Giải pháp chống hạn, xâm nhập mặn cho Đồng bằng sông Cửu Long từ góc nhìn chuyên gia

(TN&MT) – Theo các chuyên gia, trong tháng 5/2020, hạn hán và xâm nhập mặn (XNM) tại các tỉnh, thành phố khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) mặc dù có xu thế giảm nhẹ nhưng vẫn ở mức cao.


Trong tháng 5/2020, hạn hán và xâm nhập mặn ( XNM ) tại những tỉnh, thành phố khu vực Đồng bằng sông Cửu Long ( ĐBSCL ) mặc dầu có xu thế giảm nhẹ nhưng vẫn ở mức cao .
Giải pháp nào nhằm mục đích giải quyết và xử lý thực trạng này một cách căn nguyên, bền vững và kiên cố là điều mà cả hội đồng đang hướng tới. Các chuyên viên, nhà khoa học hiến kế và yêu cầu những giải pháp để ứng phó, đồng thời, chỉ ra những quy mô, bài học kinh nghiệm kinh nghiệm tay nghề cần nhân rộng .

TS. Hoàng Văn Thắng – Nguyên Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Chủ tịch Hội Đập lớn Việt Nam

TS. Hoàng Văn Thắng – Nguyên Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Chủ tịch Hội Đập lớn Việt Nam:

So với năm năm ngoái – năm nay, năm nay lượng nước về ĐBSCL thấp, mực nước ở điểm đo thấp hơn đồng nghĩa tương quan với thực trạng thiếu nước .
Vấn đề XNM, thiếu nước ngọt ở ĐBSCL được nhận dạng rõ qua đợt hạn mặn năm ngoái – năm nay và Bộ NN&PTNT có chỉ huy bằng những giải pháp nền tảng lâu dài hơn cần thực thi như hợp tác trong tiểu vùng Mê Công – Lan Thương để quản lý và vận hành mạng lưới hệ thống hồ chứa thủy điện trong những năm hạn, thiếu nước hoặc những năm lũ. Tuy nhiên, để dữ thế chủ động về lâu bền hơn cần chuyển dời sản xuất, đặc biệt quan trọng là sản xuất nông nghiệp thích ứng với tình hình mới như nước biển dâng, thiên tai do ảnh hưởng tác động của đổi khác khí hậu ( BĐKH ), lũ, hạn tăng lên, XNM tiến sâu vào những tỉnh ven biển. Do đó, cần quy đổi sản xuất nông nghiệp sang thích ứng với nguồn nước mới, tức là vùng ven biển chuyển sang sản xuất nước mặn, nước lợ và giảm sản xuất nông nghiệp sử dụng nước ngọt vùng ven biển. Đối với vùng nước ngọt, vùng nào thiếu nước chuyển cơ cấu tổ chức cây xanh sang cơ cấu tổ chức cây xanh sử dụng ít nước và có giải pháp sử dụng nước tiết kiệm chi phí. Bên cạnh đó, cần nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo nhắc nhở sớm để đưa ra quyết định hành động tương thích. Ngay trong mùa mưa, tháng 9/2019 nhà nước đã tổ chức triển khai hội nghị về phòng chống hạn cho năm 2020 ở ĐBSCL, vì có cảnh báo nhắc nhở sớm, người dân kịp vận động và di chuyển cơ cấu tổ chức cây xanh và tránh được quá trình thiếu nước .
Sau hạn năm năm nay, tất cả chúng ta đã nhận dạng được một số ít giải pháp cấp bách về giải pháp khu công trình. Đến nay, đã có 5 dự án Bất Động Sản khu công trình phòng chống hạn mặn tại ĐBSCL sử dụng vốn ngân sách nhà nước do Bộ NN&PTNT làm chủ góp vốn đầu tư đưa vào khai thác sử dụng trấn áp mặn cho mùa khô 2019 – 2020 : Dự án Cống Âu Thuyền Ninh Quới ( tỉnh Bạc Liêu ) ; 3 cống Vũng Liêm, Bông Bót, Tân Dinh thuộc Tiểu dự án Bất Động Sản Kiểm soát nguồn nước, thích ứng với BĐKH vùng Nam Mang Thít ( tỉnh Vĩnh Long – Trà Vinh ) ; Dự án Hệ thống thủy lợi Trạm bơm Xuân Hòa ( tỉnh Tiền Giang ) ; Dự án Nạo vét Kênh Mây Phốp ngã hậu ( tỉnh Vĩnh Long – Trà Vinh ) ; 18 cống dự án Bất Động Sản Hệ thống thủy lợi Bắc Bến Tre quá trình 1 với diện tích quy hoạnh trực tiếp được trấn áp khoảng chừng 83.000 ha và ảnh hưởng tác động ảnh hưởng tác động đến 300.000 ha diện tích quy hoạnh đất canh tác. Ngoài ra, lúc bấy giờ 11 dự án Bất Động Sản khu công trình khác đang được mau lẹ hoàn thành xong để đưa vào Giao hàng công tác làm việc phòng, chống hạn mặn tại khu vực ĐBSCL .

PGS- TS. Trần Bá Hoằng – Viện trưởng Viện Khoa học Thủy lợi miền Nam:

ĐBSCL đang đứng trước nhiều sự ảnh hưởng tác động bất lợi, đang được định hình lại với nhiều đặc thù tự nhiên khác hẳn so với trước đây, ví dụ điển hình, tần suất lũ lớn giảm nhiều, mặn hạn xảy ra tiếp tục hơn, xói lở bờ biển nghiêm trọng .

PGS- TS. Trần Bá Hoằng – Viện trưởng Viện Khoa học Thủy lợi miền Nam

Hai yếu tố ảnh hưởng tác động từ bên ngoài quan trọng nhất là khai thác ở thượng lưu ( làm đổi khác quy luật dòng chảy, giảm một phần lượng nước và suy kiệt phù sa về đồng bằng ) và BĐKH ( trong đó nước biển dâng là yếu tố cốt lõi ) đã đặt tất cả chúng ta ở thế chống đỡ. Thêm vào đó, hiện tượng kỳ lạ lún sụt đất ( nội đồng bằng ) đang trở nên rất nghiêm trọng. Bởi vậy, tôi cho rằng, kế hoạch quan trọng nhất so với ĐBSCL là dữ thế chủ động thích nghi ( hay nói khác đi là thích nghi có trấn áp, làm chủ trường hợp khi bất lợi xảy ra ) .
Trong quá trình trước mắt và trung hạn, yếu tố thứ nhất, ĐBSCL cần ưu tiên là xử lý hạn mặn ở những vùng ven biển, trong đó, cần thực thi những nhóm giải pháp : Tăng cường nguồn nước ngọt cho những mạng lưới hệ thống thủy lợi, những vùng ven biển thiếu nước ngọt ; trấn áp vào những vùng ngọt ; đổi khác, kiểm soát và điều chỉnh những quy mô sản xuất theo hướng ít sử dụng nước ngọt hơn và tăng cường sử dụng nước mặn lợ, nước mưa ; kiểm soát và điều chỉnh mềm dẻo lịch sản xuất theo từng mùa, từng năm trong những vùng ven biển, thậm chí còn trên cả đồng bằng ; quản trị nước và sản xuất hiệu suất cao hơn. Để xử lý yếu tố này, trách nhiệm dự báo nguồn nước, XNM, thị trường cả thời gian ngắn và dài hạn là rất quan trọng. Trên thực tiễn, tất cả chúng ta đang đi theo tổng thể những hướng trên và đã xử lý rất hiệu suất cao. Vấn đề thứ hai là, cần nhanh gọn giải quyết và xử lý không thay đổi bờ biển, tránh mất đất ( vì lúc bấy giờ xói lở khó có năng lực hồi sinh ). Vấn đề này tất cả chúng ta đã và đang điều tra và nghiên cứu những giải pháp tương thích, trong bước đầu đã đạt được những tác dụng tích cực. Về vĩnh viễn cần thiết kế xây dựng mạng lưới hệ thống quan trắc những yếu tố ảnh hưởng tác động như : Sóng, gió, dòng chảy ven bờ, bùn cát … làm cơ sở thiết kế xây dựng những giải pháp khu công trình, phi công trình nhằm mục đích phòng chống xói lở bờ biển cũng như gây bồi tạo bãi, rồng rừng ngập mặn .
Trong tương lai xa, ĐBSCL đương đầu với nhiều yếu tố hơn : Hạn mặn và xói lở bờ biển sẽ liên tục diễn ra phức tạp hơn lúc bấy giờ ; thêm vào đó, yếu tố ngập trên ĐBSCL nhiều năng lực sẽ là trở ngại lớn nhất. Một số vùng ven biển, vùng trũng sau 100 năm nữa ngập tiềm năng ( ở thể tự nhiên, không trấn áp ) hoàn toàn có thể đến trên 3 m nếu vận tốc nước biển dâng như lúc bấy giờ ( khoảng chừng 3-3, 5 mm / năm ) và lún đất liên tục như hiện tại ( 1-3 cm / năm ) không được hạn chế. Đến thời gian đó, tổng thể những đối tượng người dùng trên đồng bằng đều bị tác động ảnh hưởng nghiêm trọng ( hạ tầng dân cư, giao thông vận tải, kiến thiết xây dựng, thủy lợi, sản xuất, thiên nhiên và môi trường, hệ sinh thái … ). Có thể thấy, xu thế ngập ngày càng tăng nhanh là tất yếu nếu tất cả chúng ta không đưa ra được những giải pháp hạn chế những tác nhân gây ra. Vì vậy, việc đưa ra những giải pháp và bước tiến từ giờ đây là rất là thiết yếu, trong đó, ưu tiên cho việc nghiên cứu và điều tra lún sụt đất và sớm hoàn thành xong quy hoạch tăng trưởng toàn diện và tổng thể ĐBSCL trong điều kiện kèm theo BĐKH .

GS.TS. Phạm Thị Hương Lan – Viện trưởng Viện Thủy văn, môi trường và biến đổi khí hậu – Đại học Thủy lợi:

ĐBSCL hiện đang phải chịu tác động mạnh mẽ trực tiếp lẫn gián tiếp từ các hoạt động phát triển KT-XH và sử dụng TNN từ phía thượng lưu, trong khu vực ĐBSCL và sự thay đổi điều kiện tự nhiên trên toàn lưu vực, đặc biệt là trong điều kiện thời tiết khí hậu cực đoan ngày càng diễn ra với tần suất và mức độ gia tăng.


GS.TS. Phạm Thị Hương Lan – Viện trưởng Viện Thủy văn, thiên nhiên và môi trường và đổi khác khí hậu – Đại học Thủy lợi. Ảnh Infonet
Dưới tác động ảnh hưởng của tình hình hạn hán, thiếu nước, XNM ngày càng quyết liệt, nhà nước, những bộ, ngành, địa phương và người dân đã góp vốn đầu tư nhiều nguồn lực nhằm mục đích tìm nguyên do, giải pháp ứng phó và những hoạt động giải trí đơn cử để giảm thiểu tác động ảnh hưởng của hạn mặn tới đời sống và hoạt động giải trí sản xuất, đặc biệt quan trọng là sản xuất nông nghiệp. Mặc dù vậy, thực trạng hạn mặn mùa khô năm nay ( 2019 – 2020 ) diễn ra quyết liệt chưa từng có trong 100 năm trở lại đã vượt tầm ứng phó của những khu công trình và giải pháp hiện có, đẩy những giải pháp hiện có đang ở thế ” bị động “, đặc biệt quan trọng là ” bị động ” trong trường hợp nguồn nước bị suy giảm .
Để dữ thế chủ động ứng phó hiệu suất cao và giảm thiểu những ảnh hưởng tác động xấu đi của hạn mặn đã, đang và sẽ diễn biến ngày càng quyết liệt ở khu vực ĐBSCL cần thực thi 1 số ít điều tra và nghiên cứu có tính mạng lưới hệ thống. Trước hết cần dự báo sớm tình hình thiếu nước, hạn mặn vùng ĐBSCL theo những ngữ cảnh nguồn nước phía thượng nguồn để có giải pháp quy đổi cơ cấu tổ chức mùa vụ, cây xanh vật nuôi, tuy nhiên, đây cũng mang tính ” bị động “. Về lâu dài hơn, cần dữ thế chủ động trong trường hợp thiếu nước luôn luôn xảy ra với những giải pháp trữ nước, triển khai xong những khu công trình phòng, chống hạn hán, XNM và thiết kế xây dựng quá trình quản lý và vận hành những khu công trình trấn áp triều một cách hài hòa và hợp lý. Cần có những điều tra và nghiên cứu nhìn nhận, phân vùng cụ thể năng lực thích ứng của những đối tượng người tiêu dùng sử dụng nước trong trường hợp hạn mặn cực đoan xảy ra. Bên cạnh đó, việc nâng cao nhận thức của hội đồng trong việc sử dụng nước tiết kiệm ngân sách và chi phí hiệu suất cao, tránh tiêu tốn lãng phí nguồn nước, đặc biệt quan trọng trong điều kiện kèm theo lúc bấy giờ là thiết yếu .

Các bài viết liên quan

Viết một bình luận