Mối quan hệ biện chứng giữa vật chất và ý thức – BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH – StuDocu

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH



TIỂU LUẬN MÔN TRIẾT HỌC MÁC – LÊNIN

Đề tài: Mối quan hệ biện chứng giữa vật chất và ý thức theo

quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng – Vận dụng

mối quan hệ này vào công cuộc đổi mới ở Việt Nam hiện nay

Họ và tên sinh viên: Trần Minh Khuê

Lớp: IEC02 – K

MSSV: 31201020337

Mã học phần: 21D1PHI

Tp. Hồ Chí Minh, tháng 6 năm 2021

LỜI NÓI ĐẦU

Mục tiêu của Đảng và Nhà nước ta là làm thế nào để cho dân giàu, nước mạnh, xã hội
công minh dân chủ văn minh, theo đúng như những gì mà Bác Hồ luôn mong mỏi : “ Tôi
chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc là làm thế nào cho quốc gia ta được trọn vẹn

độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do,đồng bào ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được

học tập. ” Bởi vậy, Đảng và nhà nước luôn đặt trách nhiệm kiến thiết xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và
tăng trưởng kinh tế tài chính lên số 1. Tuy nhiên, làm thế nào để thực thi tốt trách nhiệm đó thì
Đảng ta đã chỉ ra rằng phải lấy chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền
tảng, làm mục tiêu cho mọi hoạt động giải trí. Ngày nay, triết học là một bộ phận không hề
tách rời với sự tăng trưởng của bất kể hình thái kinh tế tài chính nào. Những yếu tố triết học về mối
quan hệ biện chứng giữa ý thức và vật chất luôn là cơ sở, là phương hướng cho hoạt động giải trí
thực tiễn, thiết kế xây dựng và tăng trưởng xã hội .
Với tư cách là một sinh viên, một công dân của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa
Nước Ta, qua bài tiểu luận này, em muốn tìm hiểu và khám phá kĩ hơn về Triết học Mác – Lênin, đơn cử
đó là mối quan hệ biện chứng giữa vật chất với ý thức, và vận dụng mối quan hệ này vào
công cuộc thay đổi ở Nước Ta lúc bấy giờ. Trong quy trình thực thi đề tài, em đã sử dụng
nền tảng triết lý từ Tài liệu hướng dẫn ôn tập môn học Triết học Mác – LêNin của Khoa
Khoa học xã hội Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh. Mặc dù đã rất cố
gắng, nhưng chắc như đinh sẽ không tránh khỏi những sai sót, em rất mong nhận được sự góp
ý quý báu của cô để bài tiểu luận của em được triển khai xong hơn .

Em xin chân thành cảm ơn!

2. Ý thức
a) Nguồn gốc của ý thức

• Nguồn gốc tự nhiên : Theo quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng, ý thức là một thuộc tính của vật chất nhưng không phải của mọi dạng vật chất mà chỉ là thuộc tính của một dạng vật chất sống có tổ chức triển khai cao là bộ óc con người. Ý thức không tự sinh ra trong bộ óc mà là tác dụng phản ánh sự tác dộng của quốc tế bên ngoài vào bộ não người .
• Nguồn gốc xã hội : Ý thức sinh ra cùng với quy trình hình thành bộ óc người nhờ lao động, ngôn từ và những quan hệ xã hội. Nguồn gốc trực tiếp và quan trọng nhất quyết định hành động sự sinh ra và tăng trưởng của ý thưc là lao động, là thực tiễn xã hội. Ý thức là loại sản phẩm xã hội, là một hiện tượng kỳ lạ xã hội .

b) Bản chất của ý thức

Theo quan điểm của Mác : “ Ý thức là hình ảnh chủ quan của quốc tế khách quan. Ý thức là quy trình phản ánh tích cực, phát minh sáng tạo hiện thực khách quan vào trong bộ óc của con người. ”

• Trong mối quan hệ với sự vật, ý thức chỉ là hình ảnh phản ánh sự vật, chứ không phải bản thân sự vật. Ý thức khi nào cũng là ý thức của con người. Mỗi con người đều sống sót trong một xã hội nhất định. Ý thức tăng trưởng tùy thuộc vào sự tăng trưởng của xã hội, thế cho nên, ý thức khi nào cũng có thực chất xã hội .
• Đặc tính tích cực, phát minh sáng tạo của ý thức gắn bó ngặt nghèo với thực tiễn xã hội. Tính phát minh sáng tạo của ý thức bộc lộ trước hết ở năng lực phản ánh tinh lọc của nó. Xuất phát từ nhu yếu của thực tiễn, của đời sống xã hội nói chung, sự phản ánh của ý thức khi nào cũng tập trung chuyên sâu vào những cái cơ bản chính yếu tùy theo nhu yếu của chủ thể phản ánh. Ý thức hoàn toàn có thể Dự kiến, đoán trước được tương lai, hoàn toàn có thể tạo ra những ảo tưởng, hoang đường, những kim chỉ nan khoa học và triết lý rất trừu tượng và có tính khái quát cao. Tuy nhiên, tính phát minh sáng tạo ra ý thức là sự phát minh sáng tạo ra sự phản ánh, vì ý thức khi nào cũng chỉ là sự phản ánh sống sót .

3. Mối quan hệ biện chứng giữa vật chất và ý thức

Vật chất và ý thức không đối lập nhau, mà vật chất và ý thức có mối quan hệ biện chứng,
ràng buộc lẫn nhau. Trong đó, vật chất có trước, ý thức có sau, vật chất quyết định ý thức, còn
ý thức có tác động trở lại đối với vật chất thông qua hoạt động thực tiễn của con người.
a) Vai trò của vật chất đối với ý thức

– Vật chất là cái có trước, ý thức là cái có sau, vật chất là nguồn gốc, quyết định hành động ý thức :

• Vật chất là cái tồn tại khách quan, vĩnh viễn trong thời gian và không gian. Ý thức chỉ là
  kết quả của một quá trình phát triển lâu dài của thế giới vật chất, là sản phẩm của một dạng vật
  chất có tổ chức cao là bộ óc người. Không thể có ý thức trước khi có con người hay ý thức nằm
  ngoài con người, độc lập với con người. Phải có thể giới xung quanh là tự nhiên và xã hội bên
  ngoài con người mới tạo ra được ý thức, hay nói cách khác ý thức là sự tương tác giữa bộ não
  con người và thế giới khách quan. Ví dụ, nếu một người nào đó sinh ra mà bộ não không hoạt
  động được hay không có bộ não thì không thể có ý thức được.
• Phải có lao động và ngôn ngữ – đây chính là nguồn gốc xã hội của ý thức. Nhờ có lao
  động mà các giác quan của con người phát triển phản ánh tinh tế hơn đối với hiện thực. Ngôn
  ngữ là cầu nối để trao đổi kinh nghiệm, tình cảm, hay là phương tiện thể hiện ý thức. Ở đây ta
  cũng nhận thấy rằng nguồn gốc của xã hội có ý nghĩa quyết định hơn cho sự ra đời của ý thức.

– Vật chất quyết định hành động nội dung, thực chất và sự hoạt động, tăng trưởng của ý thức :

• Ý thức, dưới bất kỳ hình thức nào đều là sự phản ánh chủ quan của thế giới khách quan,
  đều nảy sinh trên những tiền đề vật chất nhất định. Những yếu tố tình cảm ban đầu của con
  người, tình gia đình, tình huyết thống cũng xuất phát từ những tiền đề vật chất. Quan hệ vật
  chất mở rộng thì tình cảm của con người cũng mở rộng. Những tri thức về thế giới, kể cả tri
  thức kinh nghiệm lẫn tri thức lý luận cũng đều là sự phản ánh những mối liên hệ, những cái
  vốn có từ thế giới bên ngoài.
• Vai trò của vật chất đối với ý thức trong đời sống xã hội được bộc lộ ở mối quan hệ giữa
  kinh tế và văn hóa, giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội. Trong đời sống xã hội, sự phát triển của
  kinh tế quy định sự phát triển của đời sống văn hóa. Xã hội phát triển càng cao, điều kiện vật
  chất thay đổi thì đời sống tinh thần sẽ ngày càng phong phú, đa dạng. Ví dụ, trong xã hội cộng
  sản nguyên thủy, đời sống vật chất hết sức thấp kém thì đời sống tinh thần cũng bị giới hạn.
  Trong điều kiện đó chưa thể có lý luận, càng chưa thể có các lý thuyết khoa học. Khi lực lượng
  sản xuất phát triển, tạo ra sự phân công giữa lao động trí óc và lao động chân tay, lý luận mới
  ra đời.

b) Vai trò của ý thức đối với vật chất

Khẳng định vật chất quyết định hành động ý thức nhưng chủ nghĩa Mác không khi nào xem thường vai trò của ý thức. Quan hệ giữa vật chất và ý thức không phải là quan hệ một chiều mà là quan hệ ảnh hưởng tác động qua lại. Ý thức có tính độc lập tương đối nên có sự ảnh hưởng tác động trở lại to lớn so với vật chất trải qua hoạt động giải trí thực tiễn của con người .

• Nói tới vai trò của ý thức về thực chất là nói tới vai trò của con người, bởi vì ý thức là của
  con người. Do có tính năng động, sáng tạo và độc lập tương đối so với vật chất nên ý thức có
  vai trò, định hướng, chỉ đạo mọi hoạt động thực tiễn của con người, trang bị cho con người tri
  thức về thực tại khách quan. Từ cơ sở này, con người sẽ xác định mục tiêu, đề ra phương
  hướng, xây dựng kế hoạch, lựa chọn phương pháp, cách thức thực hiện, công cụ, phương tiện

phục điểm yếu và có niềm tin ở bản thân, hiểu rõ học để làm gì, học như thế nào và xác lập tiềm năng học tập. Từ đó có những phương pháp học tập đơn cử, hiệu suất cao ; luôn nỗ lực, kiên trì và thúc ép bản thân để hoàn thành xong tiềm năng mình đề ra .

* Phát huy tính năng động, tích cực của ý thức:

Để xã hội ngày càng phát triển thì phải phát huy tính năng động chủ quan, nghĩa là phát
huy vai trò tích cực, năng động, sáng tạo của ý thức và phát huy vai trò nhân tố con người để
tác động, cải tổ thế giới khánh quan. Điều này đòi hỏi con người phải tôn trọng tri thức khoa
học, nâng cao trình độ trí thức, bồi dưỡng, rèn luyện tư duy trí tuệ, trình độ lý luận. Đồng thời
phải khắc phục bệnh chủ quan duy ý chí, bệnh bảo thủ, trì trệ, thái độ tiêu cực, thụ động, ỷ lại
ngồi chờ,… đặc biệt là trong quá trình đổi mới hiện nay.

• Bản thân là một sinh viên, em cần phải tích cực hơn trong học tập, học đi đôi với hành,
  chủ động tìm hiểu và khai thác vấn đề, khi học bài không quá phụ thuộc vào giảng viên mà
  thay vào đó nên suy nghĩ, tư duy những ý tưởng mới. Tuy nhiên những tri thức tiếp thu từ sách
  vở là chưa đủ, xã hội luôn đòi hỏi một vốn kĩ năng sống dày dặn như tham gia các hoạt động ở
  trường, câu lạc bộ hay các hoạt động tình nguyện ở địa phương. Môi trường đại học luôn ẩn
  chứa nhiều thử thách và cám dỗ, vì vậy phải xây dựng cho mình một ý chí kiên định và tránh
  xa những thói hư tật xấu. Nên học tập theo tinh thần trên câu nói nổi tiếng của Lênin: “Học,
  học nữa, học mãi.” Tuy nhiên, cũng cần phải chống lại bệnh chủ quan duy ý chí cũng như bệnh
  bảo thủ trì trệ. Cụ thể là cần phải tiếp thu có chọn lọc những ý kiến mới, việc hôm nay không
  nên để ngày mai, không chủ quan trước mọi tình huống, phải biết lắng nghe và tiếp thu sự góp
  ý của mọi người. Ví dụ như, xong bài thuyết trình thì biết lắng nghe ý kiến chỉnh sửa của lớp
  và giảng viên hay khi làm bài tập hoặc họp nhóm cần phải sáng tạo, đột phá, nhưng không nên
  quá cầu toàn, bảo thủ. Bên cạnh đó, là một công dân của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt
  Nam, em mong sẽ cống hiến sức trẻ, trí tuệ của mình cho sự phát triển của đất nước. Luôn có
  tình cảm gắn bó, lòng tự hào về con người, quê hương, đất nước. Trung thành với Tổ quốc, với
  chế độ Xã hội chủ nghĩa, cảnh giác trước âm mưu chia rẽ, xuyên tạc của các thế lực thù địch;
  phê phán, đấu tranh với những thái độ, việc làm gây tổn hại đến an ninh quốc gia, xâm phạm
  chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.

* Vận dụng mối quan hệ giữa vật chất và ý thức trong sự nghiệp đổi mới của đất nước ta.

Trước đại hội VI, bên cạnh những thành tựu đạt được, tất cả chúng ta đã phạm sai lầm đáng tiếc trong việc xác lập tiềm năng và về kiến thiết xây dựng cơ sở vật chất – kỹ thuật tái tạo xã hội chủ nghĩa và quản trị kinh tế tài chính. Chúng ta nóng vội muốn xoá bỏ ngay nền kinh tế tài chính nhiều thành phần, nền kinh tế thị trường để đi thẳng lên CNXH. Từ đó nền kinh tế tài chính nước ta lê dài sự ngưng trệ và chậm tăng trưởng. Đại hội VI khẳng định chắc chắn : “ Đảng đã phạm sai lầm đáng tiếc chủ quan duy ý chí, vi phạm quy luật khách quan ”. Khắc phục thiếu sót đó, đại hội VI đề ra đường lối thay đổi tổng lực quốc gia, thừa
nhận sự sống sót khách quan nền sản xuất hàng hoá và thị trường, chuyển sang hạch toán kinh doanh thương mại xã hội chủ nghĩa. Thực tiễn đã bắt tất cả chúng ta trả giá rất đắt cho sự chủ quan, nóng vội, đem thay thế sự nghiên cứu và phân tích nhìn nhận khách quan bằng cách nhìn nhận tình hình theo cảm tính chủ quan, áp đặt. Nhiệt tình cách mạng sẽ trở thành duy tâm, duy ý chí nếu thiếu khoa học “ Nhiệt tình cộng với ngu dốt bằng đại phá hoại ”. Xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Nước Ta là sự nghiệp rất khó và phức tạp, hoàn toàn có thể coi nó như một công cuộc kháng chiến trường kỳ của Đảng, Nhà nước và nhân dân ta. Những diễn biến phức tạp của tình hình quốc tế yên cầu Đảng và nhà nước ta phải kiên trì, kiên cường, luôn nâng cao trình độ, văn hoá, lý luận để thích ứng kịp thời với tình hình trong thực tiễn biến hóa không ngừng. Phải biết nhìn nhận đúng tình hình, xem xét, xem xét kỹ thực trạng đơn cử, từ đó đi tới những quyết định hành động tối ưu. Đồng thời phải có tầm nhìn xa trong rộng, biết xử lý một cách khoa học những trách nhiệm trước mắt và vĩnh viễn. Có như vậy mới tạo điều kiện kèm theo cho nền kinh tế tài chính Nước Ta cất cánh, để từ đó nâng cao hơn nữa vị trí Nước Ta trên mặt trận quốc tế, góp thêm phần xứng danh vào công cuộc thay đổi kinh tế tài chính quốc gia .

Source: https://sangtaotrongtamtay.vn
Category: Khoa học