Kim tự tháp Ai Cập – Wikipedia tiếng Việt

Kim tự tháp bằng chữ tượng hình

Unicode: 𓍋𓅓𓂋𓉴

Kim tự tháp Ai Cập là các công trình cổ đại hình chóp bằng đá ở Ai Cập.

Có toàn bộ 138 kim tự tháp đã được tò mò ở Ai Cập tính đến năm 2030. [ 1 ] [ 2 ] Hầu hết đóng vai trò là lăng mộ cho những Pharaon và hoàng hậu trong hai thời kỳ Cổ vương quốc và Trung vương quốc. [ 3 ] [ 4 ] [ 5 ]Những kim tự tháp Ai Cập tiên phong được biết đến nằm ở Saqqara, phía tây-bắc Memphis. Trong số đó, Kim tự tháp Djoser là truyền kiếp nhất, được thiết kế xây dựng vào khoảng chừng từ năm 2630 đến năm 2611 trước công nguyên ở Vương triều thứ ba. Kim tự tháp này cũng như khu phức tạp xung quanh do kiến trúc sư Imhotep phong cách thiết kế, và được xem là những khu công trình bằng đá nguyên khối cổ nhất quốc tế. [ 6 ] Số lượng nhân công để xây những kim tự tháp được ước tính vào tầm từ vài nghìn, 20 nghìn cho tới 100 nghìn người. [ 8 ]

Những kim tự tháp Ai Cập nổi tiếng nhất nằm ở Giza, ngoại ô Cairo. Một số kim tự tháp Giza được xem là nằm trong số những công trình vĩ đại nhất từng được xây.[9] Kim tự tháp Khufu tại Giza là kim tự tháp Ai Cập lớn nhất và là kỳ quan thế giới cổ đại duy nhất còn tồn tại.[10]

Lịch sử tăng trưởng[sửa|sửa mã nguồn]

Lăng Mastaba tại Faraoun, SaqqaraĐến thời kỳ Sơ triều đại trong lịch sử vẻ vang Ai Cập, những người có đủ điều kiện kèm theo được mai táng trong một khu công trình gọi là lăng mastaba. [ 11 ] [ 12 ]Kim tự tháp Ai Cập thứ hai được ghi nhận do kiến trúc sư Imhotep phong cách thiết kế. Các nhà Ai Cập học tin rằng kim tự tháp này đã được sử dụng làm lăng mộ cho pharaon Djoser. Imhotep được xem là người tiên phong ý tưởng ra giải pháp chồng những mastaba lên nhau để tạo ra một khu công trình gồm có những ” bậc ” nhỏ dần từ dưới lên. Kết quả là Kim tự tháp Djoser – được phong cách thiết kế để tượng trưng cho một chiếc cầu thang khổng lồ mà linh hồn của vị pharaon đã mất dùng để bước lên thiên đường. Những thành tựu của Imhotep vĩ đại đến nỗi ông đã được người Ai Cập tôn thờ như một vị thần. [ 13 ]Giai đoạn những kim tự tháp được kiến thiết xây dựng với quy mô lớn nhất cũng là lúc chính sách thống trị chuyên chế của những pharaoh ở mức độ cao nhất. Trong khoảng chừng thời hạn này, những kim tự tháp nổi tiếng nhất đã được kiến thiết xây dựng. Theo thời hạn, do quyền lực tối cao trở nên ít tập trung chuyên sâu hơn, năng lực và mong ước khai thác những tài nguyên để kiến thiết xây dựng trên quy mô lớn cũng giảm đi, và những kim tự tháp cũng khởi đầu có kích cỡ nhỏ hơn, không được xây cầu kỳ như trước, thậm chí còn cẩu thả .Rất lâu sau thời kỳ thiết kế xây dựng kim tự tháp ở Ai Cập, một sự bùng phát về việc xây kim tự tháp xảy ra ở khu vực mà thời nay là Sudan, sau khi hầu hết Ai Cập rơi vào ách thống trị của những vị vua Napata. Mặc dù quá trình này rất ngắn và kết thúc vào năm 661 trước công nguyên, sự tác động ảnh hưởng của Ai Cập là không hề phủ nhận. Trong suốt thời kỳ thống trị của vương quốc Sudan Meroe ( khoảng chừng từ năm 300 trước công nguyên đến năm 300 sau công nguyên ), hơn 200 lăng mộ có dạng kim tự tháp lấy sáng tạo độc đáo từ kim tự tháp Ai Cập đã được thiết kế xây dựng gần những thành phố lớn của vương quốc .Al-Aziz Uthman, con trai của Saladin người đã vượt mặt những cuộc Thập Tự Chinh, cố gắng nỗ lực phá bỏ những kim tự tháp Giza nhưng đã phải từ bỏ bởi chúng có quy mô quá lớn. Tuy nhiên, Kim tự tháp Menkaure đã chịu một số ít thiệt hại. [ 14 ]

Ý nghĩa tượng trưng[sửa|sửa mã nguồn]

Sơ đồ cấu trúc bên trong Kim tự tháp Kheops. Đường bên trong chỉ hình dáng lúc bấy giờ, đường bên ngoài chỉ hình dáng bắt đầu

Hình dạng của kim tự tháp Ai Cập được cho là tượng trưng cho mô đất nguyên thủy mà người Ai Cập tin là từ đó Trái Đất được tạo ra, cũng như những tia nắng mặt trời chiếu xuống. Bề mặt của hầu hết các kim tự tháp được lát bằng đá vôi trắng đánh bóng để tạo nên một vẻ ngoài lộng lẫy khi quan sát từ xa. Tên của các kim tự tháp cũng có liên hệ tới ánh sáng mặt trời. Chẳng hạn như Kim tự tháp Cong tại Dahshur có tên là Kim tự tháp Tỏa sáng ở phía Nam, còn kim tự tháp Senwosret ở el-Lahun có tên là Senwosret đang Tỏa sáng.

Mặc dù kim tự tháp được công nhận là những khu công trình mai táng, có nhiều quan điểm sự không tương đồng về những nguyên tắc thần học cụ thể đã dẫn đến việc thiết kế xây dựng chúng. Một giả thuyết cho rằng chúng được thiết kể như một ” cỗ máy hồi sinh. ” [ 15 ]Người Ai Cập tin rằng vùng tối trên khung trời về đêm, nơi tổng thể những ngôi sao 5 cánh có vẻ như như đều xoay quanh, chính là cánh cổng lên thiên đường. Một trong những lối đi hẹp bắt nguồn từ buồng mai táng hướng thẳng tới TT vùng tối này. Điều này cho thấy kim tự tháp hoàn toàn có thể đã được phong cách thiết kế để đưa linh hồn vị pharaon đã mất lên nơi ở của những vị thần .Tất cả những kim tự tháp Ai Cập đều được xây trên tả ngạn sông Nile, nơi mặt trời lặn và được xem là có tương quan tới quốc tế của người chết trong thần thoại cổ xưa Ai Cập. [ 16 ]

Số lượng và vị trí những kim tự tháp[sửa|sửa mã nguồn]

Năm 1842, Karl Richard Lepsius soạn thảo list kim tự tháp tiên phong với 67 kim tự tháp. Kể từ đó rất nhiều kim tự tháp khác đã được tò mò. Cho đến tháng 11 năm 2008, 138 kim tự tháp Ai Cập đã được tìm ra. [ 3 ]Vị trí của Kim tự tháp 29, mà Lepsius gọi là ” Kim tự tháp Không đầu “, bị mất lần thứ hai khi khu công trình này bị cát sa mạc vùi lấp sau cuộc khảo sát của Lepsius. Nó được tìm ra trong một cuộc khai thác vào năm 2008. [ 17 ]Nhiều kim tự tháp hiện ở trong thực trạng xuống cấp trầm trọng hoặc bị cát sa mạc vùi lấp, nếu hoàn toàn có thể nhìn thấy được thì cũng chỉ dưới dạng một đống gạch vụn. Vì vậy những nhà khảo cổ học vẫn đang liên tục xác lập và điều tra và nghiên cứu những kim tự tháp mà trước đây chưa được biết đến .Kim tự tháp được phát hiện gần đây nhất là của Hoàng hậu Sesheshet, mẫu thân của vị Pharaon Teti thuộc Vương triều thứ sáu, nằm ở Saqqara. Khám phá này được Zahi Hawass, Tổng thư ký Hội đồng Cổ vật Tối cao Ai Cập, công bố vào ngày 11 tháng 11 năm 2008. [ 4 ] [ 18 ]Tất cả những kim tự tháp Ai Cập, trừ kim tự tháp Zawyet el-Amwat ( hay Zawyet el-Mayitin ), đều nằm trên tả ngạn sông Nile, và hầu hết được tập trung chuyên sâu lại với nhau trên những vùng kim tự tháp. Các vùng quan trọng nhất được liệt kê dưới đây theo thứ tự địa lý từ bắc xuống nam .
Abu Rawash là nơi kiến thiết xây dựng kim tự tháp xa nhất về phía bắc ( trừ đống đổ nát của kim tự tháp số một trong list Lepsius ) [ 5 ] — Kim tự tháp Djedefre, con trai và là người kế vị của Khufu. Ban đầu kim tự tháp này được cho là chưa triển khai xong, nhưng lúc bấy giờ những nhà khảo cổ học đều nhất trí rằng không riêng gì đã triển khai xong mà kim tự tháp này con có quy mô tựa như như Kim tự tháp Menkaure, tức là trong số những kim tự tháp Ai Cập lớn nhất .Vị trí nằm bên cạnh những tuyến đường chính của nó đã rất thuận tiện cho việc vận động và di chuyển đá. Việc khai thác đá – mở màn từ đế chế La Mã – đã để lại không quá 15 khối đá trên cồn cát đóng vai trò là lõi của kim tự tháp. Một kim tự tháp vệ tinh nhỏ gần đó ở trong thực trạng tốt hơn .
Sơ đồ những Kim tự tháp Giza Quảng cảnh những Kim tự tháp Giza nhìn từ trên khôngGiza là nơi thiết kế xây dựng Kim tự tháp Khufu ( còn được biết đến với tên gọi ” Kim tự tháp Kheops ” ) ; Kim tự tháp Khafre ( hay Kephren ) ; Kim tự tháp Menkaure ( hay Mykerinus ), cùng với 1 số ít những khu công trình phụ được gọi là ” kim tự tháp của Hoàng hậu ” ; cũng như tượng Nhân sư .Trong số 3 kim tự tháp này, chỉ có Kim tự tháp Khafre còn giữ được một phần lớp đá vôi lát mặt phẳng ở gần đỉnh. Kim tự tháp này trông có vẻ như lớn hơn Kim tự tháp Khufu nhờ vị trí kiến thiết xây dựng cao hơn và góc nghiêng dốc hơn, dù thực ra nhỏ hơn về cả chiều cao lẫn thể tích .Giza Necropolis đã trở thành một điểm lôi cuốn khách du lịch và trở nên nổi tiếng vào thời đại Hellenistic khi Kim tự tháp Kheops lọt vào list bảy kỳ quan quốc tế cổ đại của Antipater xứ Sidon. Ngày nay nó là kỳ quan duy nhất còn sống sót .
Khu vực này, nằm giữa Giza và Abu Sir, là nơi thiết kế xây dựng hai kim tự tháp chưa được triển khai xong của thời kỳ Cổ vương quốc. Công trình phía bắc được cho là của Pharaon Nebka, còn khu công trình phía nam thuộc về Pharaon Khaba, hay Hudjefa, người kế vị của Sekhemkhet. hoàn toàn có thể là nguyên do lý giải việc kim tự tháp của ông chưa được triển khai xong. Ngày nay nó cao khoảng chừng 20 mét ( hoàn toàn có thể hơn 40 mét nếu được hoàn thành xong ) .
Bài cụ thể : AbusirThật ra ở đây toàn bộ 14 kim tự tháp ở khu vực này, chúng được sử dụng làm nghĩa địa hoàng gia trong Vương triều thứ năm. Chất lượng đá và quy mô của những kim tự này thấp hơn so với những kim tự tháp ở Vương triều thứ tư – có lẽ rằng biểu lộ sự suy giảm của quyền lực tối cao hoàng gia hoặc một nền kinh tế tài chính suy thoái và khủng hoảng .Ba kim tự tháp chính gồm có những kim tự tháp của Niuserre, Neferirkare Kakai và Sahure. Tất cả đều là kim tự tháp bậc thang, mặc dầu Kim tự tháp Neferirkare Kakai được cho là một kim tự tháp ” đúng nghĩa “, được thiết kế xây dựng bằng cách đắp đá vào những bậc thang gốc. Ngoài ra còn có kim tự tháp chưa triển khai xong của Neferefre .
Bài chi tiết cụ thể : Saqqara

Các kim tự tháp chính ở đây bao gồm Kim tự tháp Djoser, được xem là công trình được xây bằng đá nguyên khối lâu đời nhất thế giới, Kim tự tháp Merykare, Kim tự tháp Userkaf và Kim tự tháp Teti. Bên cạnh đó còn có Kim tự tháp Unas, một trong những kim tự tháp đầu tiên được tiến hành trùng tu bởi một người con trai của Ramesses II. Saqqara còn là nơi xây dựng Kim tự tháp bậc thang chưa hoàn thiện của Sekhemkhet, người kế vị Djoser, được biết đến với tên gọi Kim tự tháp bị chôn vùi. Các nhà khảo cổ học tin rằng nếu kim tự tháp này được hoàn thành, nó có thể còn lớn hơn Kim tự tháp Djoser.

Về phía nam vùng kim tự tháp Saqqara là một tập hợp những kim tự tháp nhỏ hơn, gồm có những kim tự tháp của Pepi I, Isesi, Merenre, Pepi II và Ibi, hầu hết đều trong thực trạng xuống cấp trầm trọng .Vị pharaon Shepseskaf của Vương triều thứ tư hoặc là không cảm thấy hứng thú, hoặc là không có năng lực thực thi việc kiến thiết xây dựng kim tự tháp. Lăng mộ của ông, cũng nằm ở phía nam Saqqara, là một lăng mastaba lớn với tổng hợp đền, thường được biết đến với tên gọi Lăng Mastaba ở Faraoun. [ 19 ]Một kim tự tháp mà trước đây chưa được biết đến đã được phát hiện ở phía bắc Saqqara cuối năm 2008. Nó được cho là lăng mộ dành cho mẫu thân của Teti. Ngày nay nó cao 5 mét mặc dầu khởi đầu cao tới gần 14 mét .
Bài cụ thể : Dahshur Kim tự tháp SnofruKhu vực này được xem là quan trọng nhất ở Ai Cập ngoài Giza và Saqqara, mặc dầu trước năm 1996 nó không hề được tiếp cận do vị trí nằm trong một địa thế căn cứ quân sự chiến lược, và phần nhiều không được biết đến ngoài giới khảo cổ học .Kim tự tháp Snofru ở phía nam, thường được gọi là Kim tự tháp Cong, được cho là kim tự tháp Ai Cập tiên phong được xác lập từ đầu là sẽ có cạnh thẳng. Kim tự tháp còn lại ở Meidum được hoàn thành xong với cạnh thẳng nhưng khởi đầu được xây dưới dạng bậc thang rồi sau đó mới đắp và lát lên .Kim tự tháp Cong còn là kim tự tháp lớn duy nhất ở Ai Cập còn giữ được nguyên vẹn một phần nhiều lớp đá vôi lát mặt phẳng. Vì vậy nó được sử dụng làm nguyên mẫu cho cách người Ai Cập cổ đại muốn thiết kế xây dựng những kim tự tháp .Vài kilômét về phía bắc Kim tự tháp Cong là kim tự tháp sau cuối trong số 3 kim tự tháp được kiến thiết xây dựng dưới triều đại Snofru ; Kim tự tháp Đỏ là kim tự tháp cạnh thẳng tiên phong được thiết kế xây dựng thành công xuất sắc trên quốc tế, đồng thời là kim tự tháp lớn thứ ba Ai Cập – chỉ đứng sau những kim tự tháp của Khufu và Khafre ở Giza .Ở Dahshur còn có Kim tự tháp Đen của Amenemhet III, cũng như 1 số ít kim tự tháp phụ nhỏ khác, hầu hết đã bị tàn phá .
Bài cụ thể : MazghunaNằm ở phía nam Dahshur, khu vực này được sử dụng trong thời kỳ Chuyển tiếp thứ nhất bởi 1 số ít vị vua để kiến thiết xây dựng những kim tự tháp bằng gạch bùn .
Kim tự tháp Amenemhet I tại LishtHai kim tự tháp chính được xây ở đây thuộc về Amenemhat I và con trai Senusret I. Kim tự tháp Senusret I được bao quanh bởi đống đổ nát của 10 kim tự tháp phụ nhỏ hơn, trong đó có kim tự tháp của Khaba II, đồng đội họ của Amenemhat. [ 20 ] Khu vực gần ốc đảo Fayyum, nằm giữa Dahshur và Meidum, khoảng chừng 100 kilômét về phía nam Cairo, được cho là nằm gần thành phố cổ Itjtawy, Hà Nội Thủ Đô Ai Cập trong Vương triều thứ 12 .
Bài chi tiết cụ thể : Meidum Kim tự tháp ở MeidumKim tự tháp ở Meidum là một trong ba kim tự tháp được kiến thiết xây dựng dưới triều đại của Sneferu, và được 1 số ít người cho là đã được khai công bởi cha của pharaon này, Huni. Tuy nhiên, điều này là không chắc như đinh bởi không có ghi chép nào về Huni được tìm thấy ở đây .Kim tự tháp này bắt đầu được thiết kế xây dựng dưới dạng bậc thang rồi sau đó chuyển sang dạng cạnh thẳng bằng cách đắp đá và lát mặt phẳng. Nó đã sụp đổ nhiều lần trong những thời kỳ cổ đại và trung cổ ; 1 số ít nhà văn Ả Rập miêu tả rằng nó có 7 bậc – mặc dầu thời nay chỉ còn lại 3 bậc trên cùng, khiến cho khu công trình này mang một hình dáng kỳ lạ giống như một ngọn tháp. Ngọn đồi dưới chân kim tự tháp không phải là một cảnh sắc tự nhiên mà là một đống lớn gạch vụn tạo thành khi những bậc ở dưới sụp đổ .
Bài chi tiết cụ thể : Hawara Kim tự tháp Amenemhet III tại HawarraAmenemhet III là vị vua quyền lực tối cao ở đầu cuối của Vương triều thứ 12, và kim tự tháp mà ông xây tại Hawarra, gần Faiyum, được cho là có sau ” Kim tự tháp Đen ” tại Dahshur cũng do ông kiến thiết xây dựng. Nhưng kim tự tháp ở Hawarra được cho là nơi yên nghỉ vĩnh hằng của ông .
Kim tự tháp Senusret IIKim tự tháp Senusret II ở el-Lahun là khu công trình lăng mộ xa nhất về phía nam của Ai Cập. Sức lao động dùng để thiết kế xây dựng kim tự tháp được giảm tải nhờ việc sử dụng một ngọn đồi đá vôi tự nhiên làm nền móng và lõi .
Kim tự tháp của Pharaon Piye ở El-KurruPiye, vị vua tiên phong của Vương triều thứ 25, xây một kim tự tháp tại El-Kurru và là vị pharaon tiên phong được mai táng trong một kim tự tháp sau hàng thế kỉ .
Bài cụ thể : Nuri Kim tự tháp của Pharaon Taharqa ở Nuri

Pharaoh Taharqa xây dựng kim tự tháp của mình ở Nuri, kim tự tháp lớn nhất ở khu vực Nam Sudan.

Thời gian kiến thiết xây dựng[sửa|sửa mã nguồn]

Bảng sau cho thấy thứ tự thời hạn của hầu hết những kim tự tháp được nhắc đến ở đây. tin tức về mỗi kim tự tháp gồm có vị pharaon đã ra lệnh xây nó, triều đại ước tính của họ và vị trí của kim tự tháp .

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://sangtaotrongtamtay.vn
Category: Khoa học