Trung Quốc (khu vực) – Wikipedia tiếng Việt

Bài này viết về một thực thể địa lý và lịch sử vẻ vang. Đối với bài về chính thể lúc bấy giờ, xin xem Trung Quốc. Đối với những định nghĩa khác, xem Trung Quốc ( xu thế ) Trung Quốc

Trung Quốc (giản thể: 中国; phồn thể: 中國; Hán Việt: Trung Quốc; bính âm: Zhōngguó; Wade-Giles: Chung-kuo;  (trợ giúp·thông tin)) là tổng hợp của nhiều quốc gia và nền văn hóa đã từng tồn tại và nối tiếp nhau tại Đông Á lục địa, từ cách đây ít nhất 3.500 năm. Trung Quốc ngày nay, có thể được coi như có một hay nhiều nền văn minh khác nhau, nằm trên một hay nhiều quốc gia khác nhau, sử dụng một hay nhiều ngôn ngữ khác nhau.

Với một trong những giai đoạn văn minh liên tục dài nhất của thế giới và hệ thống chữ viết tiếp tục được dùng cho đến ngày nay, lịch sử Trung Quốc đặc trưng bởi những chia tách và thống nhất lặp đi lặp lại qua các thời kỳ hòa bình xen kẽ chiến tranh, trên một lãnh thổ đầy biến động. Lãnh thổ Trung Quốc bành trướng ra xung quanh từ một vùng đất chính tại Bình nguyên Hoa Bắc và lan ra tận các vùng phía Đông, Đông Bắc, và Trung Á. Trong hàng thế kỷ, Đế quốc Trung Hoa cũng là một trong những nền văn minh với kỹ thuật và khoa học tiên tiến nhất, và có ảnh hưởng văn hóa lớn trong khu vực Đông Á.

Tuy nhiên từ thế kỷ XIX đến đầu thế kỷ XX, ảnh hưởng tác động kinh tế tài chính, chính trị, quân sự chiến lược của Trung Quốc giảm sút nhiều do ảnh hưởng tác động của sức mạnh phương Tây cũng như sức mạnh khu vực của Nhật Bản. Cuối thế kỷ XIX nhiều khu vực tại Trung Quốc đã bị cắt hoặc nhường cho quốc tế làm tô giới, nhượng địa, thuộc địa và phần nhiều nước này bị Nhật lấn chiếm vào Chiến tranh quốc tế thứ hai và người Nhật đã tách chủ quyền lãnh thổ Mãn châu ra khỏi Trung Quốc, dựng nên chính phủ nước nhà Mãn Châu Quốc. Chế độ quân chủ tại Trung Quốc chấm hết và Trung Hoa Dân Quốc ( THDQ ) sinh ra năm 1912 dưới sự chỉ huy của Tôn Dật Tiên ; tuy nhiên Trung Quốc trong suốt bốn thập kỷ của THDQ đã hỗn loạn vì kiểu chỉ huy quân phiệt, Chiến tranh Trung-Nhật lần II và nội chiến giữa Quốc Dân Đảng và Cộng sản Đảng .Đảng Cộng sản Trung Quốc dưới sự chỉ huy của Mao Trạch Đông sau khi giành thắng lợi đã xây dựng nước Cộng hòa Nhân dân Trung Quốc vào năm 1949, đẩy cơ quan chính phủ Trung Quốc Dân Quốc ra hòn đảo Đài Loan là hòn hòn đảo vốn thuộc quyền quản trị của họ sau khi kết thúc Chiến tranh quốc tế thứ hai .

Xem chi tiết về tên gọi “Trung Quốc” và “Trung Hoa” trong bài Các tên gọi của Trung Quốc.

Trung Quốc, có nghĩa là ” vương quốc Trung tâm ” hay ” vương quốc ở TT “. Tên gọi này không riêng gì mang ý nghĩa Trung Quốc ở giữa những nước khác mà còn bộc lộ Trung Quốc là ở TT ” thiên hạ “, có văn hóa truyền thống và sức mạnh nổi trội hơn những dân tộc bản địa và vương quốc xung quanh [ 1 ] [ 2 ] .Tên gọi Trung Quốc đã không được dùng thống nhất trong suốt lịch sử vẻ vang Trung Quốc, và biểu lộ sắc thái văn hóa truyền thống và chính trị. Vào thời Xuân Thu, nó được dùng để miêu tả về mặt chính trị những nước xuất phát từ nhà Tây Chu, nằm trong châu thổ Hoàng Hà, không tính những nước như Sở dọc theo Trường Giang và Tần ở phía tây. Tuy nhiên vào thời nhà Hán, Sở và Tần liên kết vào Trung Quốc và được coi là một bộ phận của ” Trung Quốc mới “. Và theo dòng lịch sử dân tộc, tên gọi này dần không thay đổi và chỉ hàng loạt chủ quyền lãnh thổ dưới sự quản lý của chính quyền sở tại đế quốc TW .

Tên gọi ” Trung Quốc ” trong những ngôn từ Tây phương[sửa|sửa mã nguồn]

Tiếng Anh và nhiều thứ tiếng khác dùng tên China (và tiền tố Sino-), mà nhiều người coi là tên xuất phát từ tên “nhà Tần” (Qin) là triều đại đầu tiên đã thống nhất Trung Quốc, mặc dù vẫn còn nhiều chi tiết cần làm rõ thậm chí nguồn gốc của nó còn nhiều tranh cãi. Mặc dù thực tế nhà Tần chỉ tồn tại rất ngắn và thường bị coi là cực kỳ tàn bạo, nhưng nó đã xác lập một kiểu chữ viết thống nhất tại Trung Quốc và gọi người nắm quyền tối cao của Trung Quốc là “Hoàng đế”. Kể từ thời nhà Tần trở đi, những thương nhân trên Con đường tơ lụa đã sử dụng tên gọi “China”. Ngoài ra còn nhiều thuyết khác về nguồn gốc của từ này.

Trong bất kể trường hợp nào, từ China đã đi vào nhiều ngôn ngữ theo Con đường tơ lụa trước khi nó truyền tới châu Âu và nước Anh. Từ China của phương Tây đã được người Nhật chuyển tự thành Chi Na và dùng từ thế kỷ XIX, và trở thành một từ có tính chất tiêu cực trong tiếng Nhật.

Tên gọi China theo nghĩa hẹp chỉ Trung Quốc bản thổ, hoặc Trung Quốc bản thổ cùng với Mãn Châu, Nội Mông, Tây Tạng và Tân Cương, một kết hợp đồng nghĩa với thực thể chính trị Trung Quốc vào thế kỷ XX và XXI; biên giới giữa các khu vực này không nhất thiết phải đúng theo ranh giới các tỉnh Trung Quốc. Trong nhiều văn cảnh khác nhau, “Trung Quốc” thường được dùng để chỉ Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa hay Đại lục Trung Quốc, trong khi “Đài Loan” được dùng cho Trung Hoa Dân Quốc. Bình thường, trong văn cảnh kinh tế hay kinh doanh, “Đại Trung Hoa địa khu” dùng để chỉ Đại lục Trung Quốc, Hồng Kông, Ma Cao và Đài Loan.

Các nhà Trung Quốc học thường dùng Chinese theo một nghĩa hẹp gần với cách dùng kinh điển của “Trung Quốc”, hoặc để chỉ sắc dân “Hán”, là sắc dân chiếm đại đa số tại Đại lục Trung Quốc.

Trong một số ít trường hợp thì tên gọi ” Trung Quốc đại lục ” rất thích hợp để chỉ Trung Quốc, đặc biệt quan trọng khi để phân biệt với những khu vực có thể chế chính trị độc lạ như Hồng Kông, Ma Cao và những chủ quyền lãnh thổ do Trung Hoa Dân Quốc ( Đài Loan ) quản trị .
Trung Quốc là một trong những cái nôi văn minh quả đât sớm nhất. Văn minh Trung Quốc cũng là một trong số ít những nền văn minh, cùng với Lưỡng Hà cổ ( người Sumer ), Ấn Độ ( Văn minh lưu vực sông Ấn Độ ), Maya và Ai Cập Cổ đại, tự tạo ra chữ viết riêng .Triều đại tiên phong theo những thư tịch lịch sử dân tộc Trung Quốc là nhà Hạ ; tuy nhiên chưa có dẫn chứng khảo cổ học kiểm chứng được sự sống sót của triều đại này ( khi Trung Quốc tăng trưởng kinh tế tài chính và cải cách chính trị đồng thời có đủ nhân lực và trí lực để theo đuổi can đảm và mạnh mẽ hơn nhằm mục đích dẫn chứng về một lịch sử vẻ vang cổ đại, có một số ít di chỉ đá mới được đưa ra cũng như một vài vật chứng được gom lại theo thời hạn, biểu lộ rõ truyền thống, sự thuần nhất và niềm tự hào dân tộc bản địa, hay nói cách khác là biểu lộ chủ nghĩa dân tộc bản địa và chủ nghĩa đại Hán tộc ). Triều đại tiên phong chắc như đinh sống sót là nhà Thương, định cư dọc theo lưu vực Hoàng Hà, vào khoảng chừng thế kỷ XVIII đến thế kỷ XII TCN. Nhà Thương bị nhà Chu lật đổ ( thế kỷ XII đến thế kỷ V TCN ), đến lượt nhà Chu lại bị yếu dần do mất quyền quản lý những chủ quyền lãnh thổ nhỏ hơn cho những công hầu bá tước ; ở đầu cuối, vào thời Xuân Thu, nhiều nước chư hầu đã trỗi dậy và liên tục giao chiến, và chỉ coi triều đình nhà Chu là TT quyền lực tối cao trên danh nghĩa. Cuối cùng Tần Thủy Hoàng đã tóm gọn tổng thể những vương quốc và tự xưng là nhà vua vào năm 221 TCN, lập ra nhà Tần, vương quốc Trung Quốc thống nhất về thể chế chính trị, chữ viết và có một ngôn từ chính thống tiên phong trong lịch sử vẻ vang Trung Quốc .Tuy nhiên, triều đại này không sống sót lâu do nó quá độc đoán và tàn ác và đã thực thi ” đốt sách chôn nho ” trên cả nước ( đốt hết sách vở và giết những người theo nho giáo ) nhằm mục đích ngăn ngừa những ý đồ tranh giành quyền lực tối cao của nhà vua từ trứng nước, để giữ độc quyền tư tưởng, và để thống nhất chữ viết cho dễ quản trị. Sau khi nhà Tần sụp đổ vào năm 207 TCN thì đến thời nhà Hán lê dài đến năm 220 CN. Sau đó lại đến thời kỳ phân tranh khi những lãnh tụ địa phương nổi lên, tự xưng ” Thiên tử ” và công bố Thiên mệnh đã biến hóa. Vào năm 580, Trung Quốc tái thống nhất dưới thời nhà Tùy. Vào thời nhà Đường và nhà Tống, Trung Quốc đã đi vào thời hoàng kim của nó. Trong một thời hạn dài, đặc biệt quan trọng giữa thế kỷ thứ VII và XIV, Trung Quốc là một trong những nền văn minh tiên tiến và phát triển nhất trên quốc tế về kỹ thuật, văn chương, và nghệ thuật và thẩm mỹ. Nhà Tống sau cuối bị rơi vào tay quân xâm lược Mông Cổ năm 1279. Đại hãn Mông Cổ là Hốt Tất Liệt lập ra nhà Nguyên. Về sau một thủ lĩnh nông dân là Chu Nguyên Chương đánh đuổi chính quyền sở tại người Mông Cổ năm 1368 và lập ra nhà Minh, lê dài tới năm 1644. Sau đó người Mãn Châu từ phía đông bắc kéo xuống thay thế sửa chữa nhà Minh, lập ra nhà Thanh, lê dài đến vị hoàng đế ở đầu cuối là Phổ Nghi thoái vị vào năm 1912 .Đặc điểm của phong kiến Trung Quốc là những triều đại thường lật đổ nhau trong bể máu và giai cấp giành được quyền chỉ huy thường phải vận dụng những giải pháp đặc biệt quan trọng để duy trì quyền lực tối cao của họ và kiềm chế triều đại bị lật đổ. Chẳng hạn như nhà Thanh của người Mãn Châu sau khi chiếm được Trung Quốc thường vận dụng những chủ trương hạn chế việc người Mãn Châu bị hòa lẫn vào biển người Hán vì dân họ ít. Tuy thế, những giải pháp đó đã tỏ ra không hiệu suất cao và người Mãn Châu ở đầu cuối vẫn bị văn hóa truyền thống Trung Quốc đồng điệu .Vào thế kỷ thứ XVIII, Trung Quốc đã đạt được những văn minh đáng kể về công nghệ tiên tiến so với những dân tộc bản địa ở Trung Á mà họ gây chiến hàng thế kỷ, tuy nhiên lại tụt hậu hẳn so với châu Âu. Điều này đã hình thành cục diện của thế kỷ XIX trong đó Trung Quốc đứng ở thế phòng thủ trước chủ nghĩa đế quốc châu Âu trong khi đó lại bộc lộ sự bành trướng đế quốc trước Trung Á .Tuy nhiên nguyên do chính của sự sụp đổ của đế quốc Nước Trung Hoa không phải do tác động ảnh hưởng của châu Âu và Mỹ, như những nhà sử học theo chủ thuyết vị chủng phương Tây vẫn hằng tin cậy, mà hoàn toàn có thể là hiệu quả của một loạt những dịch chuyển nghiêm trọng bên trong, trong số đó phải kể đến cuộc nổi dậy mang tên Thái Bình Thiên Quốc lê dài từ 1851 đến 1862. Mặc dù ở đầu cuối lực lượng này cũng bị lực lượng triều đình dập tắt, cuộc nội chiến này là một trong số những đại chiến đẫm máu nhất trong lịch sử dân tộc loài người – tối thiểu hai mươi triệu người bị chết ( hơn tổng số người chết trong Chiến tranh quốc tế thứ nhất ). Trước khi xảy ra nội chiến này cũng có 1 số ít cuộc khởi nghĩa của những người theo Hồi giáo, đặc biệt quan trọng là ở vùng Trung Á. Sau đó, một cuộc khởi nghĩa lớn cũng nổ ra mặc dầu tương đối nhỏ so với nội chiến Thái Bình Thiên Quốc đẫm máu. Cuộc khởi nghĩa này được gọi là khởi nghĩa Nghĩa Hòa Đoàn với mục tiêu đuổi người phương Tây ra khỏi Trung Quốc. Tuy ưng ý thậm chí còn có ủng hộ quân khởi nghĩa, Từ Hi Thái hậu lại giúp những lực lượng quốc tế dập tắt cuộc khởi nghĩa này .
Năm 1912, sau một thời hạn dài suy sụp, chính sách phong kiến Trung Quốc ở đầu cuối sụp đổ hẳn và Tôn Trung Sơn thuộc Quốc Dân Đảng xây dựng Trung Hoa Dân Quốc ( THDQ ). Ba thập kỷ sau đó là quy trình tiến độ không thống nhất — thời kỳ Quân phiệt cát cứ, Chiến tranh Trung-Nhật, và Nội chiến Trung Quốc. Nội chiến Trung Quốc chấm hết vào năm 1949 và Đảng Cộng sản Trung Quốc nắm được đại lục Trung Quốc. ĐCSTQ lập ra một nhà nước cộng sản — nước Cộng hòa Nhân dân Trung Quốc ( CHNDTH ) — tự xem là nhà nước kế tục của Trung Quốc Dân Quốc. Trong khi đó, chính quyền sở tại THDQ do Tưởng Giới Thạch chỉ huy thì rút ra hòn đảo Đài Loan, nơi mà họ liên tục được khối phương Tây và Liên Hiệp Quốc công nhận là chính quyền sở tại hợp pháp của toàn Trung Quốc mãi tới thập niên 1970, sau đó hầu hết những nước và Liên Hiệp Quốc chuyển sang công nhận CHNDTH .Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland và Bồ Đào Nha đã lần lượt trao trả hai nhượng địa là Hồng Kông và Ma Cao ở bờ biển phía đông nam về cho Cộng hòa nhân dân Nước Trung Hoa vào 1997 và 1999. ” Trung Quốc ” trong văn cảnh ngày này thường chỉ chủ quyền lãnh thổ của CHNDTH, hay ” Đại lục Trung Quốc “, mà không tính Hồng Kông và Ma Cao .CHNDTH và THDQ ( từ năm 1949 đến nay ) không công nhận ngoại giao lẫn nhau, vì hai bên đều tự cho là chính quyền sở tại kế tục hợp pháp của THDQ ( thời Tôn Trung Sơn ) gồm có cả Đại lục và Đài Loan, CHNDTH liên tục phản đối những người theo trào lưu đòi độc lập cho Đài Loan. Những tranh cãi đa phần xoay quanh thực chất và số lượng giới hạn của khái niệm ” Trung Quốc “, năng lực tái thống nhất Trung Quốc và vị thế chính trị Đài Loan .

Lịch sử chính trị[sửa|sửa mã nguồn]

Trước khi nhà Tần thống nhất vào năm 221 TCN, ” Trung Quốc ” chưa hề sống sót như một thực thể kết nối. Văn minh Trung Quốc hình thành từ nhiều văn minh những nước khác nhau, những nước này do những vương, công tước, hầu tước, hay bá tước trị vì. Mặc dù vẫn có một ông vua nhà Chu nắm giữ quyền lực tối cao TW trên danh nghĩa, và chủ nghĩa bá quyền đôi lúc có tác động ảnh hưởng nhất định, trên thực tiễn mỗi nước là một thực thể chính trị độc lập. Đây cũng là thời gian mà triết lý Nho giáo cũng như tư tưởng của những triết gia khác có ảnh hưởng tác động đáng kể đến tư tưởng chính trị-triết lý Trung Quốc .Sau khi nhà Tần thống nhất Trung Quốc, khi đó người đứng đầu Trung Quốc được gọi là nhà vua và một mạng lưới hệ thống hành chính TW tập quyền quan liêu được thiết lập. Sau khi nhà Tần sụp đổ, Trung Quốc lại có khoảng chừng 13 triều đại khác nhau liên tục mạng lưới hệ thống những vương quốc, công quốc, hầu quốc, và bá quốc. Lãnh thổ Trung Quốc khi đó lan rộng ra hoặc thu hẹp theo sức mạnh của mỗi triều đại. Hoàng đế nắm quyền lực tối cao tối thượng, toàn năng và là người đứng đầu về chính trị và tôn giáo của Trung Quốc. Hoàng đế cũng thường tìm hiểu thêm quan điểm những quan văn võ, đặc biệt quan trọng là quan đại thần. Quyền lực chính trị nhiều lúc rơi vào tay những quan lại hạng sang, hoạn quan, hay họ hàng nhà vua .Quan hệ chính trị với những nước chư hầu xung quanh được củng cố trải qua những hình thức kết hôn với người hoàng tộc quốc tế, tương hỗ quân sự chiến lược, điều ước, và ràng buộc về chính trị ( trên danh nghĩa phải chịu thần phục và thụ phong vương nếu không sẽ bị cấm vận hoặc chịu họa cuộc chiến tranh ) .Lạc Dương, Trường An, Nam Kinh, và Bắc Kinh từng là thủ đô hà nội của Trung Quốc trong lịch sử dân tộc. Tiếng Trung Quốc khi đó là ngôn từ chính thức được sử dụng trong những văn bản của triều đình, còn vào thời người Mông Cổ và Mãn Châu vào Trung Quốc thì tiếng Mông Cổ và tiếng Mãn Châu cũng được coi là ngôn từ chính thức dùng trong văn thư của triều đình .Vào 1 tháng 1 năm 1912, Trung Quốc Dân Quốc ( THDQ ) được xây dựng, sự chấm hết của Đế chế nhà Thanh. Tôn Trung Sơn và [ nhóm ] chỉ huy Quốc Dân Đảng được công bố là tổng thống lâm thời của Nhà nước cộng hòa. Tuy nhiên, Viên Thế Khải, cựu đại thần nhà Thanh đào ngũ theo cách mạng, sau đó đã thương thuyết để Tôn Dật Tiên bước sang bên nhường quyền cho họ Viên. Viên Thế Khải lên làm đại tổng thống, sau đó xưng đế ; tuy nhiên, ông ta chết sớm trước khi thực sự nắm toàn vẹn quyền lực tối cao trên khắp Nước Trung Hoa .
Sau khi họ Viên sụp đổ, Trung Quốc lại phân rã về chính trị với một chính phủ nước nhà đặt tại Bắc Kinh được quốc tế công nhận nhưng không có thực quyền. Các Thủ lĩnh quân sự chiến lược địa phương ở những vùng khác nhau thực sự nắm quyền lực tối cao trong vùng đất cát cứ của họ .Vào cuối thập niên 1920, Quốc dân Đảng do Tưởng Giới Thạch chỉ huy đã tái thống nhất Trung Quốc và dời đô về Nam Kinh đồng thời thi hành kế hoạch cải tổ chính trị do Tôn Trung Sơn vạch ra nhằm mục đích đưa Trung Quốc thành một vương quốc tân tiến, dân chủ. Cả Quốc dân Đảng và Cộng sản Đảng đều chủ trương chính sách đơn đảng và chịu ảnh hưởng tác động từ chủ nghĩa Lenin .Năm 1945, Hồng quân Liên Xô đã đánh tan quân Nhật, giải phóng vùng Đông Bắc Trung Quốc, xóa bỏ Chính quyền Mãn châu quốc, chuyển giao lại Vua Phổ Nghi cho phía Cộng sản Trung Quốc và qua đó xóa bỏ nỗ lực sau cuối của giới quý tộc nhà Mãn Thanh ly khai nhằm mục đích giành độc lập dân tộc bản địa cho người Mãn .Năm 1947, hiến pháp THDQ sinh ra nhưng do nội chiến giữa hai phe Quốc Dân Đảng và Cộng sản Đảng nên trên trong thực tiễn hiến pháp này không được đưa vào thực thi trên đại lục Trung Quốc .Đầu năm 1950, ĐCSTQ vượt mặt QDĐTQ và chính phủ nước nhà THDQ phải dời ra hòn đảo Đài Loan. Vào cuối thập niên 1970, Đài Loan mới khởi đầu thực thi vừa đủ kiểu chính trị dân chủ đại diện thay mặt đa đảng với sự tham gia tương đối tích cực của mọi thành phần xã hội. Tuy nhiên không như xu thế của những nền dân chủ khác là phân loại chính trị theo hai thái cực bảo thủ – tự do, phân loại hiện tại ở THDQ hầu hết là thống nhất với Trung Quốc về vĩnh viễn hay là theo đuổi một nền độc lập thực sự .

Trong khi đó tại Đại lục, Mao Trạch Đông, lãnh tụ của ĐCSTQ tuyên bố thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (CHNDTH) vào ngày 1 tháng 10 năm 1949 tại Bắc Kinh. Chính quyền này kiểm soát chặt chẽ mọi mặt của đời sống. Tuy nhiên, kể từ sau 1978, những cải tổ đã được đề xướng và mang lại một sự cởi mở đáng kể đối với nhiều khía cạnh của đời sống xã hội, chủ yếu trên các lĩnh vực kinh tế, kỹ thuật, và văn hóa. Đặc biệt là sự thay đổi về chính sách đối ngoại, từ chỗ chủ trương dùng vũ lực giải quyết vấn đề, Trung Quốc đã chuyển sang chính sách đàm phán thương lượng, tạo sự tin cậy vào “sự trỗi dậy hòa bình của Trung Quốc” để hướng tới một nước lớn, tuân thủ pháp luật quốc tế và là nhân tố hòa bình ổn định an ninh khu vực.

Địa lý Trung Quốc[sửa|sửa mã nguồn]

Bản đồ tự nhiên của Trung Quốc .Hầu như 67 % diện tích quy hoạnh Trung Quốc là cao nguyên và núi cao ; ở phía tây, cao nguyên Thanh Hải – Tây Tạng chiếm hơn 25 % diện tích quy hoạnh quốc gia. Tuy độ cao trung bình của cao nguyên này là 4000 m, thế nhưng từ mặt phẳng có những hồ nằm rải rác đó đây những dãy núi vươn cao tới hơn 6000 m. Trong số 12 đỉnh núi cao nhất quốc tế, Trung Quốc có đến tám đỉnh. Dọc theo ven rìa phía bắc của cao nguyên Thanh Hải – Tây Tạng là dãy núi Côn Luân. Ven ría phía nam là dãy Himalaya ( Hi Mã Lạp Sơn ), tạo thành biên giới giữa Trung Quốc và Nepal. Các đỉnh núi cao có tuyết phủ quanh năm. Băng giá và nhiều loại băng tích đã khắc họa nên quang cảnh núi cao kì thú .

Các vùng đất thấp và sa mạc[sửa|sửa mã nguồn]

Sa mạc Taklamakan, sa mạc lớn nhất Trung Quốc .Chỉ gần 25 % chủ quyền lãnh thổ Trung Quốc nằm ở độ cao dưới 500 m. Bình nguyên Hoa Bắc, hầu hết nằm thấp hơn dưới 100 m, là khu vực đất thấp rộng nhất ở Trung Quốc. Đồng bằng này được tạo thành bởi phù sa ngọt ngào của Hoàng Hà. Các đồng bằng thấp khác của Trung Quốc chỉ có ở dọc trung lưu, hạ lưu Trường Giang và ở một vùng châu thổ có diện tích quy hoạnh nhỏ hơn nhiều là châu thổ Châu Giang .Khu vực tây – bắc của Trung Quốc là miền đất của những vùng sa mạc, chiếm trên 20 % tổng số diện tích quy hoạnh đất phẳng phiu của quốc gia. Sa mạc cát lớn nhất Trung Quốc là sa mạc Taklamakan. Con đường tơ lụa chạy ven rìa phía bắc sa mạc này. Một số thương gia đã bị lạc trong hành trình dài vì bão cát và cái đói khát làm cho họ hoang mang lo lắng .
Trung Quốc có nhiều sông, nhưng cho đến nay Trường Giang và Hoàng Hà vẫn là những con sông quan trọng nhất. Chúng bắt nguồn từ cao nguyên Thanh Tạng và có dòng chảy nhìn chung đổ về phía đông .Trường Giang là con sông dài nhất Trung Quốc với chiều dài 6380 km. Đoạn thượng nguồn trên cao nguyên, dốc đổ nên nước sông chảy siết. Sông phải len qua những hẻm núi sâu và hẹp nên có nhiều ghềnh đá. Sau khi chảy qua những dãy núi nằm ở phía đông của Đập Tam Hiệp nổi tiếng, con sông khởi đầu xuôi về miền đồng bằng. Lòng sông tỏa rộng, chảy quanh co, uốn khúc qua miền đồng bằng phẳng phiu. Vùng châu thổ bát ngát của Trường Giang trải rộng từ Nam Kinh đến biển Hoa Đông .Hoàng Hà là sông dài thứ hai ở Trung Quốc, đo được 5464 km. Ở vùng thượng lưu, sông chảy qua những hẻm núi sâu trước khi lượn quanh thành một vòng cung khổng lồ ôm lấy cao nguyên Hoàng Thổ. Đoạn sông này cuốn theo lượng đất vàng dưới dạng phù sa trên hành trình dài ra biển. Với nguồn đất đó, Hoàng Hà là con sông nặng phù sa nhất quốc tế ; mỗi năm tải tới 1,6 tỷ tấn phù sa. Ở hạ lưu lòng sông bị bồi cao nên có đoạn lòng sông còn cao hơn vùng đồng bằng xung quanh đến 10 m. Địa hình tiêu biểu vượt trội của bình nguyên Hoa Bắc là mạng lưới hệ thống đê điều dài 700 km chạy dọc hai bên bờ Hoàng Hà .Hoàng Hà đổ ra biển ở Bột Hải, tuy nhiên vì lũ lụt cửa sông không cố định và thắt chặt mà đã biến hóa nhiều lần. Lụt lớn từng gây thiệt hại lớn đến sinh mạng và nông nghiệp ; khi đã mất mùa thì nạn đói hoành hành. Vì lẽ đó mà Hoàng Hà còn được gọi là ” Nỗi buồn của Trung Quốc. ”

Đại thể lịch sử vẻ vang[sửa|sửa mã nguồn]

Vào thời nhà Chu, chủ quyền lãnh thổ Trung Quốc chỉ là vùng đất quanh Hoàng Hà. Sau khi Tần Thủy Hoàng thống nhất Trung Quốc, chủ quyền lãnh thổ đã lan rộng ra tối đa về xung quanh, nhất là vào thời nhà Đường, Nguyên, và Thanh. Nhà Thanh thì lấy luôn những vùng đất thuộc Viễn Đông Nga và Trung Á ngày này ( phía tây Tân Cương ) .Người Trung Quốc thường coi nhà vua Trung Quốc là bá chủ thiên hạ và những dân tộc bản địa ” man, di, nhung, địch ” xung quanh là chư hầu. Do vậy, 1 số ít quốc vương những nước xung quanh cùng với thái thú những địa phương thường phái sứ thần sang triều cống cho những Hoàng đế Trung Quốc để tỏ ý chịu sự ràng buộc của nước lớn, vua tiểu quốc chỉ có được tính chính danh khi được nhà vua Trung Quốc phong vương. Kể từ cuối thế kỷ XIX, những quan hệ kiểu này đã không còn sống sót nữa do Trung Quốc đã mất đi uy lực bá chủ của mình .Nhà Thanh sau đó đã sáp nhập quê nhà của họ ( Mãn Châu ) nằm ở phía bắc ngoài Vạn lý trường thành là ranh giới với Trung Quốc bản bộ vào Trung Quốc. Năm 1683 sau khi Vương quốc Đông Ninh do Trịnh Thành Công lập nên công bố đầu hàng, Đài Loan và quần đảo Bành Hồ đã bị sáp nhập vào đế chế nhà Thanh. Ban đầu Đài Loan chỉ được coi như một châu, sau đó thành hai châu và sau nữa thành một tỉnh. Sau đó Đài Loan được nhường cho Nhật Bản sau cuộc chiến tranh Trung-Nhật lần thứ nhất năm 1895. Kết thúc cuộc chiến tranh Trung-Nhật lần hai năm 1945, Nhật Bản mất chủ quyền lãnh thổ chủ quyền lãnh thổ hòn hòn đảo này theo Hiệp ước San Francisco, và chủ quyền lãnh thổ quần đảo này thuộc về Trung Hoa Dân Quốc. Sau này, chủ quyền lãnh thổ Đài Loan luôn là yếu tố gây tranh cãi giữa CHNDTH và những người theo trào lưu đòi độc lập cho Đài Loan .

Các đơn vị chức năng hành chính trong lịch sử vẻ vang[sửa|sửa mã nguồn]

Các đơn vị chức năng hành chính cấp cao của Trung Quốc đổi khác tùy theo từng chính sách hành chính trong lịch sử vẻ vang. Đơn vị cấp cao gồm có đạo hay lộ và tỉnh. Dưới đó thì có những phủ, châu, sảnh, Q., khu và huyện. Cách phân loại hành chính lúc bấy giờ là địa cấp thị hay thành phố thường trực tỉnh ( cấp địa khu ), huyện cấp thị hay thành phố cấp huyện, trấn hay thị xã và hương, tương tự cấp xã ở Nước Ta .Trong lịch sử dân tộc, những triều đại Trung Quốc đều đặt kinh đô tại vùng đất TT lịch sử vẻ vang của Trung Quốc với tên gọi đúng mực về mặt chính trị là Trung Quốc bản thổ ( vì tên gọi này không tính đến những vùng đất mà nó không quản trị như Mông Cổ hay Đài Loan ). Nhiều triều đại còn bộc lộ tư tưởng bành trướng khi đánh chiếm những vùng đất xung quanh như như Nội Mông Cổ, Mãn Châu, Tân Cương, và Tây Tạng. Nhà Thanh do người Mãn Châu lập ra cũng như những chính thể sau đó là Trung Hoa Dân Quốc và Cộng hòa Nhân dân Trung Quốc cũng củng cố việc sáp nhập những chủ quyền lãnh thổ này vào Trung Quốc. Biên giới chia cắt những chủ quyền lãnh thổ này trước đây tương đối mơ hồ và không gắn với cách phân loại hành chính lúc bấy giờ. Trung Quốc bản bộ thường được coi là bảo phủ bởi Trường Thành và dọc theo viền cao nguyên Thanh Tạng ; Mãn Châu và Nội Mông Cổ nằm ở phía bắc của Vạn Lý Trường Thành, và biên giới giữa hai vùng này hoàn toàn có thể là biên giới hiện tại giữa Nội Mông Cổ và những tỉnh đông bắc Trung Quốc, hoặc biên giới lịch sử dân tộc của Mãn Châu quốc vào Chiến tranh quốc tế thứ hai ; ranh giới của Tân Cương vẫn là Khu tự trị dân tộc bản địa Uyghur ( Duy Ngô Nhĩ ) Tân Cương ngày này ; còn Tây Tạng lịch sử dân tộc thì coi như bao trùm gần như hàng loạt cao nguyên Thanh Tạng. Theo truyền thống cuội nguồn, Trung Quốc được chia thành hai miền Bắc và Nam, với ranh giới địa lý là sông Hoài và dãy Tần Lĩnh .
Tại Trung Quốc có 56 dân tộc bản địa, trong đó đông nhất là người Hán, là dân tộc bản địa với sắc thái ngôn từ và văn hóa truyền thống có nhiều độc lạ vì thực ra là phối hợp của nhiều dân tộc bản địa khác nhau được coi là cùng san sẻ một thứ ngôn từ và văn hóa truyền thống. Trong lịch sử vẻ vang Trung Quốc, nhiều dân tộc bản địa bị những dân tộc bản địa xung quanh đồng điệu hoặc biến mất không để lại dấu tích. Một số dân tộc bản địa khác biệt lập lọt vào trong vùng sinh sống của dân tộc bản địa Hán đã bị Hán hóa và được coi là người Hán, khiến cho dân tộc bản địa này trở nên đông một cách đáng kể ; và trong hội đồng người Hán thực ra có nhiều người được coi là người Hán nhưng có truyền thống cuội nguồn văn hóa truyền thống và đặc thù ngôn từ khác hẳn. Thêm vào đó trong lịch sử vẻ vang cũng có nhiều sắc dân vốn là người ngoại tộc đã làm biến hóa văn hóa truyền thống và ngôn từ của sắc dân Hán như trường hợp người Mãn Châu bắt đàn ông người Hán phải để tóc đuôi sam. Đôi khi người ta dùng thuật ngữ dân tộc bản địa Nước Trung Hoa để chỉ người Trung Quốc nói chung .nhà nước nước Cộng hòa Nhân dân Nước Trung Hoa hiện chính thức công nhận tổng số 56 dân tộc bản địa, trong đó người Hán chiếm đa phần. Với số dân lúc bấy giờ là 1,43 tỉ người trên tổng số dân toàn quốc tế là 7.45 tỉ, Trung Quốc là nơi có giao động 19 % loài người đang sinh sống .Vào thời Mao Trạch Đông, tình hình tăng trưởng dân số không được trấn áp tốt đã khiến cho số dân Trung Quốc bùng nổ nhanh gọn và đạt đến số lượng 1,43 tỉ người lúc bấy giờ. Để xử lý vấn nạn này, chính phủ nước nhà CHNDTH đã vận dụng một chủ trương kế hoạch hóa mái ấm gia đình dưới tên gọi chủ trương một con .Người Hán nói những thứ tiếng mà những nhà ngôn ngữ học văn minh coi là những ngôn từ trọn vẹn độc lạ, tuy nhiên tại Trung Quốc nhiều người coi đấy là những phương ngôn của tiếng Trung Quốc. Tuy có nhiều ngôn từ nói khác nhau nhưng kể từ đầu thế kỷ XX, người Trung Quốc mở màn dùng chung một chuẩn viết là ” Bạch thoại ” được dựa hầu hết trên văn phạm và từ vựng của Phổ thông thoại là ngôn từ nói được dùng làm chuẩn. Ngoài ra từ hàng ngàn năm nay giới tri thức Trung Quốc dùng một chuẩn viết chung là Văn ngôn. Ngày nay Văn ngôn không còn là cách viết thông dụng nữa, tuy nhiên trong chương trình học nó vẫn liên tục được dạy và như vậy người Trung Quốc thông thường ở một góc nhìn nào đó hoàn toàn có thể đọc hiểu được. Không như Phổ thông thoại, những ngôn từ nói khác chỉ được nói mà không có cách viết .

Xem bài chính: Văn hóa Trung Quốc.

Xem bài chính: Tôn giáo Trung Quốc.

Tại Trung Quốc, Fan Hâm mộ của những tôn giáo không được xác lập rõ ràng. Nhưng trên thực tiễn từ nhiều nguồn điều tra và nghiên cứu về văn hóa truyền thống và tôn giáo Nước Trung Hoa thì đại đa số người dân vẫn còn giữ phong tục thờ cúng tổ tiên do ảnh hưởng tác động của Khổng giáo, cũng như tích hợp với Phật giáo và Đạo giáo trở thành ” Tam giáo đồng nguyên ” ( hoặc ” Tôn giáo truyền thống Trung Quốc ” mà Phật giáo Đại Thừa giữ vai trò chính ), số còn lại theo những tôn giáo chính sau với tỉ lệ chỉ mang tính ước đạt hoàn toàn có thể không đúng chuẩn :
Ngoài ra còn có Pháp Luân Công là một giải pháp tập luyện ý thức rất thông dụng tại Trung Quốc trong thập niên 90. Theo thống kê của cơ quan chính phủ có khoảng chừng 70-100 triệu người .

Nghệ thuật, học thuật, và văn học[sửa|sửa mã nguồn]

Người Trung Quốc cũng chế ra nhiều nhạc cụ, như cổ tranh, sáo, và nhị hồ, và được phổ biến khắp Đông và Đông Nam Á, đặc biệt những vùng trong phạm vi ảnh hưởng của Trung Quốc. Sanh là một thành phần cơ bản trong các loại nhạc cụ có giăm kèm tự do (free-reed instrument) phương Tây.

Chữ Trung Quốc có nhiều biến thể và cách viết trong suốt lịch sử dân tộc Trung Quốc, và đến giữa thế kỷ XX được ” giản thể hóa ” tại đại lục Trung Quốc. Thư pháp là mô hình nghệ thuật và thẩm mỹ chính tại Trung Quốc, được nhiều người xem là trên cả hội họa và âm nhạc. Vì thường gắn với gia chủ là những quan lại-học giả xuất sắc ưu tú, nên những tác phẩm thư pháp sau đó đã được kinh doanh thương mại hóa, trong đó những tác phẩm của những nghệ sĩ nổi tiếng được nhìn nhận cao .
Trung Quốc có nhiều cảnh sắc đẹp và là nguồn cảm hứng cho rất nhiều tác phẩm lớn của thẩm mỹ và nghệ thuật Trung Quốc. Xem cụ thể trong bài Hội họa Trung Quốc .Thư pháp và bồn tài đều là những mô hình thẩm mỹ và nghệ thuật có độ tuổi hàng nghìn năm đã được phổ cập sang Nhật Bản, Triều Tiên và Nước Ta .

Trong hàng thế kỷ, sự tiến bộ kinh tế và xã hội Trung Quốc có được là nhờ chất lượng cao của khoa cử phong kiến. Điều này dẫn tới chế độ lựa chọn nhân tài, mặc dù trên thực tế chỉ có đàn ông và những người có cuộc sống tương đối mới có thể tham dự các kỳ thi này, cũng như đòi hỏi một sự học hành chuyên cần. Đây là hệ thống khác hẳn so với hệ thống quý tộc theo huyết thống ở phương Tây. Các kỳ thi này đòi hỏi các thí sinh phải viết các bài luận cũng như chứng minh khả năng thông hiểu các sách vở kinh điển của Nho giáo. Những người vượt qua được kỳ thi cao nhất trở thành các quan lại-học giả ưu tú gọi các tiến sĩ. Học vị tiến sĩ có vị trí kinh tế-chính trị rất được coi trọng tại Trung Quốc và các nước xung quanh.

Văn học Trung Quốc đã có một lịch sử vẻ vang tăng trưởng vĩnh viễn do kỹ thuật in ấn có từ thời nhà Tống. Trước đó, những cổ thư và sách về tôn giáo và y học hầu hết được viết bằng bút lông ( trước đó nữa thì viết trên giáp cốt hay trên giấy tre ) rồi phát hành. Hàng chục nghìn văn thư cổ vẫn còn sống sót cho đến ngày này, từ những văn bản bằng giáp cốt văn tới những chỉ dụ nhà Thanh, được phát hiện mỗi ngày .Các triết gia, tác gia và thi sĩ Trung Quốc phần đông rất được coi trọng và có vai trò quan trọng trong việc duy trì và phổ cập văn hóa truyền thống của Trung Quốc. Một số học giả khác, cũng được ghi nhận vì dám lao vào cho quyền lợi và nghĩa vụ quần chúng mặc dầu có trái với ý của chính quyền sở tại .

Khoa học và kỹ thuật[sửa|sửa mã nguồn]

Trong số những thành tựu về khoa học của Trung Quốc phải kể đến la bàn, thuốc súng, kỹ thuật làm giấy và kỹ thuật in ấn. Đây được coi là tứ đại ý tưởng. Ngoài ra cũng phải kể đến những ý tưởng như bàn tính, cung tên, bàn đạp ngựa, sơn mài, bánh lái, địa chấn ký, sành sứ, tiền giấy .

Những địa hạt nghiên cứu kỹ thuật khác:

Các chủ đề khác[sửa|sửa mã nguồn]

• Lê Giang, Các triều đại Trung Hoa, Nhà xuất bản Văn học, 2003
• Korotayev A., Malkov A., Khaltourina D. Introduction to Social Macrodynamics: Secular Cycles and Millennial Trends. Moscow: URSS, 2006. ISBN 5-484-00559-0 [3] (Chapter 2: Historical Population Dynamics in China).

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Tiếng Anh :
Tiếng Việt

Source: https://sangtaotrongtamtay.vn
Category: Khoa học