I. SỰ THÍCH NGHI CỦA SINH VẬT VỚI MÔI TRƯỜNG SỐNG
1. Thích nghi của sinh vật với ánh sáng
– Ánh sáng là tác nhân cơ bản, chi phối trực tiếp hoặc gián tiếp đến hầu hết những tác nhân khác. Cường độ và thành phần của phổ ánh sáng giảm dần từ xích đạo đến những cực, từ mặt nước đến đáy sâu. Ánh sáng còn biến hóa tuần hoàn theo ngày đêm và theo mùa .
Thực vật thích nghi với điều kiện chiếu sáng khác nhau của môi trường, thể hiện qua các đặc điểm về hình thái, cấu tạo giải phẫu và hoạt động sinh lý.
Người ta chia thực vật thành những nhớm cây : Nhóm cây ưa sáng và nhóm cây ưa bóng .
|
CÂY ƯA SÁNG |
CÂY ƯA BÓNG |
| Thân cao thẳng giúp cây vươn cao lên tầng trên cao có nhiều ánh sáng | Thân nhỏ, mọc dưới bóng của những cây khác |
| Lá màu nhạt. Phiến lá nhỏ, hẹp, dày có nhiều lớp tế bào mô giậu, hạt lục lạp nằm sâu trong lớp tế bào mô giậu để tránh bị đốt nóng | Lá màu sẫm, to giúp cây tiếp đón được nhiều ánh sáng. Phiến lá lớn, mỏng dính, ít hoặc không có mô giậu |
|
Lá thường xếp nghiêng để tránh những tia sáng chiếu thẳng vào bề mặt lá. Mặt trên có lớp cutin dày và bóng. |
Lá nằm ngang để thu được nhiều tia sáng tán xạ |
| Thân cây có vỏ dày, màu nhạt | Thân cây có vỏ mỏng dính |
| VD : cây Chò nâu, Bạch đàn | VD : cây Ráy, cây lá dong |
+ Giữa 2 nhóm cây ưa sáng và ưa bóng là nhóm cây chịu bóng, gồm những loài tăng trưởng được cả nơi giàu ánh sáng và nơi ít ánh sáng, tạo nên những tấm thảm xanh ở đáy rừng .
Động vật có cơ quan thu nhận ánh sáng chuyên hóa. Ánh sáng giúp cho động vật có khả năng định hướng trong không gian và nhận biết các vật xung quanh. Một số loài chim di cư xác định đường bay bằng ánh sáng mặt trời, các vì sao.
Tuỳ mức độ hoạt động khác nhau người ta chia động vật thành các nhóm:
+ Những loài ưa hoạt động giải trí ban ngày ( ong, thằn lằn, nhiều loài chim, thú … ) với thị giác tăng trưởng và thân có sắc tố nhiều khi rất sặc sỡ giúp phân biệt đồng loại, ngụy trang hay để dọa nạt … Ong sử dụng vị trí của mặt trời để ghi lại và khuynh hướng nguồn thức ăn, chim sử dụng mặt trời để khuynh hướng khi di cư .
+ Những loài ưa hoạt động giải trí đêm hôm hoặc sống trong hang : bướm đêm, cú, cá hang … thân màu sẫm. Mắt hoàn toàn có thể rất tinh ( cú, chim lợn ) hoặc nhỏ lại ( lươn ) hoặc tiêu giảm, thay vào đó là sự tăng trưởng của xúc giác và cơ quan phát sáng ( cá biển ở sâu ). Nhiều loài lại ưa hoạt động giải trí vào chiều tối ( muỗi, dơi ) hay sáng sớm ( nhiều loài chim ) .
– Một số sâu bọ ngừng sinh sản khi thời hạn chiếu sáng trong ngày không thích hợp ( hiện tượng kỳ lạ đình dục ). Thời gian chiếu sáng cực lớn trong ngày còn làm đổi khác mùa đẻ trứng của cá hồi. Khi chuyển thời hạn chiếu sáng cực lớn / ngày, cá biến hóa mùa đẻ trứng từ đông sang thu .
Source: https://sangtaotrongtamtay.vn
Category: Khoa học