Một vài nét tổng quan về ngành công nghiệp khai khoáng của Việt Nam

1. Tổng quan:

Việt Nam được coi là vương quốc có nguồn tài nguyên tài nguyên phong phú với hơn 5000 điểm mỏ của 60 loại tài nguyên. Trong đó, một số ít loại có trữ lượng quan trọng như bô xít ( 672,1 triệu tấn ), apatit ( 0,778 triệu tấn ), titan ( 15,71 triệu tấn ), than ( 3.520 triệu tấn ), đất hiếm ( 1,1 triệu tấn ) và đá granit ( 15 tỷ m3 ). Trữ lượng dầu mỏ ước tính khoảng chừng 6 tỷ tấn và khí đốt khoảng chừng 4.000 tỷ m3, phân bổ đa phần ở vùng trầm tích từ Nam đến Bắc .Theo công bố vào tháng 10/2014 của Tổ chức Khảo sát địa chất Mỹ ( USGS ) : Năm 2012, Việt Nam đứng thứ 7 về khai thác dầu thô ở khu vực Châu Á Thái Bình Dương Thái Bình Dương ( 110 triệu gallon barrels ) ; góp phần 2,3 % tổng sản lượng thiếc trên quốc tế và 1,8 % tổng sản lượng xi-măng, 1 % tổng sản lượng Barite trên quốc tế .

Theo tính toán, trong giai đoạn 2008 – 2013, đóng góp của ngành khai khoáng vào GDP của Việt Nam tăng từ 9,07 % năm 2008 lên 11,49% vào năm 2013, tương đương với 411.673 tỷ đồng.

Bảng 1. Đóng góp của ngành công nghiệp khai khoáng vào GDP cả nước trong gian đoạn 2008 – 2013

( Nguồn : Tổng Cục thống kê )

2. Chính sách:

Khung chủ trương pháp lý của Việt Nam về quản trị và sử dụng tài nguyên tài nguyên được thiết lập và kiểm soát và điều chỉnh theo từng quá trình. Đầu tiên là Pháp lệnh 22 / PL-HĐBT về Tài nguyên Khoáng sản ngày 28/7/1989 do nhà nước phát hành và Nghị định 95 / NĐ-HĐBT ngày 25/3/1992 về hướng dẫn thi hành Pháp lệnh về Tài nguyên Khoáng sản. Tiếp đó là Luật tài nguyên năm 1996 và sửa đổi bổ trợ 1 số ít điều vào năm 2005. Năm 2010, Quốc hội phát hành Luật Khoáng sản số 60/2010 / QH12 .Theo đó, Luật Khoáng sản 2010 có một số ít pháp luật như :

• (i) UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có thẩm quyền cấp giấy phép thăm dò, giấy phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường, than bùn và khoáng sản tại khu vực có tài nguyên khoáng sản phân tán, nhỏ lẻ…. nhưng không phải trên tất cả các khu vực của địa phương mà chỉ được cấp phép dựa trên những khoanh định và công bố của Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT). Các khu vực còn lại do Bộ TN&MT cấp phép.
• (ii) Việc cấp giấy phép khai thác khoáng sản chủ yếu thông qua hình thức đấu giá quyền khai thác, tuy nhiên hiện nay mới có một số mỏ vật liệu xây dựng được cấp phép thành công qua đấu giá.

Dưới luật là những nghị định của nhà nước, quyết định hành động của Thủ tướng nhà nước, những Thông tư của 1 số ít bộ, ngành hữu quan như Bộ TN và MT, Bộ Công thương, Bộ Xây dựng, Bộ Tài chính, … đã phát hành tương đối khá đầy đủ để thực thi việc quản trị và sử dụng nguồn tài nguyên tài nguyên .Về vấn đề tài chính, hoạt động giải trí tài nguyên chịu điều tiết bởi Luật Ngân sách Nhà nước năm ngoái, theo đó những loại thuế phí chia làm 3 loại :

• (i) Khoản thu nộp ngân sách trung ương 100% như thuế giá trị gia tăng, thuế xuất nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt hàng hóa xuất nhập khẩu, các khoản thuế và thu từ dầu khí,…;
• (ii) Khoản thu nộp ngân sách địa phương 100% như thuế tài nguyên (không kể dầu khí), thuế nhà, đất, tiền cho thuê đất,…;
• (iii) Khoản thu phân chia giữa ngân sách trung ương và địa phương như thuế giá trị gia tăng, thuế doanh nghiệp, thuế tiêu thụ đặc biệt từ hàng hóa dịch vụ trong nước, thuế thu nhập cá nhân.

Hình : Quy trình phân chia nguồn thu có tương quan đến tài nguyên tài nguyên theo Luật NSNN năm năm ngoái, và Nghị định 12/2016 / NĐ-CP, và những văn bản lao lý từng chủ trương thu

3. Một số vấn đề của ngành khai khoáng:

Theo thống kê của Bộ TN&MT năm năm trước, trên cả nước có khoảng chừng 3.000 tổ chức triển khai, cá thể đang hoạt động giải trí thăm dò, khai thác tài nguyên theo 4320 giấy phép. Trong đó, số lượng giấy phép do Bộ Tài nguyên – Môi trường cấp là 559. Chỉ tính riêng trong năm 2013, số lượng giấy phép do cơ quan Trung ương cấp là 48, do những địa phương cấp lên tới 477. Trong khi đó, chỉ có 9 tỉnh, thành phố phát hành 58 quyết định hành động tịch thu giấy phép và 10 tỉnh, thành phố phát hành 42 quyết định hành động đóng cửa mỏ tài nguyên. Luật Khoáng sản năm 2010 có pháp luật cấp phép một số ít mỏ trải qua đấu giá công khai minh bạch, tuy nhiên lúc bấy giờ mới có 1 số ít mỏ vật tư kiến thiết xây dựng được cấp phép thành công xuất sắc qua đấu giá .Tác động môi trường tự nhiên của hoạt động giải trí khai khoáng tại Việt Nam gồm có xói mòn, sụt đất, mất đa dạng sinh học, ô nhiễm đất, nước ngầm và nước mặt do hóa chất từ chế biến quặng. Trong một số ít trường hợp, rừng ở vùng lân cận còn bị chặt phá để lấy chỗ chứa chất thải mỏ. Bên cạnh việc hủy hoại thiên nhiên và môi trường, ô nhiễm do hóa chất cũng ảnh hưởng tác động đến sức khỏe thể chất người dân địa phương. Tại những vùng hoang vu, khai khoáng hoàn toàn có thể gây hủy hoại hoặc nhiễu loạn hệ sinh thái và sinh cảnh, còn ở nơi canh tác thì hủy hoại hoặc nhiễu loạn đất trồng cấy và đồng cỏ … ( Lê Diên Dực, Trung tâm Tài nguyên và Môi trường )Tình trạng khai thác và xuất khẩu trái phép tài nguyên được nhận diện qua 03 dạng doanh nghiệp tương quan đến hoạt động giải trí khai thác trái phép và buôn lậu tài nguyên : Dạng thứ 1 là những doanh nghiệp được Bộ TN&MT và Ủy ban Nhân dân tỉnh cấp giấy phép khai thác tài nguyên, nhưng không góp vốn đầu tư xí nghiệp sản xuất chế biến mà tìm cách bán quặng thô để thu doanh thu. Dạng thứ 2 là những doanh nghiệp mua tài nguyên từ những doanh nghiệp được cấp giấy phép để xuất lậu sang quốc tế. Dạng thứ 3 là doanh nghiệp vận tải đường bộ, trực tiếp thực thi hành vi xuất lậu tài nguyên qua biên giới. ( Đại tá, phó giáo sư-tiến sỹ Hoàng Văn Trực, Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát Kinh tế-Tổng cục Cảnh sát phòng, chống tội phạm – Bộ Công an ) Chỉ tính riêng ngành than, thống kê cho thấy mỗi quí, tập đoàn lớn Than – Khoáng sản Việt Nam mất khoảng chừng 2 triệu tấn than do buôn lậu và ước tính mỗi năm bị thất thoát lên tới hàng nghìn tỷ đồng .Việt Nam hiện chưa kiến thiết xây dựng một mạng lưới hệ thống quản trị riêng cho ngân sách từ khai thác tài nguyên dẫn đến những khó khăn vất vả trong nhìn nhận tổng thể và toàn diện hiệu suất cao của ngành này. Việc phân chia và sử dụng ngân sách lúc bấy giờ đa phần dựa trên dự trù ngân sách do Quốc hội và Hội đồng Nhân dân những cấp phê duyệt .Theo nghiên cứu và điều tra của Viện Quản trị tài nguyên thiên nhiên ( NRGI ) công bố năm 2013, Việt Nam đứng thứ 43/58 nước được thực thi nghiên cứu và điều tra, nằm trong nhóm những vương quốc có chỉ số quản trị về khai khoáng và dầu khí đứng ở đầu cuối trong nhóm kém

4. Sáng kiến EITI tại Việt Nam

Quốc tế đã đưa ra nhiều sáng tạo độc đáo, sáng tạo độc đáo nhằm mục đích xử lý hoặc hạn chế những yếu tố từ ngành công nghiệp khai khoáng như : Hiến chương Khoáng sản, Mạng lưới công khai minh bạch những khoản chi trả ( Publish What you Pay ), Sáng kiến minh bạch trong ngành công nghiệp khai thác ( EITI ) … Trong đó, EITI được nhìn nhận cao về tính mềm dẻo và năng lực vận dụng cho những vương quốc. EITI được cựu thủ tướng Anh, Tony Blair, trình làng lần tiên phong tại Hội nghị thượng đỉnh quốc tế về Phát triển vững chắc ở Johanesburg ( Nam Phi ) năm 2002. Nguyên tắc cơ bản của EITI là nhà nước công khai minh bạch những khoản thu từ doanh nghiệp khai thác và doanh nghiệp công khai minh bạch những khoản nộp cho nhà nước. Quá trình này được giám sát bởi những bên tương quan .Hiện có 51 vương quốc tham gia triển khai EITI với những báo cáo giải trình đã xuất bản công bố thông tin về gần 1,9 nghìn tỉ USD nguồn thu và lượng tài liệu về ngành công nghiệp này trong vòng 284 năm .Việt Nam tiếp cận với EITI từ năm 2007 khi tham gia Hội nghị EITI toàn thế giới tại Doha, và đến năm 2009, Bộ Công thương được chỉ định là cơ quan đầu mối điều tra và nghiên cứu về EITI. Năm 2012 – 2013, Bộ Công thương hợp tác cùng Viện Adam Smith International thực thi nhìn nhận những thuận tiện và thử thách nếu Việt Nam thực thi EITI. Bên cạnh những nỗ lực của cơ quan nhà nước, những tổ chức triển khai xã hội ở Việt Nam cũng đã và đang thực thi những hoạt động giải trí tương hỗ thôi thúc Việt Nam sớm gia nhập EITI. Tuy nhiên cho đến nay, Việt Nam vẫn chưa đưa ra được cam kết nào về việc gia nhập EITI.

(Trần Hải, cập nhật 06/2016) 

Source: https://sangtaotrongtamtay.vn
Category: Khoa học