Nguồn gốc, bản chất và kết cấu của ý thức
Mục lục:
– Phản ánh là sự tái tạo những đặc thù của dạng vật chất này ở dạng vật chất khác trong quá trinh ảnh hưởng tác động qua lại lẫn nhau giữa chúng. Phản ánh là thuộc tính của toàn bộ những dạng vật chất tuy nhiên phản ánh được biểu lộ dưới nhiều hình thức : phản ánh vật lý, hoá học ; phản ánh sinh học ; phản ánh tâm ý và phản ánh năng động, phát minh sáng tạo ( tức phản ánh ý thức ). Những hình thức này tương ứng với quy trình tiến hoá của vật chất tự nhiên .Các yếu tố tạo thành nguồn gốc tự nhiên của ý thức là bộ óc con người và hoạt động giải trí của nó cùng mối quan hệ giữa con người với quốc tế khách quan ; trong đó, quốc tế khách quan tác động ảnh hưởng đến bộ óc con người từ đó tạo ra năng lực hình thành ý thức của con người về quốc tế khách quan. Như vậy, ý thức chính là sự phản ánh của con người về quốc tế khách quan .
+ Phản ánh vật lý, hoá học là hình thức thấp nhất, đặc trưng cho vật chất vô sinh. Phản ánh vật lý, hoá học thể hiện qua những biến đổi về cơ, lý, hoá (thay đổi kết cấu, vị trí, tính chất lý – hoá qua quá trình kết hợp, phân giải các chất) khi có sự tác động qua lại lẫn nhau giữa các dạng vật chất vô sinh. Hình thức phản ánh này mang tính thụ động, chưa có định hướng lựa chọn của vật nhận tác động.
+ Phản ánh sinh học là hình thức phản ánh cao hơn, đặc trưng cho giới tự nhiên hữu sinh. Tương ứng với quá trình phát triển của giới tự nhiên hữu sinh, phản ánh sinh học được thể hiện qua tính kích thích, tính cảm ứng, phản xạ. Tính kích thích là phản ứng của thực vật và động vật bậc thấp bằng cách thay đổi chiều hướng sinh trưởng, phát triển, thay đổi màu sắc, thay đổi cấu trúc, v.v. khi nhận sự tác động trong môi trường sống. Tính cảm ứng là phản ứng của động vật có hệ thần kinh tạo ra năng lực cam giác, được thực hiện trên cơ sở điều khiển của quá trình thần kinh qua cơ chế phản xạ không điều kiện, khi có sự tác động từ bên ngoài môi trường lên cơ thể sống.
+ Phản ánh tâm lý là sự phản ánh đặc trưng cho động vật đã phát triển đến trình độ có hệ thần kinh trung ương, được thực hiện thông qua cơ chế phản xạ có điều kiện đối với những tác động của môi trường sống.
+ Phản ánh ý thức là hình thức phản ánh năng động, sáng tạo chỉ có ở con người. Đây là sự phản ánh có tính chủ động lựa chọn thông tin, xử lý thông tin để tạo ra những thông tin mới, phát hiện ý nghĩa của thông tin.
– Nguồn gốc xã hội của ý thức:
Nhân tố cơ bản nhất và trực tiếp nhất tạo thành nguồn gốc xã hội của ý thức là lao động và ngôn ngữ.
+ Lao động là quá trình con người sử dụng công cụ tác động vào giới tự nhiên nhằm thay đổi giới tự nhiên cho phù hợp với nhu cầu của con người; là quá trình trong đó bản thân con người đóng vai trò môi giới, điều tiết sự trao đổi vật chất giữa mình với giới tự nhiên. Trong quá trình lao động, con người tác động vào thế giới khách quan làm thế giới khách quan bộc lộ những thuộc tính, những kết cấu, những quy luật vận động của nó, biểu hiện thành những hiện tượng nhất định mà con người có thể quan sát được. Những hiện tượng ấy, thông qua hoạt động của các giác quan, tác động vào bộ óc người, thông qua hoạt động của bộ não con người, tạo ra khả năng hình thành nên những tri thức nói riêng và ý thức nói chung.
>>> Xem thêm: Vai trò của lao động đối với sự hình thành của ý thức
Như vậy, sự sinh ra của ý thức hầu hết do hoạt động giải trí tái tạo quốc tế khách quan trải qua quy trình lao động .
+ Ngôn ngữ là “cái vỏ vật chất” của ý thức, tức hình thức vật chất nhân tạo đóng vai trò thể hiện và lưu giữ các nội dung ý thức.
Sự sinh ra của ngôn từ gắn liền với lao động. Lao động ngay từ đầu đã mang tính tập thể. Mối quan hệ giữa những thành viên trong lao động phát sinh ở họ nhu yếu phải có phương tiện đi lại để tiếp xúc, trao đổi tri thức, tình cảm, ý chí, … giữa những thành viên trong hội đồng con người. Nhu cầu này làm cho ngôn từ phát sinh và tăng trưởng ngay trong quy trình lao động sản xuất cũng như trong hoạt động và sinh hoạt xã hội. Nhờ có ngôn từ, con người không chỉ tiếp xúc, trao đổi trực tiếp mà còn hoàn toàn có thể lưu giữ, truyền đạt nội dung ý thức từ thế hệ này sang thế hệ khác …
Bản chất của ý thức theo quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng
Chủ nghĩa duy vật biện chứng cho ý thức là sự phản ánh thế giới khách quan vào bộ não người thông qua hoạt động thực tiễn, nên bản chất của ý thức là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan, là sự phản ánh sáng tạo thế giới vật chất.
– Ý thức là hình ảnh chủ quan của quốc tế khách quan. Điều đó có nghĩa là nội dung của ý thức là do quốc tế khách quan lao lý, nhưng ý thức là hình ảnh chủ quan, là hình ảnh ý thức chứ không phải là hình ảnh vật lý, vật chất như chủ nghĩa duy vật tầm thường ý niệm .
– Khi nói ý thức là hình ảnh chủ quan của quốc tế khách quan, cũng có nghĩa là ý thức là sự phản ánh tự giác, phát minh sáng tạo quốc tế .
+ Phản ánh ý thức là phát minh sáng tạo, vì nó khi nào cũng do nhu yếu thực tiễn lao lý. Nhu cầu đó yên cầu chủ thể phản ánh phải hiểu được cái được phản ánh. Trên cơ sở đó hình thành nên hình ảnh ý thức và những hình ảnh đó ngày càng phản ánh đúng đắn hơn hiện thực khách quan. Song, sự phát minh sáng tạo của ý thức là sự phát minh sáng tạo của phản ánh, dựa trên cơ sở phản ánh .
+ Phản ánh ý thức là sáng tạo, vì phản ánh đó bao giờ cũng dựa trên hoạt động thực tiễn và là sản phẩm của các quan hệ xã hội. Là sản phẩm của các quan hệ xã hội, bản chất của ý thức có tính xã hội.
Quan điểm trên của triết học Mác về nguồn gốc và bản chất của ý thức hoàn toàn đối lập với chủ nghĩa duy tâm coi ý thức, tư duy là cái có trước, sinh ra vật chất và chủ nghĩa duy vật tầm thường coi ý thức là một dạng vật chất hoặc coi ý thức là sự phản ánh giản đơn, thụ động thế giới vật chất.
Ý nghĩa phương pháp luận
– Do ý thức chỉ là hình ảnh chủ quan của quốc tế khách quan nên trong nhận thức và hoạt động giải trí thực tiễn phải xuất phát từ thực tiễn khách quan. Cần phải chống bệnh chủ quan duy ý chí .
– Do ý thức là sự phản ánh tự giác, phát minh sáng tạo hiện thực, nên cần chống tư tưởng thụ động và chủ nghĩa giáo điều xa rời thực tiễn .
Các tìm kiếm tương quan đến nguồn gốc, bản chất và cấu trúc của ý thức, Ví dụ về bản chất của ý thức, Bản chất của ý thức, Kết cấu của ý thức, Nguồn gốc và bản chất của ý thức, Vai trò của ý thức, Mối quan hệ giữa vật chất và ý thức, Vật chất quyết định hành động bản chất của ý thức, Vật chất và ý thức
Source: https://sangtaotrongtamtay.vn
Category: Khoa học