Nguyên nhân và kết quả là một cặp phạm trù trong phép biện chứng duy vật của chủ nghĩa Mác-Lenin[1][2][3] và là một trong những nội dung của nguyên lý về mối liên hệ phổ biến dùng để chỉ mối quan hệ biện chứng hai phạm trù giữa cái Nguyên nhân là phạm trù chỉ sự tác động lẫn nhau giữa các mặt trong một sự vật hoặc giữa các sự vật với nhau, gây ra một biến đổi nhất định nào đó với Kết quả là phạm trù chỉ những biến đổi xuất hiện do tác động lẫn nhau giữa các mặt trong một sự vật hoặc giữa các sự vật với nhau gây ra, qua đó phản ánh mối quan hệ hình thành của các sự vật, hiện tượng trong hiện thực khách quan[4]. Theo định nghĩa của B.Ratxen: Định luật nhân quả… là bất kỳ định luật nào có thể cho chúng ta khả năng dựa tên một biến cố để đưa ra một kết luận nào đó về một biến cố khác (hay nhiều biến cố khác).[5] Nội dung về cặp phạm trù này đã được đưa vào chương trình giảng dạy của một số khối trường Đại học ở Việt Nam theo Quyết định của Bộ Giáo dục và Đào tạo[6].
Xem Tóm Tắt Bài Viết Này
Mối quan hệ[sửa|sửa mã nguồn]
Nguyên nhân Open trước và sinh ra tác dụng[sửa|sửa mã nguồn]
Tuy nhiên không phải hai hiện tượng kỳ lạ nào tiếp nối đuôi nhau nhau về mặt thời hạn cũng là quan hệ nhân quả. ( ví dụ : sau mùa Đông là mùa Xuân, ta không hề nói mùa Đông là nguyên do của mùa Xuân. Nguyên nhân của mùa Đông cũng như của mùa Xuân là do sự luân chuyển của quả đất chung quanh mặt trời [ 4 ], nhưng không phải đêm là nguyên do của ngày, mùa xuân là nguyên do của mùa hè v.v.. ) Cái phân biệt quan hệ nhân quả với quan hệ tiếp nối về mặt thời hạn là ở chỗ nguyên do và tác dụng có quan hệ sản sinh ra nhau [ 4 ] .Nguyên nhân sinh ra hiệu quả rất phức tạp, chính bới nó còn phụ thuộc vào vào nhiều điều kiện kèm theo và thực trạng khác nhau. Một hiệu quả hoàn toàn có thể do nhiều nguyên do sinh ra. Mặt khác, một nguyên do trong những điều kiện kèm theo khác nhau cũng hoàn toàn có thể sinh ra những hiệu quả khác nhau. Và nếu nhiều nguyên do cùng sống sót và ảnh hưởng tác động cùng chiều trong một sự vật thì chúng sẽ gây tác động ảnh hưởng cùng chiều đến sự hình thành hiệu quả, làm cho hiệu quả Open nhanh hơn. trái lại nếu những nguyên do ảnh hưởng tác động đồng thời theo những hướng khác nhau, thì sẽ cản trở công dụng của nhau, thậm chí còn triệt tiêu công dụng của nhau. Điều đó sẽ ngăn cản sự Open của tác dụng .
Ăng-ghen viết: Khoa học của tự nhiên xác nhận câu nói của Hegel cho rằng sự tương tác là nguyên nhân cuối cùng (causa finalis) thật sự của các sự vật.[7]
Ăngghen đã nêu lên mối quan hệ giữa nguyên do và hiệu quảNguyên nhân và tác dụng hoàn toàn có thể biến hóa vị trí cho nhau Điều này có nghĩa là một sự vật, hiện tượng kỳ lạ nào đó trong mối quan hệ này là nguyên do, nhưng trong mối quan hệ khác lại là tác dụng và ngược lại. Engels nhận xét rằng :
| “ | Nguyên nhân và kết quả là những khái niệm chỉ có ý nghĩa là nguyên nhân và kết quả khi được áp dụng vào một trường hợp riêng biệt nhất định. Nhưng một khi chúng ta nghiên cứu trường hợp riêng biệt ấy trong mối liên hệ chung của nó với toàn bộ thế giới, thì những khái niệm ấy lại gắn với nhau trong một khái niệm về sự tác động qua lại một cách phổ biến, trong đó nguyên nhân và kết quả luôn thay đổi vị trí cho nhau. Chuỗi nhân quả là vô cùng, không có bắt đầu và không có kết thúc. Một hiện tượng nào đấy được coi là nguyên nhân hay kết quả bao giờ cũng ở trong một quan hệ xác định cụ thể | ” |
| — Engels[8] | ||
Ông cũng khẳng định: Nguyên nhân và kết quả là những biểu tượng có ý nghĩa là nguyên nhân và kết quả khi nào được áp dụng vào một trường hợp riêng biệt, nhưng khi ta xét trường hợp riêng biệt ấy trong mối liên hệ chung của nó với toàn bộ thế giới, thì nguyên nhân hội tụ lại và quyện vào nhau trong biểu tượng về sự tác động qua lại phổ biến trong đó nguyên nhân và kết quả luôn đổi chỗ cho nhau: cái ở đây hay bây giờ là nguyên nhân, thì ở chỗ khác hay lúc khác lại trở thành kết quả và ngược lại.[9][10]
Xem thêm: Dinh dưỡng nitơ ở thực vật – Cách hấp thu và nguồn cung cấp nito tự nhiên cho cây – Wiki Secret
Trong những quan hệ xác lập, tác dụng do nguyên do sinh ra, nhưng sau khi Open, tác dụng lại có tác động ảnh hưởng trở lại so với nguyên do. Sự ảnh hưởng tác động đó hoàn toàn có thể diễn ra theo hai hướng :
- Hướng tích cực, tức là thúc đẩy sự hoạt động của nguyên nhân
- Hướng tiêu cực, tức cản trở sự hoạt động của nguyên nhân.
Phép biện chứng duy vật của triết học Marx-Lenin khẳng định chắc chắn mối liên hệ nhân quả có tính khách quan, tính phổ cập, tính tất yếu .
- Tính khách quan: mối liên hệ nhân quả là cái vốn có của bản thân sự vật, không phụ thuộc vào ý thức của con người. Dù con người biết hay không biết, thì các sự vật vẫn tác động lẫn nhau và sự tác động đó tất yếu gây nên biến đổi nhất định. Con người chỉ phản ánh vào trong đầu óc mình những tác động và những biến đổi, tức là mối liên hệ nhân quả của hiện thực, chứ không sáng tạo ra mối liên hệ nhân quả của hiện thực từ trong đầu mình.
- Tính phổ biến: mọi sự vật, hiện tượng trong tự nhiên và trong xã hội đều có nguyên nhân nhất định gây ra. Không có hiện tượng nào không có nguyên nhân, chỉ có điều là nguyên nhân đó đã được nhận thức hay chưa mà thôi. Không nên đồng nhất vấn đề nhận thức của con người về mối liên hệ nhân quả với vấn đề tồn tại của mối liên hệ đó trong hiện thực.
- Tính tất yếu: cùng một nguyên nhân nhất định, trong những điều kiện giống nhau sẽ gây ra kết quả như nhau. Tuy nhiên trong thực tế không thể có sự vật nào tồn tại trong những điều kiện, hoàn cảnh hoàn toàn giống nhau. Do vậy tính tất yếu của mối liên hệ nhân quả trên thực tế phải được hiểu là: Nguyên nhân tác động trong những điều kiện và hoàn cảnh càng ít khác nhau bao nhiêu thì kết quả do chúng gây ra càng giống nhau bấy nhiêu.
Ý nghĩa phương pháp luận[sửa|sửa mã nguồn]
Từ việc phát hiện mối quan hệ biện chứng giữa nguyên nhân và kết quả, Triết học Mác-Lenin nêu ra một số ý nghĩa phương pháp luận cho mối quan hệ này để ứng dụng vào thực tiễn và tư duy, cụ thể là:
Mối liên hệ nhân quả có tính khách quan và tính phổ cập, nghĩa là không có sự vật, hiện tượng kỳ lạ nào trong quốc tế vật chất lại không có nguyên do. Nhưng không phải con người hoàn toàn có thể nhận thức ngay được mọi nguyên do. Nhiệm vụ của nhận thức khoa học là phải tìm ra nguyên do của những hiện tượng kỳ lạ trong tự nhiên, xã hội và tư duy để lý giải được những hiện tượng kỳ lạ đó. Muốn tìm nguyên do phải tìm trong quốc tế hiện thực, trong bản thân những sự vật, hiện tượng kỳ lạ sống sót trong quốc tế vật chất chứ không được tưởng tượng ra từ trong đầu óc của con người, tách rời quốc tế hiện thực .
| “ | Hoạt động của con người là hòn đá thử vàng của tính nhân quả | ” |
| — Ph.Ăng-ghen[11] | ||
Vì nguyên do luôn có trước tác dụng nên muốn tìm nguyên do của một hiện tượng kỳ lạ nào đấy cần tìm trong những sự kiện những mối liên hệ xảy ra trước khi hiện tượng kỳ lạ đó Open .Một hiệu quả hoàn toàn có thể do nhiều nguyên do sinh ra. Những nguyên do này có vai trò khác nhau so với việc hình thành hiệu quả. Vì vậy trong hoạt động giải trí thực tiễn chủ thể cần phân loại những nguyên do, tìm ra nguyên do cơ bản, nguyên do đa phần, nguyên do bên trong, nguyên do bên ngoài, nguyên do chủ quan, nguyên do khách quan … Đồng thời phải nắm được khunh hướng ảnh hưởng tác động của những nguyên do, từ đó có giải pháp thích hợp tạo điều kiện kèm theo cho nguyên do có ảnh hưởng tác động tích cực đến hoạt động giải trí và hạn chế sự hoạt động giải trí của nguyên do có tác động ảnh hưởng xấu đi .
Source: https://sangtaotrongtamtay.vn
Category: Khoa học