A. HỆ THỐNG KIẾN THỨC
I/ PHÂN MÔN VĂN
Lập bảng thống kê các văn bản tác phẩm văn học Việt Nam
Bạn đang đọc: CƯƠNG ÔN TẬP NGỮ VĂN 8 HỌC KÌ II NĂM HỌC 2017-2018">ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP NGỮ VĂN 8 HỌC KÌ II NĂM HỌC 2017-2018
| stt | Tên văn bản | Tác giả | Thể loại | Giá trị nội dung | Giá trị thẩm mỹ và nghệ thuật |
| 1 |
Nhớ rừng |
Thế Lữ ( 1907 – 1989 ) | Thơ tám chữ | Mượn lời con hổ bị nhốt trong vườn bách thú để diễn đạt thâm thúy nỗi chán ghét thực tại tầm thường, tù túng và khao khát tự do mãnh liệt của nhà thơ, khơi gợi lòng yêu nước thầm kín của người dân mất nước thuở ấy . | Bút pháp lãng mạn rất truyền cảm, sự thay đổi câu thơ, vần điệu, nhịp điệu, phép tương phản, trái chiều. Nghệ thuật tạo hình rực rỡ . |
| 2 |
Quê hươg |
Tế Hanh |
Thơ tám chữ | Tình yêu quê nhà trong sáng, thân thiện được bộc lộ qua bức tranh tươi tắn, sinh động về một làng quê miền biển, trong đó điển hình nổi bật lên hình ảnh mạnh khỏe, đầy sức sống của người dân chài và hoạt động và sinh hoạt làng chài . | Lời thơ bình dị, hình ảnh thơ mộc mạc mà tinh xảo lại giàu ý nghĩa biểu trưng ( cánh buồm – hồn làng, thân hình nồng thở vị xa xăm, nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ, … ) |
| 3 |
Khi con tu hú |
Tố Hữu ( 1920 – 2002 ) | Thơ lục bát | Tình yêu đời sống và khát vọng tự do của người chiến sỹ cách mạng trẻ tuổi trong nhà tù . | Giọng thơ tha thiết, sôi sục, tưởng tượng rất phong phú và đa dạng, dồi dào . |
| 4 |
Tức cảch |
Hồ Chí Minh |
Đường luật thất ngôn tứ tuyệt | Tinh thần sáng sủa, phong thái thư thả của Bác Hồ trong đời sống cách mạng đầy gian nan ở Pác Bó. Với Người, làm cách mạng và sống hòa hợp với vạn vật thiên nhiên là một niềm vui lớn . | Giọng thơ hóm hỉnh, vui tươi, ( vẫn sẵn sàng chuẩn bị, thật là sang ), từ láy miêu tả ( chông chênh ) ; vừa cổ xưa vừa tân tiến . |
| 5 | Ngắm trăng ( Vọng Nguyệt ; trích Nhật kí trong tù ) | Hồ Chí Minh |
Thất ngôn tứ tuyệt |
Tình yêu vạn vật thiên nhiên, yêu trăng đến mê hồn và phong thái từ tốn của Bác Hồ ngay trong cảnh tù ngục cực khổ, tối tăm . | Nhân hóa, điệp từ, câu hỏi tu từ và trái chiều . |
| 6 | Đi đường ( Tẩu Lộ ; trích Nhật kí trong tù ) | Hồ Chí Minh | Thất ngôn tứ tuyệt chữ Hán ( dịch lục bát ) | Ý nghĩa tượng trưng và triết lí thâm thúy : Từ việc đi đường núi gợi ra chân lí đường đời ; vượt qua gian lao chồng chất sẽ tới thắng lợi vẻ vang . | Điệp từ ( tẩu lộ, trùng san ), tính đa nghĩa của hình ảnh, câu thơ, bài thơ . |
| 7 |
Chiếu dời đô (Thiên đô chiếu) |
Lí Công Uẩn |
Chiếu |
Phản ánh khát vọng về một quốc gia độc lập, thống nhất đồng thời phản ánh ý chí tự cường của dân tộc bản địa Đại Việt đang trên đà vững mạnh . | Kết câu ngặt nghèo, lập luận giàu sức thuyết phục, hài hòa tình – lí : trên vâng mệnh trời – dưới theo ý dân |
| 8 |
Hịch tướng sĩ |
Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn |
Hịch |
Tinh thần yêu nước nồng nàn của dân tộc bản địa ta trong cuộc kháng chiến chống quân Mông – Nguyên xâm lược ( thế lỉ XIII ), bộc lộ qua lòng căm thù giặc, ý chí quyết chiến quyết thắng, trên cơ sở đó, tác giả phê phán khuyết điểm của những tì tướng, khuyên bảo họ phải ra sức học tập binh thư, rèn quân sẵn sàng chuẩn bị sát thát. Bừng bừng hào khí Đông A . | Áng văn chính luận xuất sắc, lập luận ngặt nghèo, lí lẽ hùng hồn, đanh thép, nhiệt huyết chứa chan, tình cảm thống thiết, rung động lòng người sâu xa ; đánh vào lòng người, lời hịch trở thành mệnh lệnh của lương tâm, người nghe được sáng trí, sáng lòng . |
| 9 | Nước Đại Việt ta ( trích Bình Ngô đại cáo ) ( 1428 ) |
Ức Trai Nguyễn trãi |
Cáo |
Ý thức dân tộc bản địa và chủ quyền lãnh thổ đã tăng trưởng tới trình độ cao, ý nghĩa như một bản tuyên ngôn độc lập : nước ta là quốc gia có nền văn hiến truyền kiếp, có chủ quyền lãnh thổ riêng, phong tục riêng, có chủ quyền lãnh thổ, có truyền thống lịch sử lịch sử dân tộc. Kẻ xâm lược phản nhân nghĩa, nhất định thất bại . | Lập luận ngặt nghèo, chứng cứ hùng hồn, xác nhận, ý tứ rõ ràng, sáng sủa và hàm súc, kết tinh cao độ ý thức và ý thức dân tộc bản địa trong thời kì lịch sử dân tộc dân tộc bản địa thật sự vững mạnh ; đặt tiền đề, cơ sở lí luận cho toàn bài ; xứng danh là Thiên cổ hùng văn . |
| 10 |
Bàn luận về phép học (Luận học pháp) |
La Sơn Phu Tử Nguyễn Thiếp |
Tấu |
Quan niệm văn minh của tác giả về mục tiêu và công dụng của việc học tập : học là để làm người có đạo đức, có tri thức góp thêm phần làm hưng thịnh quốc gia. Muốn học tốt phải có giải pháp, phải theo điều học mà làm ( hành ) | Lập luận ngặt nghèo, luận cứ rõ ràng ; sau khi phê phán những biểu lộ sai lầm, xô lệch trong việc học, chứng minh và khẳng định quan điểm và phương pháp học tập đúng đắn . |
| 11 |
Thuế máu (trích chương I, Bản án chế độ thực dân pháp) |
Nguyễn Ái Quốc |
Phóng sự chính luận |
Bộ mặt giả nhân giả nghĩa, thủ đoạn hung tàn của chính quyền sở tại thực dân Pháp trong việc sử dụng người dân thuộc địa nghèo khó làm bia đỡ đạn trong những cuộc cuộc chiến tranh phi nghĩa quyết liệt ( 1914 – 1918 ) | Tư liệu phong phú và đa dạng, xác nhận, tính chiến đấu rất cao, thẩm mỹ và nghệ thuật trào phúng tinh tế và tân tiến ; xích míc trào phúng, ngôn từ, giọng điệu giễu nhại . |
Yêu cầu
1/ Văn bản thơ:
-
Nắm được tên văn bản, tác giả, thể thơ .
-
Học thuộc lòng những bài thơ, nghiên cứu và phân tích nội dung và nghệ thuật và thẩm mỹ .
-
Nắm được nội dung đơn cử và vẻ đẹp của những tác phẩm trữ tình ( vẻ đẹp tâm hồn của những nhà thơ cộng sản như Hồ Chí Minh, Tố Hữu ; tâm tư nguyện vọng tình cảm của những nhà thơ mới lãng mạn như Thế Lữ, Tế Hanh ) ; vẻ đẹp của ngôn từ thơ ca, vai trò và tính năng của những giải pháp tu từ trong những tác phẩm trữ tình .
2/ Văn bản nghị luận:
a. Phân biệt các thể loại: Chiếu – Hịch – Cáo – Tấu
-
Giống nhau : Đều là thể văn chính luận → cấu trúc ngặt nghèo, lí lẽ, lập luận sắc bén, thường dùng lối văn biền ngẫu .
-
Khác về mục tiêu :
-
Chiếu là thể văn vua dùng ban bố mệnh lệnh .
-
Hịch là thể văn vua chúa, tướng lĩnh dùng để cổ động, thuyết phục lôi kéo đấu tranh .
-
Cáo là thể văn vua chúa, thủ lĩnh trình diễn chủ trương hay công bố tác dụng của một sự nghiệp để mọi người cùng biết .
-
Tấu là thể văn do thần dân dâng gửi lên vua chúa .
-
-
Khác về đối tượng người dùng sử dụng :
-
Vua, chúa, bề trên dùng : chiếu, hịch, cáo .
-
Quan lại, thần dân : dùng tấu, sớ, biểu .
-
b. Nắm được nội dung và đặc điểm nghệ thuật của một số văn bản nghị luận.
-
Về nội dung : thấy được tư tưởng yêu nước, niềm tin chống xâm lăng và lòng tự hào dân tộc bản địa của cha ông ta qua những áng văn chính luận nổi tiếng, từ những văn bản thời trung đại như ” Chiếu dời đô ” của Lí Công Uẩn, ” Hịch tướng sĩ ” của Trần Quốc Tuấn, ” Nước Đại Việt ta ” của Nguyễn Trãi, … đến văn bản thời tân tiến như ” Thuế máu ” của Nguyễn Ái Quốc .
-
Về hình thức nghệ thuật và thẩm mỹ : Những nội dung ấy được bộc lộ bằng hình thức lập luận ngặt nghèo, tinh tế với giọng văn đanh thép, hùng hồn ( Với những thể văn cổ như chiếu, hịch, cáo, … cần nắm được đặc thù về hình thức như bố cục tổng quan, câu văn biền ngẫu, .. đã giúp cho việc lập luận ngặt nghèo và sáng tỏ như thế nào ? )
c. Nắm được những nét chung và riêng của tinh thần yêu nước được thể hiện trong các văn bản “Chiếu dời đô” – Lí Công Uẩn, “Hịch tướng sĩ” – Trần Quốc Tuấn và “Nước Đại Việt ta” (trích Bình Ngô đại cáo) của Nguyễn Trãi.
-
Ba văn bản Chiếu dời đô, Hịch tướng sĩ, Nước Đại Việt ta đều được viết bởi những nhân vật lịch sử vẻ vang, sinh ra gắn liền với những sự kiện trọng đại trong lịch sử dân tộc dựng nước giữ nước và đều thấm đựơm niềm tin yêu nước nồng nàn. Tinh thần yêu nước ấy trong những văn bản vừa có nét giống nhau vừa có nét khác nhau, tức là vừa thống nhất, vừa phong phú .
-
Cả ba văn bản đều biểu lộ ý thức về chủ quyền lãnh thổ dân tộc bản địa, đều khẳng định chắc chắn nền độc lập dân tộc bản địa. Song ở mỗi văn bản, nội dung yêu nước lại có nét riêng
-
Ở ” Chiếu dời đô ” của Lí Công Uẩn điển hình nổi bật lên khát vọng thiết kế xây dựng quốc gia vững chắc và ý chí tự cường của dân tộc bản địa đang trên đà vững mạnh .
-
Ở ” Hịch tướng sĩ ” của Trần Quốc Tuấn là lòng căm thù sôi sục và niềm tin quyết chiến quyết thắng lũ giặc xâm lược .
-
Ở ” Nước Đại Việt ta ” ( trích Bình Ngô đại cáo ) của Nguyễn Trãi là sự chứng minh và khẳng định can đảm và mạnh mẽ nền độc lập trên cơ sở ý thức dân tộc bản địa đặc biệt quan trọng thâm thúy, đồng thời biểu lộ niềm tự hào cao độ về sức mạnh chính nghĩa cùng truyền thống cuội nguồn lịch sử vẻ vang, văn hoá vẻ vang của dân tộc bản địa .
-
d. Biết khái quát trình tự lập luận trong các văn bản nghị luận bằng các sơ đồ (Nước Đại Việt ta, Bàn luận về phép học, Hịch tướng sĩ, Chiếu dời đô
PHẦN TIẾNG VIỆTI / Kiểu câu1 / câu nghi vấn2 / câu trần thuật3 / câu cầu khiến4 / câu cảm5 / Hành động nói
-
Yêu cầu : Nắm được đặc thù và công dụng của những kiểu câu .
II / Hành động nói :1 / Khái niệm2 / Những kiểu hành vi nói thường gặp
-
-
Hành động hỏi .
-
Hành động trình diễn ( kể, tả, nêu quan điểm, Dự kiến )
-
Hành động tinh chỉnh và điều khiển ( cầu khiến, đe doa, thử thách )
-
Hành động hứa hẹn
-
Hành động thể hiện xúc cảm .
-
-
Mỗi hành vi nói hoàn toàn có thể đươc triển khai bằng kiểu câu có tính năng chính tương thích vowishanhf động đó ( cách dùng trực tiếp ) hoặc bằng kiểu câu khác ( cách dùng gián tiếp )
3 / Hội thoại* Vai hội thoại là vị trí của người tham gia hội thoại so với người khác trong cuộc thoại. Vai xã hội được xác lập bằng những quan hệ xã hội
-
-
Quan hệ trên – dưới hay ngang hàng ( theo tuổi tác hay thứ bậc trong mái ấm gia đình và xã hội )
-
Quan hệ thân – sơ ( theo mức độ quen biết thân tình )
-
* Lượt lời trong hội thoại : Trong hội thoại ai cũng được nói. Mỗi lần có người tham gia trong hội thoại nói được gọi là lượt lời .* Để giữ lich sự cần tôn trọng lươt lời của người khác. Tránh nói tranh lời hay cắt lời của người khác* Nhiều khi tĩnh mịch khi đến lược lời của mình cũng là một cách biểu lộ thái độ .4 / Lựa chọn trật từ trong câu :Trong một câu hoàn toàn có thể có nhiều cách sắp xếp trật tự từ trong câu. Mỗi cách đem lại hiệu suất cao diễn đạt riêngNgười nói, người viết cần biết lựa chọn trật tự từ thích hợp với nhu yếu tiếp xúc- Trật tự từ trong câu có tính năng :Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện tương, hoạt động giải trí đặc thù .Nhấn mạnh đặc thù của sự vật hiện tượng kỳ lạLiên kết câu với những câu khác trong văn bảnĐảm bảo sự hài hoah về mặt ngữ âm và lời nói .PHẦN TẬP LÀM VĂNVăn nghị luậnChú ý về :- Luận cứ
-
-
Luận điểm
-
Lập luận
-
Cách đưa những yếu tố tự sự, miêu tả vào bài văn nghị luận .
-
Các dạng đề về văn nghị luận ( xem SGK ) .
Source: https://sangtaotrongtamtay.vn
Category: Giáo dục