Kỹ thuật nghiên cứu xã hội học
62
611 KB
1
18
4.3 (
16 lượt)
62611 KB
Nhấn vào bên dưới để tải tài liệu
Đang xem trước 10 trên tổng 62 trang, để tải xuống xem vừa đủ hãy nhấn vào bên trên
Chủ đề tương quan
Tài liệu tương tự
Nội dung
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CƯU XÃ HỘI
HỌC
PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU XÃ HỘI HỌC
TS. TRẦN THỊ KIM XUYẾN
GV.ThS. TRẦN THỊ BÍCH LIÊN
I. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
II. CÁCH THỨC TIẾN HÀNH NGHIÊN CỨU XÃ HỘI HỌC
THỰC NGHIỆM
III. PHÂN TÍCH KẾT QUẢ
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Created by AM Word2CHM
I. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CƯU XÃ HỘI HỌC
* Khoa học?
Khoa học là phương pháp phát triển khối
lượng kiến thức thông qua việc sử dụng những kĩ thuật
lôgic và khách quan.Mục tiêu của phương pháp là tri
thức khoa học.
* Lô-gic?
Mỗi ý kiến hoặc mỗi bước tiến hành đều gắn
liền chặt chẽ với ý kiến hoặc bước đi trước đó. Một
nhận định khoa học không thể chứa đựng những mâu
thuẫn chưa giải quyết
* Khách quan?
Phản ánh hiện tượng sự vật như nó vốn có
trong hiện thực. Nhà khoa học phải dựa vào các thủ
thuật có khả năng giảm thiểu ảnh hưởng của những
phỏng đoán, trực giác và thiên kiến trong lúc quan sát
và lý giải.
* Lý thuyết?
– Lý thuyết là một tập hợp những phát biểu
được sắp xếp một cách lô-gíc, tập hợp này cố gắng
mô tả, dự đoán, hoặc giải thích một sự kiện.
– Những trình bày có hệ thống (lô-gic) này
giúp chúng ta hình thành các ý kiến của chúng ta về sự
kiện đang nghiên cứu.
– Mục đích của lý thuyết nhằm gợi lên cho thấy
những biến số có ý nghĩa và những cách thức mà
những biến số này liên quan với hiện tượng đang
được khảo sát.
– Các lý thuyết được hình thành từ những giả
thuyết, mệnh đề và khái niệm.
* Giả thuyết?
– Những nhận định dựa trên sự tin tưởng, dự
đoán nhưng chưa được trắc nghiệm.
– Giả thuyết là khâu trung gian giữa vấn đề
nghiên cứu và mô hình lý luận. Giả thuyết sẽ giúp các
nhà nghiên cứu không bị chệch hướng trong nghiên
cứu.
* Mệnh đề?
Gắn liền chặt chẽ một cách lô-gic với các giả
định, mô tả sự vận động của các nhân tố và cách thức
liên hệ giữa chúng với nhau.
* Khái niệm?
Những thuật ngữ do nhà lý thuyết sử dụng để
đặt tên cho một tập hợp các ý kiến. Các khái niệm như
là một ngôn ngữ đặc biệt để nhận biết những điểm
quy chiếu đặc thù, nghĩa là những khía cạnh đặc thù
của môi trường mà chúng diễn đạt.
* Logic quy nạp và logic diễn dịch
Logic quy nạp
– Khi quan sát một số trường hợp cụ thể, ta có
thể đưa ra một nhận định tổng quát về toàn bộ các
trường hợp đó. Cách thức đi từ trường hợp cụ thể đến
lý thuyết tổng quát chính là chiều hướng của logic quy
nạp.
– Nhiều lý thuyết được phát triển thông qua
phép quy nạp. Các sự kiện được quan sát nhiều lần
có thể được ghi nhận như một mô hình, lý thuyết sẽ
mô tả và cố gắng giải thích những mô hình như thế.
VD: Linden Smith “quá trình nghiện ngập là
quá trình rơi vào sự phụ thuộc đối với thuốc”
Logic diễn dịch:
– Phương pháp thực hiện đi từ cái tổng quát
đến cái cụ thể. Từ một lý thuyết người ta có thể suy ra
được một cách lô-gic những sự kiện đang diễn ra
xung quanh. VD: Lý thuyết xã hội của Marx (1848) “lối
sống trong một xã hội được quy định bởi phương thức
sản xuất”.
* Điều tra thực tế
– Là quá trình thu thập dữ kiện hoặc thông tin.
Đây là thành phần khách quan của khoa học. Các kĩ
thuật thu thập dữ kiện cho phép chúng ta tìm ra những
gì xảy ra chung quanh ta. Chúng có thể được sử dụng
để kiểm tra một lý thuyết bổ sung hoặc để tiến hành
một cuộc nghiên cứu thăm dò.
– Lý thuyết và điều tra thực tế bổ sung cho
nhau: Lý thuyết được sử dụng nhằm đề xuất các ý kiến
về sự kiện. Những quan sát cẩn thận và kĩ lưỡng cung
cấp thông tin về thực tại có thể khái quát thành những
lý thuyết theo phương pháp quy nạp.
– Sử dụng logic suy diễn, cùng những kĩ thuật
nghiên cứu này cho phép kiểm tra các lý thuyết.
– Nếu các giả thuyết suy diễn về mặt lô-gic lại
không xảy ra, thì khi đó lý thuyết bị bác bỏ, và cần được
sửa đổi để phù hợp với điều kiện của sự kiện đang
nghiên cứu.
BẢNG QUY TRÌNH NGHIÊN CỨU XHH THỰC
NGHIỆM
– Mọi cuộc điều tra cần phải đảm bảo có 4
thành tố cơ bản: vấn đề nghiên cứu, các phương pháp,
các kết quả và kết luận.
– Vấn đề nghiên cứu là sự nhận định về cái
mà nhà điều tra muốn tìm ra. Nếu đó là việc kiểm tra
một lý thuyết, thì đây là một nhận định tiên đoán trước
về các kết quả (giả thuyết). Mặt khác, những cuộc
nghiên cứu thăm dò có thể cung cấp những thông tin
để hình thành một nhận định.
– Các phương pháp trình bày các bước cần
phải tiến hành để giải quyết vấn đề đã được đặt ra
trước. Bản thân các phương pháp phải cung cấp thông
tin mà vấn đề đòi hỏi. Ở đây, phương pháp cần trả lời
các câu hỏi về: mẫu điều tra – sự mô tả các cá thể
hoặc đối tượng và cách mà chúng được chọn; các
biến số hay các nhân tố cần được đo lường; các công
cụ được sử dụng để đo lường và phương cách mà các
dữ kiện sẽ được phân tích.
– Kết quả là sản phẩm của các phương pháp.
Chỉ có các dữ kiện (các sự kiện được quan sát) và các
kết quả của mọi trắc nghiệm thống kê mới được đưa
vào phần kết quả. Thông tin có thể được trình bày dưới
hình thức nhận định mô tả mà không lý giải, dưới hình
thức biểu bảng và biểu đồ. Phần kết quả chỉ bao gồm
những tư liệu thuộc về sự kiện.
– Kết luận giải thích các kết quả: Nhà nghiên
cứu nêu lên sự đánh giá về các phát hiện có liên quan
tới vấn đề nghiên cứu. Họ cần giải thích ý nghĩa của
các kết quả từ đó nêu lên những nhận định mang tính
chất khái quát. Ở đây, những vấn đề nảy sinh từ việc
áp dụng các phương pháp thu thập thông tin khác
nhau cũng cần được nêu ra. Về căn bản, các kết luận
trả lời cho câu hỏi “như vậy thì sao?”.Khi trả lời được
những câu hỏi này, chúng ta có thể đưa ra được
những kiến nghị ở cuối phần báo cáo.
Created by AM Word2CHM
II. CÁCH THỨC TIẾN HÀNH NGHIÊN CỨU
XÃ HỘI HỌC THỰC NGHIỆM
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CƯU XÃ HỘI HỌC
* 3 giai đoạn:
– Giai đoạn chuẩn bị
– Giai đoạn tiến hành điều tra
– Giai đoạn xử lý và giải thích thông tin.
* Mỗi một giai đoạn bao gồm các bước khác
nhau và phải tuân theo một trình tự nhất định. Giai
đoạn trước là cơ sở và tiền đề cho các giai đoạn
sau.Các bước nghiên cứu và các giai đoạn phải được
tiến hành sao cho đảm bảo được tính chỉ đạo và tính
xuyên suốt của mục đích và yêu cầu của cuộc điều tra.
* Trong ba giai đoạn này, không thể nói là giai
đoạn nào quan trọng hơn giai đoạn nào. Khi chuẩn bị
thật chu đáo và chi tiết thì kết quả thu được mới có kết
quả tốt: Thông thường khâu chuẩn bị là giai đoạn tốn
nhiều thời gian và trí lực nhất.
* Giai đoạn chuẩn bị
– Xác định vấn đề nghiên cứu
– Thu thập và phân tích thông tin sẵn có
– Xác định khách thể nghiên cứu (ai, những
nhóm người nào có liên quan tới những thông tin cần
được phản ánh)
– Xác định mục tiêu và nội dung của cuộc
nghiên cứu
– Đưa ra giả thuyết nghiên cứu
– Đưa ra một mô hình lý luận
Mô hình này giúp chúng ta khái quát hóa vấn
đề, đưa ra các lý giải có tính khoa học.Lí luận xã hội
học chuyên ngành là mô hình lí luận giúp chúng ta
hiểu được bản chất của sự vật.Mô hình lí luận chính là
khuôn mẫu, là cái khung để chúng ta có thể sắp xếp
các số liệu rời rạc thành hệ thống thống nhất.
SƠ ĐỒ CÁC YẾU TỐ CHÍNH TRỊ VÀ VĂN HÓA
XÃ HỘI
* Thao tác hóa các khái niệm:
– Là làm đơn giản hóa các khái niệm, làm cho
chúng trở thành tiêu chí có thể đo lường được trong
Source: https://sangtaotrongtamtay.vn
Category: Khoa học