Thịt lợn gác bếp Sơn La

Sơn La không chỉ khiến người ta đắm say bởi thắng cảnh, con người mà còn bởi những món Đặc sản Tây Bắc. Một trong những món điển hình nổi bật nhất chính là Thịt Lợn Gác Bếp Sơn La. Món ăn này trông như nào ? Ăn ra làm sao ? Có thể mua khi nào ? Hãy cùng Đông Dương Foods tìm hiểu và khám phá nhé !

Thịt lợn gác bếp là món như nào ?

Đến những nhà dân Tây Bắc, chắc chắn bạn sẽ bắt gặp những xâu thịt thơm lừng treo bên trên bếp củi, được gọi chung là thịt gác bếp hay thịt hun khói. Món ăn này từ lâu đã trở thành món đặc sản của cả vùng Tây Bắc nói chung và Sơn La nói riêng.

Các loại thịt gác bếp Tây Bắc

Thịt gác bếp Tây Bắc nói chung chứ không riêng gì Sơn La được sơ chế không quá cầu kỳ, nhưng nhân tố quan trọng nhất chính là những gia vị ướp thịt và quá  trình hun khói. Thịt được hun khói chủ yếu là thịt của những loài gia súc được bà con nơi đây nuôi trên những sườn núi, sườn đồi như: trâu, bò hay heo. Sau khi ngả thịt, họ thái thịt thành những miếng to, dày cỡ bàn tay rồi ướp những gia vị Tây Bắc đặc trưng khoảng 1 tiếng. Sau đó thịt được đưa lên giàn, ở dưới đốt củi, than và bã mía để hun chín thịt. Chính việc đốt khói này và những gia vị đặc biệt chốn vùng cao đã tạo nên một mùi hương đặc trưng mà chẳng cần bất kỳ thứ chất tạo màu, tạo vị nào cả.

 

Đặc sản thịt lợn hun khói Sơn La

Thịt lợn gác bếp

Thịt lợn gác bếp hay thịt lợn hun khói qua thời gian lâu đời hình thành và phát triển cùng với những món ẩm thực khô khác đã trở thành món ăn không thể thiếu của đồng bào Sơn La, đặc biệt là vào những dịp lễ tết. Tại Sơn La, nổi tiếng nhất là lợn hun khói của người Pu Nả. Đến Sơn La trong những ngày tết đến xuân về, hình ảnh những dây thịt lợn được treo trên gác bếp bên cạnh những miếng thịt trâu, những khúc lạp xưởng không còn là hình ảnh gì đó xa lạ với người từ phương xa tới.

Giàn hun thịt gác bếpNguyên liệu chính để làm món thịt lợn hun khói là thịt heo vai, mông, ba chỉ … và được ướp với một số ít loại gia vị như muối, tỏi, ớt, gừng, sả … đặc biệt quan trọng là hạt Mắc Khén. Sau khi mổ lợn, người ta sẽ rửa thật sạch rồi thái thịt thành những miếng to bản để đem đi ướp. Theo kinh nghiệm tay nghề đồng bào Pu Nả, thịt lợn không được dính vào nước lã và phải ướp gia vị ngay khi thịt còn mới. Sau khi đợi gia vị ngấm vào thịt, đồng bào nơi đây sẽ xâu thịt bằng những sợi lạt mây và treo trên giàn bếp. Hơi nóng của lửa và khói sẽ làm cho miếng thịt săn lại, mỡ chảy ra và hương khói cũng từ từ thấm sâu vào từng thớ thịt. Thành phẩm là những miếng thịt khô, săn chắc, có màu nâu đen. Riêng phần thịt ba chỉ gác bếp thì có màu vàng cánh gián, trông giống như những miếng thịt kho tàu vậy.

 

Cách ăn thịt lợn gác bếp

Thịt ba chỉ gác bếp xào rau cải

Tùy phần thịt lợn được hun khói mà sẽ có cách ăn riêng. Thịt lợn phần nạc trông hao hao thịt trâu gác bếp, cách ăn cũng tương tự (ăn trực tiếp, chấm cùng tương ớt hoặc chẳm chéo). Còn thịt lợn phần ba chỉ thì khá nhiều mỡ, không ăn trực tiếp được mà phải thái miếng mỏng, đem nấu măng, xào với rau cải hoặc xào tỏi không thôi, ăn với cơm trắng hoặc xôi trắng.

Mùa làm thịt lợn hun khói Tây Bắc

Một miếng thịt gác bếp chuẩn của Sơn La phải được làm từ đúng loại thịt, đúng gia vị và quan trọng là phải đúng mùa. Thịt lợn gác bếp thường được bà con dân tộc dùng để thiết đãi khách quý hay những dịp lễ đặc biệt của dân tộc.

Thịt lợn hun khói Sơn La ” hiếm ” bởi lẽ đây là món ăn không phải mùa nào cũng làm được mà phải làm đúng mùa. Đây như một câu truyền miệng dân gian về làm món ăn Tây Bắc này, nếu không đúng mùa thì lợn gác bếp thuận tiện bị hỏng ngay. Theo bà con ở Sơn La, để có miếng thịt ngon nhất thì nên làm vào mùa đông bởi lẽ mùa đông nơi đây rất lạnh, cả vùng Sơn La như một chiếc ” tủ lạnh khổng lồ ” giúp hạn chế sự xâm nhập và tăng trưởng của vi trùng bên ngoài vào miếng thịt. Bởi vậy mà người Pu Nả thường làm thịt hun khói khi mổ lợn Tết. Vậy nhưng với đời sống ngày này khấm khá hơn, nhiều hộ dân đã có tủ lạnh. Nhiều nhà còn làm để bán nữa. Người miền xuôi thì thích ăn món quà quý này trong những lần tụ họp mái ấm gia đình, họ hàng hay bè bạn ngồi nhâm nhi, lai rai với nhau. Thế nên người dân Sơn La hoàn toàn có thể làm thịt lợn gác bếp quanh năm suốt tháng chứ không phải chỉ riêng dịp tết nữa .

Source: https://sangtaotrongtamtay.vn
Category: Văn hóa ẩm thực