đầu tự do .Chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước là nấc thang tăng trưởng mới của chủ nghĩa tư bản độc quyền, nhưng nó vẫn chưa thoát khỏi chủ nghĩa tư bản độc quyền .Chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước chỉ là một nấc thang mới so với chủ nghĩa tư bản độc quyền thời kỳ đầu .

Đặc điểm nổi bật của chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước là sự can thiệp, sự điều tiết của nhà nước về kinh tế. Mặc dù trong giai đoạn đầu của chủ nghĩa tư bản độc quyền, nhà nước đã có sự can thiệp, điều tiết kinh tế ở chừng mực nhất định, nhưng hoạt động chi phối vẫn là của bàn tay vô hình hoặc sự can thiệp, điều tiết của nhà nước mang tính gián tiếp. Chẳng hạn, ngay ở giai đoạn nhà nước đã điều tiết gián tiếp vào quan hệ kinh tế bằng thuế má, bằng việc đi xâm lược nước ngoài để mở rộng thị trường cho các tổ chức độc quyền…

Như vậy, chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước không phải một chế độ kinh tế mới so với chủ nghĩa tư bản, lại càng không phải chính sách tư bản mới so với chủ nghĩa tư bản độc quyền. Chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước chỉ là chủ nghĩa tư bản độc quyền có sự can thiệp, điều tiết của nhà nước về kinh tế tài chính, là sự phối hợp sức mạnh của tư bản độc quyền với sức mạnh của nhà nước về kinh tế tài chính .

2. Những biểu hiện chủ yếu của chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước 

Sự hoạt động của chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước được biểu lộ dưới những hình thức đa phần dưới đây :

a) Sự kết hợp về nhân sự giữa các tổ chức độc quyền và nhà nước tư sản 

V.I. Lênin đã từng nhấn mạnh vấn đề rằng, sự liên minh về nhân sự của những ngân hàng nhà nước với công nghiệp được bổ trợ bằng sự liên minh về nhân sự của ngân hàng nhà nước và công nghiệp với chính phủ nước nhà theo kiểu : thời điểm ngày hôm nay là bộ trưởng liên nghành, ngày mai là chủ ngân hàng nhà nước ; thời điểm ngày hôm nay là chủ ngân hàng nhà nước, ngày mai là bộ trưởng liên nghành .Sự tích hợp về nhân sự được triển khai trải qua những đảng phái tư sản. Chính những đảng phái này đã tạo ra cho tư bản độc quyền một cơ sở xã hội để triển khai sự thống trị và trực tiếp thiết kế xây dựng đội ngũ công chức cho cỗ máy nhà nước .Thông qua những hội chủ xí nghiệp sản xuất, một mặt, những đại biểu của những tổ chức triển khai độc quyền tham gia vào cỗ máy nhà nước với những cương vị khác nhau ; mặt khác, những quan chức và nhân viên cấp dưới chính phủ nước nhà được cài vào những ban quản trị của những tổ chức triển khai độc quyền, nắm giữ những chức vụ trọng điểm chính thức hoặc danh dự, hoặc trở thành những người đỡ đầu những tổ chức triển khai độc quyền. Sự xâm nhập vào nhau này ( còn gọi là sự phối hợp ) đã tạo ra những biểu lộ mới trong mối quan hệ giữa những tổ chức triển khai độc quyền và cơ quan nhà nước từ TW đến những địa phương ở những nước tư bản .

b) Sự hình thành và phát triển của sở hữu nhà nước 

Chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước xâm nhập vào mọi nghành nghề dịch vụ của đời sống, nhưng nét điển hình nổi bật nhất là sức mạnh của độc quyền và của nhà nước tích hợp với nhau trong nghành kinh tế tài chính. Cơ sở của những giải pháp độc quyền nhà nước trong kinh tế tài chính là sự biến hóa những quan hệ chiếm hữu. Nó biểu lộ không những ở chỗ chiếm hữu nhà nước tăng lên mà cả ở sự tăng cường mối quan hệ giữa chiếm hữu nhà nước và chiếm hữu độc quyền tư nhân, hai loại chiếm hữu này đan kết với nhau trong quy trình chu chuyển của tổng tư bản xã hội .Sở hữu nhà nước hình thành dưới những hình thức sau đây : – Xây dựng doanh nghiệp nhà nước bằng vốn của ngân sách ; – Quốc hữu hoá những nhà máy sản xuất tư nhân bằng cách mua lại ; – Nhà nước mua CP của những doanh nghiệp tư nhân ; – Mở rộng doanh nghiệp nhà nước bằng vốn tích luỹ của những doanh nghiệp, tư nhân

c) Sự điều tiết kinh tế của nhà nước tư sản

Sự điều tiết kinh tế tài chính của nhà nước được thực thi bằng nhiều công cụ khác nhau như pháp lý ( luật chống độc quyền … ), Chi tiêu, thuế khóa, tài chính-tiền tệ, ngân hàng nhà nước, tăng trưởng những xí nghiệp sản xuất nhà nước … Ví dụ, nhà nước tăng trưởng những nhà máy sản xuất quốc doanh mở đường cho một số ít ngành, nghành mới tăng trưởng, sau đó chuyển giao lại cho những tổ chức triển khai độc quyền. Để giải cứu cho nền kinh tế tài chính trong những điều kiện kèm theo nhất định, nhà nước hoàn toàn có thể mua lại 1 số ít nhà máy sản xuất làm ăn thua lỗ và nhượng lại cho tư nhân khi nó đã đi vào hoạt động giải trí không thay đổi …Bản thân sự điều tiết của nhà nước cũng có mặt tích cực và mặt xấu đi. Những sai lầm đáng tiếc trong sự điều tiết của nhà nước có khi lại đưa đến hậu quả tai hại hơn là ảnh hưởng tác động xấu đi của cạnh tranh đối đầu tự do và độc quyền tư nhân. Vì thế, mạng lưới hệ thống điều tiết kinh tế tài chính của nhà nước đã dung hợp cả ba chính sách : thị trường, độc quyền tư nhân và điều tiết của nhà nước nhằm mục đích phát huy mặt tích cực và hạn chế mặt xấu đi của từng chính sách. Xét đến cùng và về thực chất, mạng lưới hệ thống điều tiết đó ship hàng cho chủ nghĩa tư bản độc quyền .

Source: https://sangtaotrongtamtay.vn
Category: Giáo dục