CÁC U BIỂU MÔ

PHÂN LOẠI CÁC KHỐI U THEO TỔ CHỨC

 

CÁC U BIỂU MÔ

1 Đại cương .

Biểu mô là loại mô có một hay nhiều lớp tế bào bao trùm mặt ngoài khung hình, mặt trong những khoang khung hình và những khoang phủ tạng .
Biểu mô là tổ chức triển khai mà những tế bào nằm gần như sát vào nhau giữa những tế bào có khe rất hẹp chứa dịch gian bào và chúng ngăn cách với mô link bởi màng đáy. Biểu mô có nguồn gốc ngoại bì như da, niêm mạc xoang miệng, mũi, hậu môn, … hay nguồn gốc nội bì gồm thanh quản, khí quản, phế quản, niêm mạc ống tiêu hoá, gan mật bàng quang …
Biểu mô chia làm hai loại : biểu mô phủ và biêu mô tuyến
1-1 Biểu mô phủ : biểu mô lát đơn, biểu mô vuông đơn, trụ đơn, biểu mô tầng lát tầng gặp ở da, lưỡi. âm đạo, biểu mô vuông tầng, biểu mô trụ tầng, biểu mô chuyển tiếp ở bể thận, niệu quản, bàng quang niệu đạo. Các khối u phát sinh từ từ biểu mô này gọi là u nhú và ung thư biểu mô gai .
1-2 Biểu mô tuyến : là những tế bào biểu mô mặt phẳng tăng trưởng sâu vào mô đệm bên dưới tạo thành biểu mô tuyến làm trách nhiệm chế tiết. Tuyến chia làm hai loại tuyến ngoại tiết và nội tiết .
Tuyến ngoại tiết gồm những ống dẫn và phần chế tiết. Biểu mô của những ống chiếm một vị trí trung gian giữa hai loại trên cả về kiên trúc lẫn công dụng. Nó phủ mặt của những ống nhưng không chế tiết. Phần chế tiết là những tế bào thường hình tròn trụ, tháp hay đa diện bào tương nhiều hạt chế tiết .
Tuyến nội tiết : những chất do tế bào tiết ra thường ngấm vào máu và gọi là hormon. xắp xếp theo kiểu lưới, kiểu nang và kiểu tản mác .
Như vậy những khối u phát sinh từ biểu mô này gọi là u tuyến và ung thư biểu mô tuyến .
Các tế bào biểu mô có tính phân cực, cực dưới gắn với màng đáy ít biệt hoá là nơi nhận chất dinh dưỡng từ máu đưa đến, cực trên là mặt tự do biệt hoá hơn vì chịu tác động ảnh hưởng trực tiếp từ môi trường tự nhiên, những tế bào hình tròn trụ nhân thường nằm phía đáy, những mitochondria hình que sếp dọc theo chiều cao của tê bào .
1-3 Đặc điểm chung của u biểu mô :
Các khối u biểu mô có những hình ảnh khác với những khối u link. Các tế bào u nằm áp sát với nhau và họp thành từng đám, từng ổ từng dải tế bào. Giữa những tế bào không có tổ chức triển khai link mà giữa những ổ, những đám tế bào mới có tổ chức triển khai link. Trong tổ chức triển khai biểu mô không có mạch máu, dịch thoát ra từ mạch máu hay từ mô đệm thấm qua màng đáy để nuôi dưỡng hô hấp, bài tiết của tế bào biểu mô. Khi dich tái hấp thu phần đông chúng được hấp thu vào mạch máu, phần nhỏ hấp thu theo đường bạch huyết do đó u ác tính của biểu mô thường di căn theo đường bạch mạch .

2. U biểu mô lành tính .

1-1. U nhú ( papilloma )

U nhú là một u biểu mô lành tính của các tế bào Biểu mô phủ hay gặp ở biểu mô lát tầng của ở da, lưỡi. âm đạo, biểu mô chuyển tiếp ở bể thận ,niệu quản ,  bàng quang hay biểu mô phủ của niêm mạc ( biểu mô vuông đơn của  ống bài xuất của các tuyến, trụ đơn của đường tiêu hoá, hô hấp ) trong đó  các tế bào tăng sản phủ lên trên những đoạn tổ chức liên kết đã phát triển lồi lên cao .

U nhú chia ra u nhú lát tầng và u nhú niêm mạc

1-1-1. U nhú lát tầng.(papilloma)

U này hay gặp ở da, nhưng cũng hoàn toàn có thể ở miệng, thanh quản và những hốc rỗng nào phủ bởi biểu mô lát tầng cổ tử cung .
Tổn thương hoàn toàn có thể dạng cục sùi ( hạt cơm ) đơn độc hoặc nhiều cục chân của nó hoàn toàn có thể rộng hoặc hẹp .
Ngày nay u nhú được cho là do virus human papilloma virus ( HPV ) với nhiều loại gây ra ở bàn chân, da vùng sinh dục trực tràng âm hộ .
Vi thể thấy biểu mô gai tăng sản tạo thành những nhú, tổ chức triển khai link chân bì tăng trưởng theo những nhú tạo thành trục link mạch máu. Lớp tế bào gai tăng sản và lấn sâu vào chân bì gọi là mào thượng bì. Tổ chức link chân bì tăng trưởng dầy lên và xâm nhiễm những tế bào viêm mạn tính .
+ Tăng gai ( acanthosis ) vận dụng cho trường hợp tăng sinh những tế bào lớp Malpighi làm cho chúng dày hơn, có nhiều mào thượng bì ( chân biểu bì ) lấn sâu vào chân bì. Tăng gai thường trong bệnh eczema, viêm loét mạn tính .
. + Tăng sừng ( hyperkeratosis ) là để chỉ trường hợp lớp sừng dầy lên. Do sự tăng scleroprotein tạo nên chất sừng. Tăng sừng thường Open ở dạng mảng trắng ( bạch sản – leucoplasia ) ở niêm mạc miệng, cổ tử cung .

Là khối tổ chức triển khai lồi nhô lên trên mặt phẳng của niêm mạc mũi, tử cung âm đạo, túi mật, đường hô hấp đặc biệt quan trọng hay gặp nhất ở đại tràng, dạ dầy, ruột … u nhú niêm mạc thường gọi là pôlyp. Thực ra polyp là một u tuyến hơn là một u nhú vì nó được cấu trúc bởi những tuyến tăng sinh. Trong polyp đại tràng thấy tăng sản lớp biểu mô phủ đại tràng, kèm nhân chia không nổi bật. Ở đại tràng hoàn toàn có thể có tới hàng trăm polyp, khoảng chừng 10 % những u lớn hơn 2 cm chuyển thành ác tính. Các polyp dạ dày thường có nhiều trong dạ dày. Ở ruột già, hoàn toàn có thể có tới hàng trăm polyp. Các polyp dạ dày, bàng quang cũng rất quan trọng vì chúng dễ chuyển thành ác tính .

1-2. U tuyến ( adenoma ):

U tuyến là một u biểu mô lành, rất hay gặp có kiến trúc rất giống với kiến trúc của của tuyến thông thường sinh ra nó. Tuy nhiên, yếu tố không chỉ đơn thuần như vậy. Nhiều khối gọi là u tuyến nhưng lại không phải là những khối u thực sự mà là những ổ tăng sản bù trừ. Chẳng hạn, khi phần nào đó của gan bị hủy hoại, sẽ có một đám tổ chức triển khai mới được hình thành, lồi lên trên mặt gan và thường gọi lầm là u tuyến nhưng thực ra đó chỉ là một đám tổ chức triển khai gan tăng sản để bù lại phần bị tàn phá. Một u tuyến thực sự khi nào cũng có vỏ bọc. Không thể miêu tả chung về u tuyến được vì có nhiều loại tuyến khác nhau. Thường là một khối u có vỏ bọc rõ và hình ảnh vi thể hoàn toàn có thể giống trọn vẹn với những tuyến từ đó nó sinh ra. cấu trúc hoàn toàn có thể là những ống tuyến ( vú, dạ dày, ruột non, tụy ) hoặc những bè, dải ( gan, thượng thận ). Lòng tuyến hoàn toàn có thể được phủ nhiều lớp tế bào chứ không chỉ có một lớp, nhưng hình dáng tuyến vẫn trọn vẹn đều đặn và không có phá huỷ màng đáy, xâm lấn vào tổ chức triển khai bên dưới .

U tuyến dạ dày và ruột thường phát triển thành một thân dài do sự co bóp của đường tiêu hoá ruột gây nên. Vì vậy, chúng thường lồi vào trong lòng dạ dày và ruột như một pôlyp. Tổn thương như vậy  gọi là u tuyến dạng polyp hay  là polyp tuyến. Cấu trúc u gồm các ống tuyến tăng sản, màng đáy vẫn còn nguyên vẹn, mô đệm xâm nhiễm tế bào viêm mạn tính. Các u tuyến của đường tiêu hoá thường có khả năng chuyển thành ác tính như dạ dày 5-20 %, đại tràng 10% .

Chất chế tiết từ những tế bào lót các ống của u tuyến có thể làm cho các ống này giãn to ra tạo thành những nang. Trường hợp này thường gọi là u nang tuyến ( cystadenoma ). Loại u này thấy rõ  nhất ở buồng trứng. Ở đó, các nang được lót bởi biểu mô trụ cao, chế tiết  chất nhầy. Các tế bào lót những nang như vậy có thể bị dẹt đi vì bị đè ép bởi các chất tiết hoặc có thể tăng sinh và phát triển vào trong lòng nang tạo thành u nang tuyến nhú  .

3. U biểu mô ác tính ( carcinoma hoặc epithelioma ).

Ung thư biểu mô là một loại u biểu mô ác tính. Nó có xu hướng xâm lấn vào các mạch bạch huyết của tổ chức liên kết xung quanh. Nó là loại u ác hay gặp hơn sarcom. Các tế bào sắp xếp thành kiểu biểu mô. Chúng họp thành những nhóm hoặc thành những ống, túi. Có tổ chức đệm liên kết xen kẽ giữa các nhóm và ống, túi đó nhưng không xen kẽ giữa các tế bào. Tổ chức đệm thay đổi rất nhiều và cũng quyết định rất nhiều về đặc tính vật lý của khối u. Nếu cắt ngang một u nguyên phát thì thấy như là u được cấu tạo bởi nhiều khối cách biệt nhau. Ung thư biểu mô có thể  phát triển lan tỏa theo các cách sau .

+ Xâm lấn vào tổ chức khe . Là biện pháp lan tỏa chính. Danh từ “ cancer ” và “ carcinoma” chính nghĩa là con cua. Các đám tế bào ung thư  xâm lấn tỏa vào các tổ chức khe như vậy được ví  như là chân, càng con cua đang bò .

+ Xâm nhiễm vào mạch bạch huyết .

Các tế bào ung thư xuyên vào trong những mạch bạch huyết và tăng trưởng dọc theo lòng mạch. Sự lan tỏa dọc theo những mạch bạch huyết quanh những dây thần kinh là một hiên tượng quan trọng hay gặp ở một khối u, đặc biệt quan trọng là ung thư biểu mô tuyến tiền liệt .

+ Các tế bào ung thư theo dòng bạch huyết rồi tắc lại ở các hạch lân cận, đôi khi ở các hạch xa hơn .

+ Lan tỏa theo dòng máu đưa các tế bào u tới những phủ tạng ở xa. Do biểu mô không có mạch máu, dịch thoát ra từ mạch máu hay từ mô đệm thấm qua màng đáy để nuôi dưỡng hô hấp, bài tiết của tế bào biểu mô. Khi dich tái hấp thu phần lớn được hấp thu vào mạch máu, phần nhỏ hấp thu theo đường bạch huyết cho nên u ác tính của biểu mô vì vậy thường di căn theo đường bạch mạch. Một hạch lympho có thể chứa các tế bào ung thư mà nhìn lại đại thể vẫn thấy như bình thường không to lên, các phẫu thuật viên cần phải biết điều này. Có thể chiếu xạ những hạch nghi ngờ đã bị ung thư xâm lấn. Nếu đã tiến triển lâu thì hạch to lên và trên mặt cắt thấy các hạt nhỏ mầu trắng đục. Về sau toàn bộ hạch sẽ bị tổ chức u xâm lẫn. Loại ung thư biểu mô lát tầng ở da, lưỡi… hầu như hoàn toàn lan tỏa bằng đường bạch huyết. Tuy vậy, vào những giai đoạn cuối, các mạch máu có thể bị xâm lấn.

Lan tỏa theo đường máu cũng hay gặp, tuy nhiên không hay gặp bằng đường bạch huyết. Trong ung thư bằng đường tiêu hóa và tụy, những cục tắc ung thư đi theo đường tĩnh mạch cửa tới gan để gây những di căn. Trong trường hợp ung thư biểu mô của những tạng khác ( vú … ) thì phổi là vị trí di căn hay gặp nhất. Các xương thường là vị trí di căn của ung thư biểu mô tuyến tiền liệt, vú, phổi, thận, tuyến giáp. Di căn xương đôi lúc còn hoàn toàn có thể do những loại ung thư biểu mô khác nữa .

3-1 .Ung thư biểu mô gai ( squamous cell carcinoma )

Vị trí và hình ảnh đại thể : ở bất cứ nơi nào có biểu mô gai nhất là ở da, miệng, lưỡi, thanh quản, cổ tử cung và bàng quang. Ung thư biểu mô gai có thể thấy ở biểu mô  đường hô hấp, tiêu hoá, túi mật  (dị sản gai ) .Phần lớn các ung thư biểu mô da là ở mặt, cổ, môi dưới. Chúng phát triển ở những nơi thường xuyên bị kích thích mạn tính ( nứt nẻ, loét vết sẹo cũ, vết bỏng rộng, ở da lỗ rò viêm xương tuỷ xương mạn tính  ). Ở gian đoạn này, bệnh dễ chữa khỏi. Về sau sẽ hình thành một ổ loét không chịu lành, mà bờ cứ dầy lên và cứng lại màu đỏ nâu. Ung thư biểu mô gai lan tỏa bằng đường bạch huyết, do đó các hạch lân cận bị xâm lấn và to lên, lan tỏa theo đường máu không hay sảy ra .

Hình ảnh vi thể.

Các cột tế bào biểu mô phát triển sâu xuống dưới chân bì. Như vậy là biểu mô phát triển ngược chiều so với  trường hợp u nhú. Do có những lát cát tiêu bản chéo mà thường thấy có những phần dưới cùng của cột biểu mô nằm thành những đám riêng rẽ. Ở trung tâm những đám này cũng xảy ra quá trình sừng hóa như ở trên mặt da bình thường. Trong bào tương xuất hiện những hạt, rồi tế bào biến thành một đám chất sừng thuần nhất, không có kiến trúc, bắt màu eosin mạnh, không khác gì chất sừng bình thường trên mặt da. Hình ảnh như vậy là điển hình cho một ung thư biểu mô gai (có người còn gọi là ung thư dạng biểu bì). Các đám sừng hóa gọi là cầu sừng. Các tế bào quanh đám sừng hóa thường sắp sếp quây lấy nhau kiểu đồng tâm. Những tế bào không bị sừng hóa là những tế bào có gai nối. Trong những khối u phát triển nhanh, không có các cầu sừng vì các cầu sừng này là một dấu hiệu biệt hóa. Các cầu sừng thấy rõ nhất trong ung thư da, đôi khi thấy trong ung thư lưỡi và ung thư thực quản nhưng hiếm khi gặp chúng trong ung thư bàng quang hoặc ung thu cổ tử cung. Quanh các cột tế bào ung thư, thường có những tế bào limphô.

Ngày nay người ta chia cấu trúc vi thể của ung thư biểu mô gai thành những mức độ biệt hoá .
+ Biệt hoá cao ( rõ ) gồm những tế bào đa diện có gai nối có hiện tượng kỳ lạ sừng hoá rõ ràng với hình ảnh cầu sừng .
+ Biệt hoá vừa gồm những tế bào lớn, bào tương rõ, nhân to, nhiều nhân chia và không có cầu sừng .
+ Biệt hoá kém gồm những tế bào nhỏ, không có hình dáng nhất định .
Di căn : 10 % ung thư biểu mô gai di căn tới hạch di căn muộn đến phổi và xương .

3-2  Ung thư tế bào đáy  (basal cell carcinoma ):

U ác tính, bệnh nhân thường nhiều tuổi u hoàn toàn có thể ở da trán, mĩu má tai môi trên Đại thể u có dạng cục tròn hơi nhô cao nhỏ vài cm dễ loét, , đôi lúc có màu đen xẫm dễ nhầm với u sắc tố .

Cấu trúc vi thể u điển hình nhất là có một lớp tế bào đáy đơn dạng thuần nhất tế bào trụ nhân sẫm màu rõ ràng nằm bao quanh các tế bào u . Mặc dầu tên khối u như vậy nhưng thực ra không phải là nó phát sinh từ lớp tế bào đáy của biểu bì mà lại phát sinh từ các tổ chức không sừng hóa gọi là phần phụ của da. U phá hủy xâm nhập tổ chức xung quanh nhưng nó lại có một đặc điểm tiến triển chậm không lan tỏa theo đường bạch huyết và đường máu. Có tiên lượng tốt sau phẫu thuật rộng và xạ trị, vì thế u này là một trong số những u ác tính ít nguy hiểm nhất.

3-3 Ung thư tuyến  ( adenocarcinoma )

U có hình thái đại thể phong phú tuỳ theo vị trí u, những tế bào u là những tế bào biểu mô trụ tạo thành những ống tuyến. Hay gặp nhất ở dạ dày, ruột già, túi mật, tụy, tử cung và tuyến tiền liệt. Nó cũng hoàn toàn có thể Open ở vú và ở những tuyến tạng khác. Do cấu trúc những loại mô học tuyến khác nhau nên những ung thư tuyến cũng có hình thái phong phú khác nhau .
+ Biệt hoá cao : những tuyến ung thư rất giống với cấu trúc thông thường của tuyến sinh ra nó với những ống tuyến lớn, phủ biểu mô trụ .
+ Biệt hoá vừa : còn giữ hình thái tuyến nhưng nhiều biến hóa .
+ Biệt hoá kém : không rõ hình thái tuyến .
những tế bào thì bắt mầu đậm, nhiều hình nhân chia. Các tế bào ung thư xếp thành lớp sâu xuống phía dưới, phá huỷ màng đáy và xâm lấn vào tổ chức triển khai bên dưới. Nếu như ở đường tiêu hoá hình ảnh nổi bật là những tuyến mới hình thành nằm ở những vị trí không bình thường, ví dụ điển hình nằm sâu dưới lớp cơ niêm hoặc lớp cơ

Source: https://sangtaotrongtamtay.vn
Category: Khoa học