Tìm giải pháp bảo vệ khoáng sản chưa khai thác

Bởi

Hoạt động khai thác khoáng sản trái phép vẫn tiếp diễn

Thực tế cho thấy, còn nhiều tổ chức triển khai, cá thể tận dụng quyền quản trị, sử dụng đất, rừng hợp pháp của mình để khai thác khoáng sản trái phép. Điển hình là hoạt động giải trí khai thác than trong vườn nhà của người dân ở những khu vực mỏ than tỉnh Quảng Ninh ; khai thác quặng sắt, quặng cao lanh, đá cảnh khai thác nước khoáng trong diện tích quy hoạnh đất được giao sử dụng tại 1 số ít tỉnh như Phú Thọ, Thái Nguyên, Thanh Hóa, Tỉnh Ninh Bình ; khai thác vàng tỉnh Quảng Nam, Lai Châu, Điện Biên, Kon Tum và khai thác vật tư kiến thiết xây dựng thường thì ( san lấp ) diễn ra ở nhiều địa phương trên cả nước đặc biệt quan trọng là những tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, Vĩnh Phú … Lợi dụng quyền quản trị, bảo vệ và tăng trưởng rừng, một số ít cá thể, tổ chức triển khai đã triển khai khai thác khoáng sản mà không được phép của cơ quan nhà nước có thẩm quyền …

Cần bảo vệ tài nguyên khoáng sản

Mặc dù đã có sự phối hợp giữa Bộ Tài nguyên và Môi trường với Ủy ban nhân dân những cấp trong công tác làm việc tuyên truyền, thông dụng giáo dục pháp lý về khoáng sản, nhưng chưa được tiếp tục, chưa sâu rộng, nhất là so với người dân nơi có khoáng sản. Khi phát hiện tụ điểm khai thác khoáng sản trái phép, thường thì Ủy ban nhân dân những cấp xây dựng Đoàn kiểm tra liên ngành để giải tỏa và duy trì lực lượng một thời hạn để không thay đổi tình hình. Phương thức này được vận dụng từ lâu tại nhiều địa phương nhưng tỏ ra kém hiệu suất cao do mang nặng tính hành chính, không kịp thời nên khi lực lượng giải tỏa đến thì hầu hết lực lượng khai thác trái phép đã rút khỏi hiện trường, tẩu tán phương tiện đi lại, thiết bị .

Mặt khác, theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính, việc xử lý phương tiện, thiết bị dùng để khai thác trái phép không thuộc sở hữu của người vi phạm gặp khó khăn, nhất là khi muốn phá hủy, tịch thu. Ngoài ra, khi lực lượng giải tỏa rút thì hoạt động khai thác trái phép lại tái diễn ở mức độ, quy mô thậm chí lớn hơn. Điều 18 Luật Khoáng sản năm 2010, Mục 1 khoản c “Tổ chức bảo vệ khoáng sản chưa khai thác” là trách nhiệm của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh; Điều 20  quy định “Nhà nước bảo đảm kinh phí cho công tác bảo vệ khoáng sản chưa khai thác. Kinh phí cho công tác bảo vệ khoáng sản chưa khai thác được bố trí trong dự toán ngân sách nhà nước hàng năm”…

Như vậy hàng năm địa phương địa thế căn cứ vào nguồn vốn ngân sách cấp lập dự trù chi để triển khai công tác làm việc bảo vệ khoáng sản chưa khai thác, trong đó có kinh phí đầu tư giải quyết và xử lý, giải tỏa lực lượng khai thác khoáng sản trái phép. Điều này được qui định cụ thể trong Điều 17 và Điều 18 Nghị định 158 / năm nay / NĐ – CP của nhà nước qui định chi tiết cụ thể thi hành 1 số ít điều của Luật Khoáng sản. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có văn bản hướng dẫn để triển khai về sắp xếp kinh phí đầu tư, hay giám sát triển khai của những Bộ, ngành tương quan theo qui định của pháp lý .
Có một bộ phận người dân ở 1 số ít địa phương đời sống rất là khó khăn vất vả, không có nghề không thay đổi cho đời sống nên đã coi hoạt động giải trí khai thác khoáng sản làm vật tư kiến thiết xây dựng thường thì ( cát sỏi sông suối, sét gạch ngói, đá ong, đá chẻ ) hay khai thác vàng, thiếc, đá cảnh như thể một nghề để mưu sinh. Thực tế hoạt động giải trí này đã diễn ra từ rất lâu tại nhiều địa phương trên cả nước, dân cư không hề có điều kiện kèm theo để triển khai rất đầy đủ trình tự, thủ tục để ý kiến đề nghị cấp phép khai thác theo pháp luật .
Phần lớn khoáng sản bị khai thác trái phép có giá trị cao như khoáng sản quí hiếm, có giá trị kinh tế tài chính cao thường phân bổ ở những khu vực vùng sâu, vùng xa, hạ tầng kỹ thuật thấp kém ; đời sống của nhân dân còn nhiều khó khăn vất vả, dân trí thấp. Trong khi đó lực lượng cán bộ làm công tác làm việc quản trị nhà nước về khoáng sản tại những địa phương rất mỏng mảnh, trung bình chỉ có từ 3-5 người ở cấp tỉnh, và 1 người ( kiêm nhiệm ) ở cấp huyện nên không hề trấn áp, phát hiện kịp thời hoạt động giải trí khai thác khoáng sản trái phép để giải quyết và xử lý .

Chưa có quy định cụ thể, rõ ràng về trách nhiệm của Ủy ban nhân dân các cấp, nhất là Ủy ban nhân dân cấp huyện, cấp xã trong công tác kiểm tra, phát hiện, ngăn chặn và xử lý hoạt động khai thác khoáng sản trái phép trên địa bàn. Chưa có chế tài xử lý mạnh mẽ đối với người đứng đầu chính quyền địa phương, nhất là cấp xã khi để diễn ra hoạt động khai thác trái phép, tái diễn hoặc diễn ra công khai, lâu dài mà không xử lý dứt điểm như đã nêu.

Tình trạng xuất khẩu lậu khoáng sản dạng nguyên vật liệu thô qua biên giới bằng nhiều đường khác nhau ( đường đi bộ, đường thủy ) tại nhiều địa phương, nhất là những tỉnh miền núi phía Bắc vẫn chưa được ngăn ngừa có hiệu suất cao cũng là nguyên do kích thích hoạt động giải trí khai thác khoáng sản trái phép …

Bảo vệ quyền lợi người dân nơi có khoáng sản khai thác

Mặc dù trong Điều 16 của Nghị định 158 đã pháp luật Quyền lợi của người dân nơi có khoáng sản được khai thác, nhưng việc tiến hành đến người dân nơi có khoáng sản khai thác phần đông vẫn chưa thực sự như qui định và nhất là với những quyền lợi và nghĩa vụ của người dân so với những gì họ đã mất .

Khoáng sản chưa khai thác – tài nguyên cần bảo vệ

Theo ông Nguyễn Văn Nguyên – Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Nước Ta, để triển khai xong chính sách, chủ trương bảo vệ quyền hạn người dân nơi có khoáng sản khai thác, cần có 1 số ít giải pháp thích hợp. Ông cho rằng, bảo vệ, thực thi quyền lợi và nghĩa vụ của địa phương, người dân nơi có khoáng sản khai thác là nghĩa vụ và trách nhiệm của nhiều chủ thể, tuy nhiên nhà nước đóng vai trò quan trọng và đặc biệt quan trọng ; cần có sự phối hợp, thống nhất giữa những cơ quan nhà nước từ cấp TW tới chính quyền sở tại địa phương. Đồng thời, bảo vệ, thực thi quyền lợi và nghĩa vụ của địa phương, người dân nơi có khoáng sản khai thác là một quy trình liên tục, lê dài trong suốt chuỗi giá trị hoạt động giải trí khai khoáng ; hoàn thành xong mạng lưới hệ thống những lao lý pháp lý về khoáng sản một cách đồng nhất, thống nhất là trách nhiệm quan trọng để bảo vệ quyền lợi và nghĩa vụ người dân nơi có khoáng sản khai thác được thực thi .
Ngoài ra, nâng cao năng lượng, vai trò, nghĩa vụ và trách nhiệm của những bên tham gia vào hoạt động giải trí khai thác là phương pháp quan trọng để quy trình thực thi, bảo vệ quyền lợi và nghĩa vụ của người dân nơi có khoáng sản khai thác đạt hiệu suất cao cao nhất .
Bên cạnh đó, học tập kinh nghiệm tay nghề của những nước trên quốc tế về vận dụng những sáng tạo độc đáo, công cụ mới trong quản trị hoạt động giải trí khoáng sản một cách tinh lọc, tương thích với thể chế, thực tiễn của quốc gia cũng là một giải pháp tương thích .

Các bài viết liên quan

Viết một bình luận