Bài 33: Bài thơ về tiểu đội xe không kính – Môn Ngữ văn – Lớp 9

Bài 33: Bài thơ về tiểu đội xe không kính

– Phạm Tiến Duật –

I. Kiến thức cần nhớ

1. Vài nét về tác giả, tác phẩm

– Phạm Tiến Duật ( 1941 – 2007 ), quê ở Phú Thọ. Ông tham gia quân đội từ sau khi tốt nghiệp Đại học Sư phạm TP.HN. Ông là nhà thơ trẻ tiêu biểu vượt trội cho thế hệ những nhà thơ trẻ trong thời kì chống Mỹ cứu nước .
– Bài thơ về tiểu đội xe không kính nằm trong chùm thơ Phạm Tiến Duật được khuyến mãi giải nhất trong cuộc thi thơ của báo Văn nghệ năm 1969 và được đưa vào tập thơ Vầng trăng và quầng lửa của tác giả .
2. Nội dung
a. Hình ảnh những chiếc xe không kính
– Hình ảnh những chiếc xe được hiện lên thật độc lạ :
+ Những chiếc xe vận tải đường bộ bị bom đạn làm cho biến dạng, méo mó, không kính, không mui, không đèn, … Hình ảnh những chiếc xe đã biểu lộ sự quyết liệt của cuộc cuộc chiến tranh của dân tộc bản địa .
+ Mặc dù cuộc chiến tranh có ác liệt, những chiếc xe có bị biến dạng, méo mó, nhưng những chiếc xe ấy vẫn hiên ngang băng ra mặt trận, đó chính là chất thơ. Chính chất thơ ấy làm cho hình tượng những chiếc xe trở nên độc lạ .
– Biện pháp tu từ điệp ngữ, nghệ thuật và thẩm mỹ liệt kê và hàng loạt những từ phủ định đã miêu tả sự chân thực, độc lạ những chiếc xe vận tải đường bộ trên đường ra mặt trận. Nó gợi lên sự ác liệt, gay cấn của cuộc chiến tranh trong những năm kháng chiến chống Mĩ .
b. Hình ảnh của người lính lái xe
– Người lính lái xe trên đường ra mặt trận với tư thế và tâm thế thư thả, hiên ngang biểu lộ niềm tin gan góc, coi thường gian truân .
– Người lính lái xe ra mặt trận với tâm hồn của tuổi trẻ, tình chiến sỹ, đồng đội thâm thúy được thể hiện bằng những hình ảnh phì phèo châm điếu thuốc, mặt lấm cười ha ha, … Bên cạnh những khó khăn vất vả, thiếu thốn, tình cảm gắn bó keo sơn của những người lính đã giúp họ vượt lên tổng thể : Chung bát đũa nghĩa là mái ấm gia đình đấy .
– Người lính lái xe luôn có ý chí chiến đấu : Tất cả vì miền Nam ruột thị. Câu thơ cuối ánh lên chủ đề của bài thơ, hình ảnh hoán dụ trái tim đã biểu lộ tinh thân yêu nước, lí tưởng và quyết tâm của người lính khi tham gia vào đại chiến .
– Tác giả đã đưa vào bài thơ vật liệu hiện thực của đời sống sinh động nơi mặt trận, ngôn từ và giọng điệu giàu tính khẩu ngữ, tự nhiên và khỏe mạnh .

II. Soạn bài

Bài 1 .
– Nhan đề bài thơ có hai điểm khác lạ :
+ Từ “ bài thơ ” trong nhan đề có vẻ như như thừa .
+ Hình ảnh những chiếc xe không kính tưởng như chẳng có gì nên thơ nhưng lại trở thành hình ảnh xuyên suốt toàn bài thơ .
– Hình ảnh những chiếc xe không kính là một hình ảnh độc lạ. Thông thường, xe nào cũng có kính để chắn bụi, chắn mưa gió nhưng ở bài thơ lại Open cả một tiểu đội xe không kính. Hình ảnh này trở thành tứ thơ hay để nhà thơ ca tụng lòng gan góc, can trường của người lính .
Bài 2 .

Vẻ đẹp của người lính trong bài thơ:

– Tư thế hiên ngang, với niềm tin gan góc, mặc kệ khó khăn vất vả nguy khốn : Dù những chiếc xe đã bị tàn phá nặng nề tuy nhiên họ vẫn “ Ung dung buồng lái ta ngồi / Nhìn đất nhìn trời nhìn thẳng ” .
– Tâm hồn sáng sủa : Dù cho “ Bụi phun tóc trắng như người già ” nhưng họ vẫn “ Chưa cần rửa phì phèo châm điếu thuốc / Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha ”. Dù phải ngủ dọc đường, “ võng mắc chông chênh ” nhưng người lính vẫn tin cậy : “ Lại đi lại đi trời xanh thêm ” .
– Tình chiến sỹ, đồng đội keo sơn, gắn bó. Vì xe không có kính nên họ “ Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi ” .
– Ý chí chiến đấu vì miền Nam ruột thịt : Người lính đi theo tiếng gọi của tâm hồn, quyết tâm giải phóng miền Nam thống nhất quốc gia : “ Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước : / Chỉ cần trong xe có một trái tim ” .
Bài 3 .
– Ngôn ngữ bài thơ là ngôn từ thường ngày mang đậm chất người lính. Ngôn ngữ ấy mang tính khẩu ngữ : “ ừ thì ”, “ phì phèo châm điếu thuốc ”, …
– Giọng thơ sôi sục, ngang tàng pha chút bông đùa, tinh nghịch .
– Giọng thơ và ngôn từ góp thêm phần làm điển hình nổi bật vẻ đẹp tâm hồn của người lính : khỏe mạnh, tươi tắn, yêu đời .
Bài 4 .
– Qua hình ảnh người lính trong bài thơ, ta thấy thế hệ trẻ thời kháng chiến chống Mỹ là những người có bản lĩnh, có niềm tin gan góc, mặc kệ khó khăn, nguy hiểm. Họ là hình ảnh tiêu biểu vượt trội của thế hệ trẻ Nước Ta .
– So sánh :

Source: https://sangtaotrongtamtay.vn
Category: Giáo dục