Tư duy thiết kế là gì?

Ngày nay, không khó để thấy sự Open của từ Tư duy Thiết kế ( tiếng Anh : Design Thinking, tiếng Nhật : デザイン思考 ) trong những trao đổi về phương pháp thao tác ở nhiều ngành nghề. Tư duy thiết kế được đưa vào giảng dạy trong nhiều trường ĐH số 1 quốc tế : Stanford có d.school, MIT có Design Lab và rất nhiều chương trình MBA có lớp Tư duy Thiết kế hoặc có tương quan .
Ảnh: Design.org
Các công ty thiết kế như IDEO, với cách tiếp cận độc lạ và trình độ trong việc ứng dụng tư duy thiết kế, liên tục cạnh tranh đối đầu với những công ty tư vấn kế hoạch truyền thống cuội nguồn như McKinsey trong việc đấu thầu những dự án Bất Động Sản tư vấn lớn .
Vậy tư duy thiết kế là gì ? Và nguyên do mà nó trở nên phổ cập như vậy ?

Một cách tư duy

Thiết kế vốn không phải là một công việc mới. Thiết kế sản phẩm (product design), thiết kế quảng cáo sáng tạo (creative design), thiết kế giao diện (interface design) v.v. đã là các ngành nghề chuyên môn có từ lâu.

Chính thế cho nên mà có rất nhiều người cho rằng “ thiết kế ” chỉ đơn thuần là việc làm cho một đối tượng người tiêu dùng đơn cử ( như một mẫu sản phẩm, một ngữ cảnh, một kiến trúc … ) biến hóa thành thích mắt hơn, ngăn nắp hơn hay có xúc cảm hơn .
Trước đây thiết kế thường được hiểu là tạo ra những thứ như thế này
Tuy nhiên, từ thiết kế bản thân nó cũng không mang nghĩa hẹp như vậy. Từ thiết kế trong tiếng Anh “ design ” mang nghĩa rộng chỉ việc sắp xếp và tổ chức triển khai nhiều yếu tố để đạt được một mục tiêu nào đó. Trong tiếng Hán, chữ Thiết ( 設 ) chỉ việc sắp xếp ( như trong chữ thiết lập ), chữ Kế ( 計 ) chỉ việc trù tính ( như trong chữ kế hoạch ). Như vậy, về mặt ngữ nghĩa, chữ “ thiết kế ” cũng không được hiểu là chỉ gói gọn trong ứng dụng cho một đối tượng người tiêu dùng hữu hình cụ thể .
Trong suốt một thời hạn dài, đã có một cơn sóng ngầm trong việc sử dụng “ thiết kế ” ở những nghành nghề dịch vụ phi truyền thống cuội nguồn. Kể từ giữa những năm 1950, Viện Công nghệ Massachusetts ( MIT ) đã khởi đầu đưa vào giảng dạy môn Khoa học Thiết kế ( Design Science ), là một mạng lưới hệ thống những cách tiếp cận để xử lý yếu tố ( problem-solving ). Đến những năm 1970, trường ĐH Stanford mở màn nghiên cứu và điều tra việc sử dụng cách “ tư duy trực quan ” của nhà thiết kế vào trong những ngành kỹ sư sản xuất ( engineering ) .
Đến cuối những năm 1990, khởi đầu từ công ty thiết kế nổi tiếng IDEO, đã Open nhiều nỗ lực trong việc ứng dụng và hệ thống hóa cách tiếp cận của thiết kế. Đến cuối những năm 2000 thì từ “ Tư duy Thiết kế ” đã thực sự Open trong nhiều ngành nghề và trở nên thông dụng .
Trước hết, tư duy thiết kế là một cách tư duy. Giống như 1 số ít “ tư duy ” khác như tư duy logic ( logical thinking ), tư duy phát minh sáng tạo ( creative thinking ), tư duy kế hoạch ( strategic thinking ) v.v., tư duy thiết kế là sự bộc lộ của một triết lý tâm lý dùng trong đời sống .
Sáng tạo cách tân (innovation) xuất hiện tại giao điểm của Desirability, Feasibility và Viability

Tư duy thiết kế là một cách tiếp cận lấy con người làm TT ( human-centered ) so với phát minh sáng tạo cải cách ( innovation ), sử dụng những bộ công cụ của nhà thiết kế, để kết nối nhu yếu ( desirability ) của con người, tính khả thi ( feasibility ) của công nghệ tiên tiến và tính bền vững và kiên cố ( viability ) của kinh doanh thương mạiTim Brown, CEO của IDEO

Truyền kỳ về sáng tạo và vui nghịch – Tim Brown
Trong buổi thuyết trình ở forum TED của mình, Tim Brown đã nói rằng Tư duy Thiết kế hoàn toàn có thể được ứng dụng trong mọi nghành nghề dịch vụ. Khi việc nhìn thấu suốt yếu tố, sự đồng cảm và sức phát minh sáng tạo hoàn toàn có thể đưa đến giá trị to lớn cho tổng thể những người có tương quan, thiết kế đã không còn là một việc làm đơn cử thường thì mà được trìu tượng hóa thành một tư duy .

Một số đặc điểm của Tư duy Thiết kế

Lấy con người làm trung tâm

Tư duy thiết kế có rất nhiều phiên bản định nghĩa khác nhau bởi giới học thuật và những nhà chỉ huy doanh nghiệp, tuy nhiên hầu hết mọi người đều san sẻ quan điểm về sự thiết yếu phải đặt con người ở TT của yếu tố cũng như giải pháp để thiết kế hay nâng cấp cải tiến một mẫu sản phẩm, dịch vụ, mạng lưới hệ thống hay liên hệ thống .
Việc đặt con người làm TT thôi thúc những doanh nghiệp không riêng gì phải lý giải nhu yếu ( cả đã biết và tiềm tàng ) của người mua trên kim chỉ nan mà còn phải sắp xếp sao cho mẫu sản phẩm, tiến trình dịch vụ cũng như những quy trình tiến độ nội bộ giúp thôi thúc giá trị của người mua .
Trong những mạng lưới hệ thống lớn hơn, gồm có mạng lưới hệ thống của những mạng lưới hệ thống ( system of systems ), như thể kiến thiết xây dựng thành phố mưu trí ( smart city ), việc đặt con người làm TT bắt buộc những người tham gia triển khai dự án Bất Động Sản bỏ lỡ những động lực duy ý chí của mình, để tạo ra những link bền vững và kiên cố với những người ở trong mạng lưới hệ thống .

Tư duy thiết kế là một quy trình liên tục hiểu và lý giải người dùng nhằm mục đích thử thách những giả định khởi đầu, kiểm chứng những giả thuyết và tái định nghĩa yếu tố để tìm ra những giải pháp hay kế hoạch “ khác ” . Rikke Dam và Teo Siang

Chính vì thế, giới thiết kế rất tôn vinh việc đồng cảm ( empathize ) với người dùng. Cách ví von mà giới thiết kế hay dùng là “ đi một dặm trong đôi giày của người mua ” ( walk a mile in customer’s shoes ) .

Đề cao trải nghiệm

Trước đây, cách tiếp cận của tư duy thiết kế thường được đặt trái chiều với cách tiếp cận của những MBA truyền thống lịch sử .
Ví dụ như, khi được giao tăng trưởng một mẫu sản phẩm mới, những người tốt nghiệp MBA đóng vest thường chú trọng vào việc “ nghiên cứu và phân tích ” yếu tố, trong khi những nhà thiết kế mặc quần jean và áo phông thun thì chú trọng vào “ thưởng thức ” yếu tố .

Khó hoàn toàn có thể nói rằng cách nào có tác dụng tốt hơn, tuy nhiên cách tiếp cận của nhà thiết kế tập trung chuyên sâu dựa trên việc tự mình trực tiếp thưởng thức những gì xảy ra với người dùng cũng như đưa ra ý tưởng sáng tạo dựa trên việc lý giải được xuyên suốt hàng loạt thưởng thức của người dùng .
Ghi chú : Hiện nay sự trái chiều như thế này đã ít đi nhiều vì những trường MBA cũng dạy không ít thì nhiều Tư duy Thiết kế. Ngoài ra, những người làm Business Designer ( như tác giả của bài này, sẽ được nhắc đến trong một bài khác ) thường có sự cân đối tốt hơn trong việc sử dụng cả hai cách tiếp cận .

Sử dụng nhiều minh họa trực quan

Hầu hết mọi người đều đống ý rằng việc có minh họa trực quan sẽ giúp yếu tố hay sáng tạo độc đáo dễ hiểu hơn rất nhiều. Vấn đề là không phải khi nào cũng có một người có năng lượng hội họa ở trong nhóm nên tất cả chúng ta thường thuận tiện gật đầu những giải pháp sửa chữa thay thế ( như viết một bản word dài để miêu tả một tiến trình ) .
Tuy nhiên, việc sử dụng minh họa trực quan trong tư duy thiết kế không hề chú trọng vào chất lượng của minh họa. Mục đích của việc dùng minh họa trực quan là để thôi thúc năng lực đồng cảm ( empathize ) với yếu tố hay người dùng của cả nhà thiết kế cũng như của những người khác trong team .
Những hình vẽ đơn giản, chủ yếu để giúp đồng cảm với vấn đề và quá trình tư duy- Ảnh chụp từ sách của Kunitake Saso
Chính thế cho nên, mặc dầu năng lực vẽ không được tốt, việc đó cũng không ngăn cản được một người muốn sử dụng tốt tư duy thiết kế, hay thậm chí còn trở thành một nhà thiết kế kinh doanh thương mại ( business designer ) .
Ghi chú : Có rất nhiều lớp học chỉ cách cho bạn hoàn toàn có thể vẽ minh họa một cách đơn thuần. Ví dụ như lớp Drawing the Everday Every Day .

Đề cao trực giác nhưng theo một cách có hệ thống

Những người có năng lượng phát minh sáng tạo cao đều hiểu được giá trị của trực giác. Tuy nhiên, làm thế nào để trực giác ( hay còn gọi là “ cảm tính ” ) hoàn toàn có thể tạo ra những tác dụng đáng an toàn và đáng tin cậy ? Hay làm thế nào để phát huy được trực giác của những người vốn không quen sử dụng nó ?

Tư duy thiết kế đề cao trực giác và cho phép có một không gian rất rộng để sử dụng trực giác. Trong suốt quá trình của dự án, từ việc nghiên cứu, điều tra, đối thoại với những người có liên quan, đến việc kiểm thử ý tưởng, hay việc thay đổi cho phù hợp với các phản hồi, tất cả đều phải dựa rất nhiều vào trực giác.

Tất nhiên, trực giác không phải được sử dụng một cách tùy tiện. Ngoài những khung tiếp cận ( framework ) hay bộ công cụ ( toolkit ), có nhiều triết lý khác nhau về trực giác. Ví dụ như hình sau đây là minh họa của Kunitake Saso về việc sử dụng “ cảm tính ” .
Minh họa của Kunitake Saso về việc sử dụng “cảm tính”
Ngoài ra, nhà thiết kế cũng được khuyến khích đóng vai trò người điều phối ( facilitator ) để phát huy trực giác của những người khác. Một buổi workshop trong đó những bên có tương quan hoàn toàn có thể nhanh gọn đồng cảm với yếu tố, phát huy tối đa kiến thức và kỹ năng của mình, bổ trợ ý tưởng sáng tạo cho nhau để tạo ra giải pháp ( solution ) và đưa ra quyết định hành động, là cách thường thấy trong việc sử dụng tư duy thiết kế .

Vì sao cần thiết vào thời đại này?

Cách làm việc mới trong môi trường kinh doanh VUCA

Là một thuật ngữ được sử dụng tiên phong trong quân đội Hoa Kỳ nhưng VUCA đã trở thành một từ ngữ được giới kinh doanh thương mại sử dụng để nói về sự đổi khác của thiên nhiên và môi trường kinh doanh thương mại kể từ thế kỷ 21 .
Ảnh: learnevents.com
Sự tăng trưởng của những công nghệ tiên tiến, sự Open của những quy mô kinh doanh thương mại mới, sự đa phương trong những mối quan hệ kinh tế tài chính, v.v. đã khiến môi trường tự nhiên kinh doanh thương mại không còn dễ hiểu như trước .

• Volatility: Biến động. Thay đổi diễn ra với tốc độ nhanh hơn, cường độ lớn hơn.
• Uncertainty: Không chắc chắn. Doanh nghiệp bắt buộc phải tiến vào các lĩnh vực mà họ không quen thuộc.
• Complexity: Phức tạp. Mạng lưới liên kết và tương quan phụ thuộc mở rộng ra toàn cầu
• Ambiguity: Mơ hồ. Quá nhiều cách khác nhau để lý giải hoàn cảnh.

Trong thiên nhiên và môi trường phi VUCA trước đây, những doanh nghiệp thường chú trọng vào việc kiến thiết xây dựng mạng lưới hệ thống tổ chức triển khai sao cho những mệnh lệnh hoàn toàn có thể được thực thi một cách nhanh gọn. Nhóm quản trị doanh nghiệp thường có năng lực lý giải môi trường tự nhiên và có tầm nhìn rõ ràng nên nếu được thực thi một cách nhanh gọn, doanh nghiệp hoàn toàn có thể cạnh tranh đối đầu trên thị trường .
Tuy nhiên, khi môi trường tự nhiên kinh doanh thương mại trở nên VUCA, nhóm quản trị bắt buộc phải phân tán việc ra quyết định hành động cho những nhân viên cấp dưới ở cấp thấp hơn. Điều này yên cầu những doanh nghiệp muốn sống sót cần thiết kế xây dựng một đội ngũ nhân viên cấp dưới phát minh sáng tạo và hoàn toàn có thể tự chủ động trong trách nhiệm của mình .
Tư duy thiết kế với những đặc thù đặc trưng của mình hoàn toàn có thể giúp lực lượng lao động trở nên phát minh sáng tạo hơn, liên tục đổi khác, quay vòng những thử nghiệm và link những nhóm thao tác khác nhau thuận tiện hơn .
Từ năm năm ngoái, gã khổng lồ IBM đã bộc lộ quyết tâm sử dụng một kế hoạch trong đó “ Tư duy thiết kế ở TT ”, theo phát biểu của Virginia M. Rometty, CEO của IBM. IBM đã mở ra hàng chục design studio trên toàn quốc tế, tuyển hơn 1000 nhà thiết kế chuyên nghiệp, đồng thời huấn luyện và đào tạo toàn bộ đội ngũ lao động về tư duy thiết kế .
Trên thực tiễn, những công ty có năng lượng thiết kế có năng lượng cạnh tranh đối đầu cao hơn nhiều so với những đối thủ cạnh tranh. Theo nhìn nhận của McKinsey, những công ty thuộc top đầu của chỉ số Design Index có doanh thu và chi trả cổ tức cao hơn hẳn những công ty ở top dưới. Tính trung bình, những công ty ở top đầu có tăng trưởng lệch giá là 10 %, cao hơn những công ty khác chỉ dừng ở mức 3 đến 6 % .
Một xu thế khác phản ánh sự thiết yếu của tư duy thiết kế chính là những doanh nghiệp lớn tích cực shopping sáp nhập những hãng thiết kế. Các công ty tư vấn đi tiên phong trong việc mua những design studio lớn : Accenture mua Fjord, Deloitte mua Market Gravity và McKinsey mua Lunar. Các công ty công nghệ tiên tiến cũng mua những hãng thiết kế có tên tuổi : Adobe mua Behance, Salesforce mua Sequence và Facebook mua Hot Studio. Công ty kinh tế tài chính có tên tuổi như Capital One cũng mua Adaptive Path .

Khó khăn trong việc tạo dựng mô hình kinh doanh

Việc thực thi cho thật tốt một quy mô kinh doanh thương mại ( business Mã Sản Phẩm ) đã rất khó, việc tạo ra một quy mô kinh doanh thương mại mới lại càng khó hơn. Trong thiên nhiên và môi trường VUCA như vừa nói ở trên, những quy mô kinh doanh thương mại sau khi được phát minh sáng tạo ra thường có thời hạn duy trì lê dài được ngắn hơn trước rất nhiều, yên cầu những doanh nghiệp phải tiếp tục phát minh sáng tạo ra những quy mô kinh doanh thương mại mới .
Tuy nhiên, để lèo lái một ý tưởng sáng tạo từ một tia sáng lóe lên cho đến khi trở thành một quy mô kinh doanh thương mại quản lý và vận hành trơn tru và có lãi không hề thuận tiện. Tư duy thiết kế mang lại những công cụ và chiêu thức để hoàn toàn có thể liên tục thử nghiệm và tăng trưởng sáng tạo độc đáo cho đến khi nó thành hình. Điều đặc biệt quan trọng của tư duy thiết kế là nó được cho phép việc ứng dụng trên quy mô nhỏ và giao sự dữ thế chủ động cho người thực thi. Ví dụ như trước đây, để tạo ra một quy mô kinh doanh thương mại mới, bên cạnh một ý tưởng sáng tạo tốt, cần một nhóm người có năng lượng kế hoạch, nghiên cứu và phân tích thị trường, điều phối nguồn lực, v.v. thì nay ý tưởng sáng tạo hoàn toàn có thể được thử nghiệm, nâng cấp cải tiến và tăng trưởng và giao cấp nguồn lực một cách tương thích .
Minh họa: David Schmidt
Tư duy thiết kế chính là cẩm nang để giúp một lượng lớn người nhiều hơn trước hoàn toàn có thể tham gia vào quy trình tạo dựng quy mô kinh doanh thương mại .

Kỹ năng cần thiết cho thế kỷ 21

Có rất nhiều kiến giải khác nhau của những nhóm hoạt động giải trí giáo dục trên quốc tế về những kỹ năng và kiến thức thiết yếu cho thế kỷ 21. Tuy nhiên, nhìn chung, họ đều đồng ý chấp thuận về bốn nghành nghề dịch vụ tối thiết yếu .

• Hợp tác và làm việc nhóm (Collaboration and teamwork)
• Sáng tạo và tưởng tượng (Creativity and imagination)
• Tư duy phản biện (Critical thinking)
• Giải quyết vấn đề (Problem solving)

Tư duy thiết kế có thể trực tiếp giúp phát triển sự sáng tạo và tưởng tượng, đồng thời bổ sung hữu hiệu và đề cao năng lực cho tư duy phản biện và giải quyết vấn đề.
Như vậy, nhìn từ môi trường kinh doanh và cách thức làm việc mới cho đến việc giáo dục kỹ năng cơ bản, tư duy thiết kế đều thể hiện ra sự cần thiết của mình.

Một số quy trình của Tư duy Thiết kế

Mặc dù rất nhiều người thích những khung tiếp cận vì nó dễ hiểu và hứa hẹn việc hoàn toàn có thể ứng dụng kiểu “ mỳ ăn liền ”. Tuy nhiên, thật khó hoàn toàn có thể thu hẹp một giải pháp tuy duy thành một ( hoặc 1 số ít ) khung tiếp cận. Tính linh động của Tư duy Thiết kế cũng khiến thật khó để tổng hợp lại thành framework. Ở đây chỉ xin ra mắt sơ lược về 1 số ít tiến trình để dễ tưởng tượng hơn về cách sử dụng Tư duy Thiết kế. Việc đi sâu vào cách sử dụng xin hẹn những bài khác .

“ Tư duy thiết kế giúp tạo ra quy trình tiến độ cho việc xử lý yếu tố một cách phát minh sáng tạo. ”Coe Leta Stafford, Giám đốc Quản lý của IDEO U

Khung Kim cương Đôi ( Double Diamond ) được đề ra lần đầu bởi Design Council ( một tổ chức triển khai của Anh ) vào năm 2005. Điều quan trọng nhất của tiến trình này không phải là 4 bước : Khám phá ( Discover ), Định nghĩa ( Define ), Phát triển ( Develop ), Chuyển giao ( Deliver ), mà là quan điểm về cách tư duy phát tán ( divergent thinking ) và tư duy thu kết ( convergent thinking ). Mặc dù tư duy “ số lượng quan trọng hơn chất lượng ” của sáng tạo độc đáo luôn được tôn vinh trong Tư duy Thiết kế, nếu như cứ mãi thăm dò và tò mò thì dự án Bất Động Sản sẽ dẫn đến thực trạng lan man, cần có một thời gian mà cần dừng việc phát tán những sáng tạo độc đáo để thu kết lại thành những điểm quan trọng .
Kim cương Đôi được đề ra bởi Design Council
Năm 2013, Norman, một trong những nhà sáng lập của công ty điều tra và nghiên cứu thị trường nổi tiếng Nielsen Norman đã đề ra tiến trình dựa trên 1 số ít bước cơ bản : Đồng cảm ( Empathize ), Định nghĩa ( Define ), Ideate ( Ý tưởng hóa ), Prototype ( Tạo mẫu ), Test ( Thử nghiệm ) và Implement ( Áp dụng ). Quy trình này tăng trưởng từ quy trình tiến độ của d.school của Stanford, nhưng chú trọng vào việc quay ngược lại những bước trước khi thiết yếu, thay vì đi theo một đường thẳng .
Nielsen Norman Group: Các giai đoạn trong Tư duy Thiết kế
Norman đã đề ra rằng yếu tố được đặt ra khởi đầu là một lời gợi mở để những nhà thiết kế phải tìm hiểu và khám phá và tái định nghĩa nó. Việc tái định nghĩa yếu tố rất quan trọng trong Tư duy Thiết kế. Norman đã nhắc đến việc những câu hỏi mà nhiều người cho là “ ngu ngốc ” lại có giá trị rất cao. Vì sao ? Vì những câu hỏi ngu ngốc thường là những câu hỏi mà câu vấn đáp là “ hiển nhiên ”. Tuy nhiên, một điều là hiển nhiên chính bới mọi người ngay lập tức gật đầu những số lượng giới hạn thường thì. Chỉ khi đặt câu hỏi với những thứ hiển nhiên, tất cả chúng ta mới hoàn toàn có thể có tiến triển và nâng tầm .
Nguồn : https://tuduythietke.com/2018/tu-duy-thiet-ke-la-gi/

Nhân Võ Tốt nghiệp MBA ở trường Đại học Illinois của Mỹ. Đang làm venture capitalist tại D4V, quỹ đầu tư liên kết với IDEO.

Hãy cùng tham gia vào workshop: “THIẾT KẾ LẠI SỰ NGHIỆP VÀ TỔ CHỨC HẬU COVID”, để được truyền cảm hứng và định hình lại bản thân với các công cụ và tư duy cần thiết:

• Thế giới đã thay đổi như thế nào vì Covid? Tại sao chúng ta cần thay đổi?
• Chúng ta cần làm gì để cân bằng mục tiêu, nguồn lực và các cơ hội trong giai đoạn này?
• Làm sao áp dụng Tư duy thiết kế (Design Thinking) và các công cụ sáng tạo khác để đạt mục tiêu kinh doanh và sắp xếp lại cuộc đời?

Đăng ký ngay tại : https://bigtime.vn/thiet-ke-lai-su-nghiep-va-to-chuc-4651

SHARE ON

FacebookTwitterLinkedIn

Source: https://sangtaotrongtamtay.vn
Category: Khoa học