Địa lý – Wikipedia tiếng Việt

Bản đồ Hành chính Thế giới, 2019 bởi CIA

Địa lý hay Địa lý học (hay còn gọi tắt là địa) (trong tiếng Hy Lạp γεωγραφία, geographia, nghĩa là “mô tả Trái Đất”[1]) là một lĩnh vực khoa học nghiên cứu về các vùng đất, địa hình, dân cư và các hiện tượng trên Trái Đất.[2] Dịch sát nghĩa sẽ là “nhằm mô tả hoặc viết về Trái Đất”. Người đầu tiên đề cập đến thuật ngữ này là Eratosthenes (276–194 TCN).[3] Bốn lĩnh vực truyền thống nghiên cứu về địa lý là phân tích không gian của tự nhiên và các hiện tượng con người (như các nghiên cứu về phân bố), nghiên cứu khu vực, nghiên cứu về mối quan hệ con người đất, và nghiên cứu về Khoa học Trái Đất.[4] Địa lý hiện đại mang tính liên ngành bao gồm tất cả những hiểu biết trước đây về Trái Đất và tất cả những mối quan hệ phức tạp giữa con con người và tự nhiên – không chỉ đơn thuần là nơi có các đối tượng đó, mà còn về cách chúng thay đổi và đến được như thế nào. Địa lý đã được gọi là “ngành học về thế giới” và “cầu nối giữa con người và khoa học vật lý”. Địa lý được chia thành hai nhánh chính: Địa lý nhân văn và địa lý tự nhiên.[5][6][7]

Chủ đề này bao gồm:

• Các vị trí trên Trái Đất và trên vũ trụ
• Các vùng văn minh ví dụ như quốc gia hay thành phố và địa phương
• Các môn khoa học liên quan đến địa lý

Các bản đồ thế giới cổ nhất từng được biết đến có tuổi vào thời Babylon cổ vào thế kỷ IX TCN.[8] Bản đồ thế giới Babylonia nổi tiếng nhất là Imago Mundi vào 600 TCN.[9] Bản đồ được Eckhard Unger tái lập thể hiện vị trí của Babylon ở Euphrates, bao bọc xung quanh là các vùng đất có hình tròn gồm Assyria, Urartu[10] và một vài thành phố, các thành phố và vùng đất bên ngoài lại được bao bọc bởi một con sông (Oceanus), có 7 hòn đảo xung quanh nó tạo thành một hình sao 7 đỉnh. Các văn bản kèm theo đề cập đến 7 khu vực bên ngoài đại dương bao la. Trong các miêu tả thì có 5 trong số đó vẫn còn tồn tại.[11] Ngược lại với Imago Mundi, một bản đồ thế giới Babylon trước đó có tuổi vào thể kỷ 9 TCNd mô tả Babylon nằm về phía bắc từ trung tâm thế giới, mặc dù nó không xác định rõ ràng cái gì là trung tâm.[8]

Theo cách tiếp cận, địa lý được chia thành hai nhánh chính : địa lý chung và địa lý khu vực. Địa lý nói chung là nghiên cứu và phân tích và nghiên cứu và điều tra vật lý và địa lý nhân văn, trong khi những khu vực địa lý là súc tích và xử lý những mạng lưới hệ thống chủ quyền lãnh thổ đơn cử. Tuy nhiên, sự liên kết giữa hai ngành có truyền thống cuội nguồn là một yếu tố của cuộc tranh luận trong địa lý .

Địa lý khu vực[sửa|sửa mã nguồn]

Địa lý khu vực là nghiên cứu về các khu vực trên thế giới. Chú ý đến đặc điểm độc đáo của một vùng cụ thể như các yếu tố tự nhiên, yếu tố con người, và khu vực bao gồm các kỹ thuật phân định không gian vào khu vực.

Địa lý trong khu vực cũng là một giải pháp nhất định để nghiên cứu và điều tra địa lý, địa lý so sánh với số lượng hoặc vị trí địa lý quan trọng. Cách tiếp cận này chiếm lợi thế trong nửa sau của thế kỷ XIX và nửa đầu thế kỷ XX, một thời hạn khi quy mô địa lý sau đó khu vực là TT trong những ngành khoa học địa lý. Sau đó bị chỉ trích vì tính miêu tả của nó và thiếu cơ sở kim chỉ nan. Chỉ trích can đảm và mạnh mẽ trong những năm 1950 và cuộc cách mạng về số lượng. Các nhà chỉ trích chính là G. H. T. Kimble [ 12 ] and Fred K. Schaefer. [ 13 ]

Địa lý tự nhiên[sửa|sửa mã nguồn]

Địa lý tự nhiên là một phân ngành của địa lý đa phần hoạt động giải trí trong nghành nghề dịch vụ điều tra và nghiên cứu hệ thống hóa những quy mô và quy trình diễn ra trong thủy quyển, sinh quyển, khí quyển, thổ quyển và thạch quyển. Nó có dự tính giúp người ta hiểu sự sắp xếp tự nhiên của Trái Đất, khí hậu và những kiểu mẫu hệ thực vật và động vật hoang dã của nó. Nhiều nghành của địa lý tự nhiên sử dụng những kiến thức và kỹ năng của địa chất học, đơn cử là trong nghiên cứu và điều tra về phong hóa và xói mòn. Địa chất học những hành tinh khác trong hệ Mặt Trời, xem bài Đặc trưng địa chất của hệ Mặt Trời .

Địa lý tự nhiên trong vai trò của một ngành khoa học thông thường tương phản và bổ sung cho ngành khoa học chị em của nó là Địa lý nhân văn.

Địa lý nhân văn[sửa|sửa mã nguồn]

Địa lý nhân văn là một trong 2 phân ngành của địa lý. Địa lý nhân văn là một nhánh của khoa học xã hội nghiên cứu và điều tra về quốc tế, con người, hội đồng và văn hóa truyền thống [ 14 ] có sự nhấn mạnh vấn đề mối liên hệ của khoảng trống và vị trí địa lý. Địa lý nhân văn khác với địa lý tự nhiên đa phần tập trung chuyên sâu nhiều vào điều tra và nghiên cứu những hoạt động giải trí của con người và dễ tiếp thu những chiêu thức nghiên cứu và điều tra định lượng hơn .

Một số nhà địa lý học điển hình nổi bật[sửa|sửa mã nguồn]

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://sangtaotrongtamtay.vn
Category: Khoa học