Xem Tóm Tắt Bài Viết Này
Những Kiêng Kị Về Mâm Cỗ Cúng Trong Dân Gian
Kiêng kị trong việc làm mâm cỗ cúng
Trong dân gian có nhiều loại lễ và cúng bái. Ở mỗi loại lễ đều có những kiêng cự. Đối với những cuộc làm lễ và cúng bái này ; người ta kiêng làm mâm cỗ cúng bằng thịt chó, thịt mèo, cua, ôc, bún, đậu đen …
Chó là con vật được nuôi trong mỗi mái ấm gia đình để làm việc làm trông nhà. Và là con vật rất gắn bó trung thành với chủ với con người. Tuy nhiên, chó hay ăn những đồ tạp uế nên không hề làm thịt ; rồi đưa lên bàn thờ cúng Thần, cúng Cụ được .
Con mèo cũng rất thân mật với con người. Là bạn của nhà nông trong việc diệt chuột để bảo vệ hoa màu ; nên không ai giết nó làm cỗ cúng .
Cua, ốc là
loài sống dưới nước, chuyên sục xuống bùn. Đây bị coi là món ăn không tinh
khiết nên phải kiêng đưa lên bàn thờ. Người ta cho rằng, bún được chế biến trực
tiêp bằng tay; nên bị coi làm món ăn không tinh khiết; chỉ dùng để ăn mà không
dùng để cúng.
Trong những cuộc tế lớn, người ta dùng đầu ( hoặc cả con ) bò, trâu đã được thui chín để tế. Nhưng khi đã được thái ra thành miếng nhỏ thì chỉ dùng để ăn mà không dùng bày lên cúng .
Kiêng kị trong việc bày cỗ
Dưới con mắt của người xưa, mâm cỗ cúng là hình ảnh thu nhỏ của hình sông ; thế núi, của quan hệ âm khí và dương khí, ngũ hành. Trong mâm cỗ khi nào cũng có những món ăn có nguồn gốc thảo mộc và những con vật. Đó là đại diện thay mặt của muôn loài ; cũng như ruộng đồng, núi sông trên mặt đất. Đĩa thịt, đãi xôi với những bát canh trên mâm cỗ khi nào cũng được sắp xếp cạnh nhau, liên tục ; bát nước chấm, đĩa lòng, đĩa thịt thủ … là quy tụ đủ những yếu tố của ngũ hành .
- Mùi vị: có chua cay, mặn, ngọt, đắng (nước chấm).
- Ngũ tạng: có gan, tim. phổi, cật, tụy (lòng).
- Ngũ khiếu có lưỡi, miệng, mũi, tai, mắt (thịt thủ).
Trong mâm cỗ cúng cũng bộc lộ sự phối hợp âm khí và dương khí, nóng lạnh một cách đơn cử nhưng phức tạp. Do vậy, người xưa rất kị đặt những bát canh liền nhau hay những đĩa thịt liền nhau .
Tìm hiểu thêm về “Những Lễ Nghi Kiêng Kị Trong Thờ Cúng Gia Tiên”
Tùy tính chất của bữa cỗ mà người ta kiêng bày một số món. Đối với cỗ cưới, cỗ khao, cất nhà, ngày đầu năm, bày xôi gấc hoặc xôi vò; ngược lại, trong đám ma, đám cải cát lại bày xôi trắng. Vì xôi gấc có màu đỏ, màu tượng trưng cho vui mừng, thịnh vượng, hạnh phúc. Còn xôi trắng và màu trắng nói chung (trong quan niệm của người Á Đông) tượng trưng cho sự mất mát, tang tóc.
Xem thêm: Top 10 mua ba chỉ bò mỹ ở vinmart
Kiêng kị trong việc sắp mâm cỗ cúng
Sắp xếp thức ăn đầy đủ trong mâm cỗ
Trong việc sắp mâm, người xưa rất kị đũa vênh, đũa cọc cạch, bát đĩa mẻ, mâm thủng. Kị sắp thiếu bát, đũa, chén. Chẳng hạn, mâm dành cho năm người nhưng chỉ có bốn cái bát … ; những người trong mâm sẽ nghĩ rằng, đây là mâm dành cho bốn người. Mà gia chủ lại nhét thêm người nữa vào, vì thế bữa cỗ sẽ kém vui .
Kị thiếu khẩu phần ở những món ăn chủ chốt như giò, chả. Chẳng hạn, mâm có năm người, nhưng chỉ có bốn góc giò, bốn miếng chả. Sự cố này nếu gia chủ không phát hiện ra ; thì đến khi mọi người ở mâm đó ăn xong rồi, món đó vẫn còn nguyên .
Trong một đĩa thủ thường có những niếng : mũi, lưỡi, tai, cổ họng, má, mắt ; còn trong đĩa lòng thường có những miếng : dồi, lòng non, dạ dày, tim, gan, phổi, cật, lá lách. Những miếng trên tuy rất nhỏ, nhưng phải đủ ; nghĩa là mỗi người trong mâm tối thiểu được gắp mỗi loại một miếng trên đĩa. Nếu người này được ăn, người kia không có thì rất không hay .
Sắp chỗ ngồi cho khách mời trong mâm cỗ
Xuất phát từ ý niệm về danh phận và ngôi thứ ; người xưa rất quan tâm việc xếp người trong mâm cỗ. Người ta kị xếp người lớn ngồi cùng với trẻ con, chính bới trong đám cỗ khi nào cũng có rượu ; đã uống rượu thì phải trò chuyện, trẻ nhỏ không hề uống rượu và trò chuyện với người lớn .
Kị xếp chức dịch
ngồi cùng sãi mõ, vì chức dịch trong làng và sãi mõ là hai đẳng cấp khác nhau –
người ra lệnh và kẻ phục vụ. Kị người có con cháu đề huề ngồi cùng người cô
quả. Vì sợ có những câu nói vô tình chạm đến lòng tự ái của nhau.
Xem thêm “Nguyên Tắc Phong Thủy Trong Không Gian Thờ Cúng”
Tương tự như vậy, người ta kị xếp người giàu sang ngồi cùng mâm với kẻ nghèo hèn ; nho sĩ ngồi ăn cùng nông phu. Bởi vì, trong khi ăn, khi nào cũng có những câu truyện. Mà đề tài phải được cả người nói và người nghe chăm sóc hiểu biết .
Kị xếp người ăn chay ngồi với người ăn mặn, vì so với người ăn chay, chỉ nhìn thấy thịt động vật hoang dã đã thấy sợ rồi .
Source: https://sangtaotrongtamtay.vn
Category: Văn hóa ẩm thực