Tự nhiên – Wikipedia tiếng Việt

Tự nhiên hay thiên nhiên theo nghĩa rộng nhất, là thế giới hay vũ trụ mang tính vật chất. “Tự nhiên” nói đến các hiện tượng xảy ra trong thế giới vật chất, và cũng nhắc đến sự sống nói chung. Phạm vi bao quát của nó từ cấp hạ nguyên tử cho tới những khoảng cách lớn trong vũ trụ. Nghiên cứu về tự nhiên là một mảnh ghép lớn trong thế giới khoa học. Dù cho con người hiển nhiên là một phần của tự nhiên, nhưng những hoạt động của con người thường được phân biệt rạch ròi khỏi những hiện tượng tự nhiên.

Với nhiều cách sử dụng và ý hiểu ngày này, ” tự nhiên ” cũng nhắc đến địa chất và quốc tế hoang dã. Tự nhiên cũng gồm có nhiều loại động thực vật sống khác nhau, và trong một số ít trường hợp tương quan tới tiến trình của những vật vô tri vô giác – cách mà những kiểu riêng không liên quan gì đến nhau của sự vật sống sót và làm đổi khác thiên nhiên và môi trường quanh nó, tỉ như thời tiết và hoạt động giải trí địa chất của Trái Đất, cũng như vật chất và nguồn năng lượng của tổng thể mọi thứ mà chúng cấu thành lên. Khi hiểu theo nghĩa là ” thiên nhiên và môi trường tự nhiên ” hoặc vùng hoang dã – động vật hoang dã hoang dã, đá, rừng, bờ biển, và nói chung những thứ không bị ảnh hưởng tác động của con người biến hóa hoặc phản kháng trước những tác động ảnh hưởng của con người. Ví dụ, những loại sản phẩm được sản xuất hoặc có tác động ảnh hưởng bởi con người nói chung sẽ không được coi là thuộc về tự nhiên, trừ khi được định nghĩa thành những lớp lang tương thích, ví dụ, ” thực chất con người ” ( nhân tính ) hay ” toàn thể tự nhiên “. Khái niệm truyền thống cuội nguồn này về những vật tự nhiên mà đôi lúc ngày này vẫn sử dụng hàm ý sự phân biệt giữa quốc tế tự nhiên và tự tạo, với những thứ tự tạo được ngầm hiểu từ tâm thức hoặc tư duy của con người. Phụ thuộc vào từng ngữ cảnh, thuật ngữ ” tự nhiên ” cũng hoàn toàn có thể khác hẳn với từ ” không tự nhiên ” hay ” siêu nhiên ” .

Từ nature có nguồn gốc từ natura trong tiếng Latin, có nghĩa là “phẩm chất thuần khiết, thiên hướng bẩm sinh”, và trong thời cổ đại nó có nghĩa đen là “sự sinh nở”.[1] Natura trong tiếng Latin là dịch từ physis (φύσις) trong tiếng Hy Lạp, một từ có nguồn gốc liên quan đến đặc tính nội tại của thực vật, động vật và những đặc trưng khác trong thế giới do chính người cổ đại nghĩ ra hoặc ghi chép lại.1 2 Khái niệm tự nhiên theo nghĩa tổng thể, hay vũ trụ vật chất, là một trong vài khái niệm mở rộng của khái niệm ban đầu; nó bắt đầu bằng những cách thông hiểu trọng tâm của từ φύσις bởi các triết gia trước Sokrates, và đã thu được sự chú ý dần dần theo thời gian kể từ đó. Cách sử dụng này dần được chấp nhận trong giai đoạn phát triển của phương pháp khoa học hiện đại trong vài thế kỷ qua.3 4[2][3]

Trái Đất là hành tinh duy nhất hiện đã được biết là có tương hỗ cho sự sống, và những đặc thù tự nhiên của nó là đối tượng người dùng cho nhiều nghành điều tra và nghiên cứu khoa học. Trong hệ Mặt Trời, Trái Đất là hành tinh gần Mặt Trời thứ 3 ; là hành tinh đất đá lớn nhất và là hành tinh lớn thứ 5 trong 8 hành tinh. Đặc điểm khí hậu điển hình nổi bật nhất của nó là hai vùng cực to lớn, hai đới ôn hòa tương đối hẹp và một vùng trải rộng từ nhiệt đới gió mùa xích đạo đến cận nhiệt đới. [ 4 ] Giáng thủy biến thiên rộng tùy theo vị trí, từ vài met mỗi năm đến ít hơn một milimet. 71 % bề mặt Trái Đất là nước mặn, phần còn lại là những lục địa và hòn đảo, với hầu hết con người định cư ở những vùng đất thuộc Bắc Bán cầu .Trái Đất tiến hóa qua những quy trình sinh học và địa chất đã để lại những dấu vết của những môi trường tự nhiên nguyên thủy. Bề mặt Trái Đất được chia thành những mảng xây đắp vận động và di chuyển chầm chậm. Phần bên trong hành tinh vẫn còn hoạt động giải trí với một lớp dày được gọi là manti và lõi sắt trong cùng tạo ra một từ trường. Lõi sắt này gồm có một pha rắn ở trong và một pha lỏng ở ngoài. Sự hoạt động đối lưu trong lõi tạo nên những dòng điện tử trải qua những hoạt động giải trí xuất điện, và hình thành nên từ trường Trái Đất .Các đặc tính khí quyển hiện tại đã biến hóa đáng kể so với môi trường tự nhiên sơ khai do sự hiện hữu của những dạng sống, [ 5 ] chúng tạo nên sự cân đối sinh thái xanh, giúp không thay đổi thiên nhiên và môi trường mặt phẳng. Mặc cho những dịch chuyển khí hậu trên một khu vực rộng dọc theo vĩ độ và những yếu tố địa lý khác, khí hậu trung bình dài hạn toàn thế giới là khá không thay đổi trong thời kỳ gian băng, [ 6 ] và những đổi khác về mức độ hoặc nhiệt độ toàn thế giới trung bình trong lịch sử vẻ vang đã tạo ra những ảnh hưởng tác động chính yếu so với cân đối sinh thái xanh và địa lý hiện thời của Trái Đất. [ 7 ] [ 8 ]
Địa chất học là ngành khoa học nghiên cứu và điều tra về vật chất rắn và lỏng cấu trúc nên Trái Đất. Lĩnh vực địa chất gồm có việc nghiên cứu và điều tra về thành phần, cấu trúc, thuộc tính vật lý, động lực và lịch sử vẻ vang của những vật tư trên Trái Đất và những quy trình mà những vật tư này được hình thành, vận động và di chuyển và đổi khác. Địa chất học là một trường học thuật chính, và cũng rất quan trọng trong khai thác mỏ, dầu khí, những kỹ năng và kiến thức về những tai biến vạn vật thiên nhiên và những giải pháp giảm thiểu những tai biến này, những nghành địa kỹ thuật, và hiểu về cổ khí hậu và cổ thiên nhiên và môi trường .

Tiến hóa địa chất[sửa|sửa mã nguồn]

Địa chất của một khu vực tương quan đến thời hạn những đơn vị chức năng đá kết tụ và đệm chèn, và quy trình biến dạng làm đổi khác hình dạng và vị trí sống sót khởi đầu của chúng .Các đơn vị chức năng đá tiên phong được hình thành bằng cách tích tụ trên mặt phẳng hoặc xâm nhập vào những đá có trước. Sự tích tụ xảy ra khi trầm tích và lắng đọng trên bề mặt Trái Đất và sau đó biến thành đá tạo thành đá trầm tích, hoặc khi vật tư núi lửa phun lên ở dạng tro núi lửa hoặc dòng dung nham phủ trên mặt phẳng. Những loại đá macma xâm nhập như batholith ( thể nền ), laccolith ( thể nấm ), dike ( thể mạch ), và sill, làm đẩy những lớp đá bên trên lên và kết tinh khi chúng xâm nhập vào .Sau khi lớp đá được hình thành hay tích tụ, những đơn vị chức năng đá hoàn toàn có thể bị biến dạng hoặc biến chất. Sự biến dạng làm cho những lớp nằm ngang co lại, hoặc kéo giãn ra hoặc chuyển dời dọc theo nhau giữa hai phần của đứt gãy. Những chính sách cấu trúc này tương quan đến những ranh giới quy tụ, ranh giới tách giãn và ranh giới chuyển dạng giữa những mảng xây đắp .

Quan điểm lịch sử dân tộc[sửa|sửa mã nguồn]

Ảnh động miêu tả sự di dời của những lục địa khi tách ra từ Pangaea cho đến nay .Trái Đất ước tính được hình thành cách đây 4,54 tỉ năm từ tinh vân Mặt Trời, cùng với Mặt Trời và những hành tinh khác. [ 9 ] Mặt Trăng được hình thành khoảng chừng 20 triệu năm sau đó. Ban đầu Trái Đất ở dạng nóng chảy, lớp ngoài cùng của hành tinh nguội dần rồi tạo thành vỏ rắn. Các khí thoát ra và hoạt động giải trí núi lửa tạo nên bầu khí quyển nguyên thủy. Phần lớn hoặc tổng thể hơi nước ngưng tụ đến từ băng được sao chổi mang đến, tạo ra những đại dương và những nguồn nước khác. [ 10 ] Môi trường hóa học nguồn năng lượng cao được cho là đã tạo ra những phân tử tự sao chép khoảng chừng 4 tỉ năm về trước. [ 11 ]
[12]Phiêu sinh vật trong đại dương, biển và hồ tồn tại với nhiều hình dạng khác nhau từ ít nhất 2 triệu năm.Các lục địa được hình thành, rồi sau đó vỡ ra và tái sáp nhập thành bề mặt Trái Đất trải qua hàng trăm triệu năm, nhiều lúc phối hợp với nhau tạo thành những siêu lục địa. Khoảng 750 triệu năm trước, siêu lục địa tiên phong có tên Rodinia mở màn vỡ ra. Các lục địa sau đó tích hợp lại tạo thành Pannotia, lục địa này sau đó liên tục vỡ ra vào thời gian 540 triệu năm trước, sau cuối thì sáp nhập tạo thành Pangaea, rồi lại vỡ ra vào lúc 180 triệu năm trước. [ 13 ]Có dẫn chứng rõ ràng về hoạt động giải trí băng hà trong suốt Đại Tân Nguyên sinh ( Neoproterozoic ), băng đã bao trùm phần đông hành tinh, trong những sông băng và tảng băng. Giả thiết này được gọi là ” Quả cầu tuyết Trái Đất “, và nó được đặc biệt quan trọng chăm sóc khi nó có trước sự kiện bùng nổ kỷ Cambri mà theo đó những dạng sống đa bào mở màn sinh sôi nảy nở khoảng chừng 530 – 540 triệu năm trước. [ 14 ]Kể từ vụ bùng nổ kỷ Cambri đã có 5 sự kiện tuyệt chủng lớn. [ 15 ] Vụ tuyệt chủng lớn gần đây nhất xảy ra vào thời gian 66 triệu năm trước, khi một thiên thạch có lẽ rằng đã va chạm vào Trái Đất làm tuyệt chủng những loài khủng long thời tiền sử phi chim và những loài bò sát lớn khác, ngoại trừ những loài động vật hoang dã nhỏ như động vật hoang dã có vú. Và hơn 66 triệu năm qua, lớp thú đã triển khai đa dạng hóa chủng loài. [ 16 ]Kỷ nguyên hiện tại được xem là một phần của sự kiện tuyệt chủng lớn có tên gọi là tuyệt chủng Holocen, đây là thời kỳ tuyệt chủng nhanh chưa từng thấy. [ 17 ] [ 18 ] Một số tác giả như E. O. Wilson thuộc Đại học Harvard, Dự kiến rằng sự phá hoại sinh quyển của con người hoàn toàn có thể là nguyên do làm tuyệt chủng phân nửa những loài trên Trái Đất trong vòng 100 năm tới. [ 19 ] Phạm vi của sự tuyệt chủng hiện tại vẫn đang được nghiên cứu và điều tra, vẫn còn tranh cãi và giám sát của những nhà sinh học. [ 20 ] [ 21 ] [ 22 ]

Khí quyển, khí hậu, và thời tiết[sửa|sửa mã nguồn]

Khí quyển Trái Đất là yếu tố quan trọng nhằm duy trì hệ sinh thái của hành tinh. Lớp khí mỏng bao bọc Trái Đất được giữ bởi trọng lực của Trái Đất. Không khí khô bao gồm 78% nitơ, 21% oxy, 1% argon và các khí trơ khác, cacbon dioxide…; nhưng không khí cũng chứa một lượng đáng kể hơi nước. Áp suất khí quyển giảm từ từ theo cao độ, và tồn tại trong khoảng khoảng 8 km từ bề mặt Trái Đất: độ cao mà áp suất khí quyển giảm theo hằng số e (hằng số toán học tương đương 2,71…).[23][24] Tầng ozon của khí quyển Trái Đất có vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn tia cực tím đến bề mặt Trái Đất. Vì DNA dễ bị hủy hoại bởi các tia UV, nên tầng này giúp bảo vệ sự sống tại bề mặt. Khí quyển cũng giúp duy trì nhiệt vào ban đêm, và giảm nhiệt độ cực nóng vào ban ngày.

Thời tiết trên mặt đất Open hầu hết ở phần dưới của khí quyển, và có vai trò là hệ đối lưu trong việc tái phân phối nhiệt. Các dòng hải lưu là tác nhân quan trọng khác trong việc xác lập khí hậu, đặc biệt quan trọng là những dòng tuần hoàn muối nhiệt chính dưới nước có vai trò quan trọng trong việc phân phối nguồn năng lượng nhiệt trong những đại dương ở xích đạo đến những vùng cực. Các dòng hải lưu này giúp điều hòa sự chênh lệch nhiệt độ giữa mùa đông và mùa hè ở những vùng ôn đới. Cũng thế, do không có sự tái phân bổ nguồn năng lượng nhiệt của những dòng hải lưu và khí quyển, nên những vùng nhiệt đới gió mùa sẽ nóng hơn, và vùng cực lạnh hơn .Thời tiết hoàn toàn có thể có những tác động ảnh hưởng tốt và xấu. Thời tiết cực đoan như vòi rồng, bão nhiệt đới gió mùa và lốc xoáy, hoàn toàn có thể tiêu tốn phần nhiều nguồn năng lượng trên đường đi của chúng và gây tàn phá. Thảm thực vật trên mặt phẳng tăng trưởng nhờ vào vào sự dịch chuyển của thời tiết theo mùa, và những biến hóa giật mình chỉ trong vài năm hoàn toàn có thể ảnh hưởng tác động rất lớn đến thảm thực vật này và cả những động vật hoang dã sống nhờ vào vào nó để kiếm ăn .Khí hậu Trái Đất là thước đo về khuynh hướng diễn biến trong thời hạn dài của khí thời tiết. Nhiều yếu tố khác nhau được cho là ảnh hưởng tác động đến khí hậu như hải lưu, suất phản chiếu mặt phẳng, khí nhà kính, đổi khác độ chiếu sáng của Mặt Trời, và những biến hóa về quỹ đạo của hành tinh. Dựa trên những tài liệu lịch sử vẻ vang, Trái Đất từng trải qua những lần biến hóa khí hậu can đảm và mạnh mẽ trong quá khứ như những thời kỳ băng hà .
Vòi rồng ở TT OklahomaKhí hậu của một khu vực nhờ vào vào nhiều yếu tố, đặc biệt quan trọng là vĩ độ. Dải vĩ độ của một mặt phẳng với những đặc thù khí hậu tương tự như tạo thành một vùng khí hậu. Trên Trái Đất người ta chia thành một số ít vùng khí hậu từ khí hậu nhiệt đới gió mùa ở xích đạo đến khí hậu vùng cực ở cực bắc và nam. Thời tiết cũng chịu ảnh hưởng tác động theo mùa là tác dụng của sự nghiêng của trục Trái Đất so với mặt phẳng quỹ đạo. Vì vậy, tại một thời gian trong năm trong mùa hè hoặc đông, một phần của hành tinh sẽ hướng thẳng vào những tia bức xạ của Mặt Trời. Sự tiếp xúc này đổi khác luân phiên khi Trái Đất xoay quanh quỹ đạo của nó. Vào bất kể thời gian nào, bất kể mùa, bán cầu bắc và nam đều có những mùa trái ngược nhau .

Thời tiết là một hệ hỗn loạn dễ dàng bị thay đổi theo môi trường, vì vậy việc dự báo thời tiết chính xác hiện còn bị giới hạn chỉ trong vòng vài ngày.[cần dẫn nguồn] Nhìn chung có hai điều đang diễn ra trên toàn cầu: (1) nhiệt độ đang tăng tính theo giá trị trung bình; và (2) khí hậu khu vực đang trải qua những biến đổi rõ rệt.[25]

Nước trên Trái Đất[sửa|sửa mã nguồn]

Bài cụ thể : Nước

Nước là một hợp chất hóa học được cấu tạo từ hydro và oxy và là nguồn sống thiết yếu cho tất cả sinh vật.[26] Ở dạng sử dụng thông thường, nước được xem chỉ ở dạng lỏng hoặc trạng thái lỏng, nhưng nước cũng có thể tồn tại ở trạng thái rắn, băng và khí như hơi nước. Nước bao phủ 71% bề mặt Trái Đất.[27] Trên Trái Đất, nước phân bố chủ yếu trong các đại dương và các vực nước lớn khác, chỉ có 1,6% tồn tại trong các tầng chứa nước và 0,001% trong khí quyển ở dạng hơi, mây và hoạt động giáng thủy.[28][29] Các đại dương chiếm giữ 97% nước mặt, sông băng và chỏm băng ở hai cực chiếm 2,4%, và các dạng nước mặt khác trong sông, hồ và ao chiếm 0,6%. Ngoài ra, còn một lượng nhỏ nước trên Trái Đất tồn tại trong các cơ thể sinh học và những sản phẩm tổng hợp.

Đại dương là vực chứa nước mặn lớn, và là thành phần cơ bản của thủy quyển. Khoảng 71 % bề mặt Trái Đất ( một vùng trải rộng với diện tích quy hoạnh 361 triệu kilomet vuông ) được bao trùm bởi đại dương. Các đại dương là những vực nước liên tục, thường thì được chia thành những đại dương chính và những biển nhỏ hơn. Hơn phân nửa khu vực này có độ sâu hơn 3.000 mét. Độ mặn trung bình của đại dương khoảng chừng 35 phần ngàn ( ppt ) ( 3,5 % ), và gần như hàng loạt nước biển có độ mặn xê dịch trong khoảng chừng 30 đến 38 ppt. Nhìn chung thì những đại dương được xem là ‘ tách biệt ‘, nhưng những vùng nước này lại link với nhau tạo nên một đại dương toàn thế giới. [ 30 ] [ 31 ] Khái niệm về đại dương toàn thế giới đề cập đến một vực nước liên tục với năng lực trao đổi tương đối tự do giữa những thành phần quan trọng của nó trong hải dương học. [ 32 ]Sự phân loại những đại dương chính được xác lập một phần bởi những lục địa, nhiều quần đảo, và những tiêu chuẩn khác : hiệu quả của sự phân loại ( thứ tự giảm dần theo diện tích quy hoạnh ), gồm : Thái Bình Dương, Đại Tây Dương, Ấn Độ Dương, Nam Băng Dương và Bắc Băng Dương. Các khu vực nhỏ hơn của đại dương được gọi là biển, vịnh, và những tên gọi khác. Cũng có từ hồ muối dùng để chỉ những vực nước nhỏ hơn không được link với những đại dương mà chứa nước mặn, ví dụ như biển Aral và hồ Muối Lớn .
Bài cụ thể : HồHồ là một vực chứa nước trên mặt đất nằm ngay TT của một bồn trũng. Trên Trái Đất, vực nước được xem là hồ khi nó nằm trên đất liền, không có phần nào tương quan đến đại dương, nó sâu hơn và rộng hơn ao, và được sông cung ứng nước. 5 [ 33 ] Một thiên thể duy nhất ngoài Trái Đất được biết đang ẩn náu những hồ là Titan, vệ tinh lớn nhất của Sao Thổ, có những hồ chứa etan và phần lớn hoàn toàn có thể còn trộn lẫn thêm metan. Dù mặt phẳng Titan bị chia cắt bởi một lượng lớn đáy sông, nhưng không hề biết được những hồ của Titan có được những sông này chu cấp hay không. Các hồ tự nhiên trên Trái Đất thường được tìm thấy ở những vùng núi, đới tách giãn, và những vùng có băng hà gần đây. Các dạng hồ khác được tìm thấy trong những lòng chảo nội lục hoặc dọc theo những đoạn sông trưởng thành. Ở nhiều nơi trên quốc tế, có nhiều hồ là do những kiểu thoát nước hỗn tạp sống sót từ thời kỳ băng hà gần đây nhất. Tất cả những hồ sống sót một cách tương đối theo thời hạn địa chất, vì chúng sẽ bị lấp đầy chầm chậm bởi trầm tích hoặc tràn ra khỏi lưu vực chứa nó .
Bài chi tiết cụ thể : Ao

Ao là một vực nước đứng (không chuyển động), tự nhiên hoặc nhân tạo, thường nhỏ hơn hồ. Nhiều kiểu vực nước nhân tạo kích thước khác nhau cũng được xếp vào ao, như các vườn nước được thiết kế cho nghệ thuật trang trí thẩm mỹ, ao cá cho việc nuôi cá, và ao năng lượng được thiết kế cho việc trữ nhiệt. Ao và hồ được phân biệt với các suối thông qua vận tốc dòng chảy. Trong khi các dòng chảy trong suối dễ dàng quan sát, thì ao và hồ có các vi dòng chảy được điều khiển bởi các dòng nhiệt và những cơn gió thoảng nhẹ. Đây chính là những đặc điểm phân biệt ao với nhiều vùng đất ngập nước khác, như vũng suối và bể thủy triều.

Bài cụ thể : Sông

Sông là một nguồn nước tự nhiên,[34] thường là nước ngọt, chảy vào đại dương, hồ, biển hoặc một sông khác. Trong vài trường hợp, sông chảy ngầm dưới đất hoặc bị khô hoàn toàn trước khi đổ vào một vực nước khác. Các sông nhỏ có thể được gọi với nhiều tên gọi khác nhau, như: suối, kênh, rạch, ngòi, lạch; không có nguyên tắc chung để định nghĩa thế nào là con sông. Nhiều tên gọi cho các sông nhỏ cũng tùy theo vị trí địa lý; ví dụ như Burn ở Scotland và Đông Bắc Anh. Đôi khi sông được cho là lớn hơn một con lạch, nhưng không phải lúc nào cũng đúng trong mọi trường hợp, còn tùy vào những ý ngẫm mơ hồ của ngôn ngữ.[35] Sông là một phần của chu trình nước. Nước trong sông thường tụ lại từ hoạt động giáng thủy chảy tràn trên bề mặt, xuất lộ của nước ngầm, suối, và giải phóng từ các dạng chứa nước khác trong tự nhiên như băng tuyết, sông băng.

Bài cụ thể : SuốiSuối là một vực nước chảy được xác lập trong số lượng giới hạn của đáy và bờ suối. Hoa Kỳ định nghĩa suối là vực nước có bề rộng nhỏ hơn 18 met. Suối đóng vai trò quan trọng là mao dẫn của vòng tuần hoàn nước, công cụ của bổ cấp nước ngầm, và là hiên chạy cho cá và những loài động vật hoang dã hoang dã di cư. Những cảnh sắc sinh học lân cận dòng suối được gọi là vùng ven. Với thực trạng đang diễn ra về tuyệt chủng Holocen, những dòng suối đóng vai trò quan trọng như một hiên chạy dọc link những môi sinh bị chia cắt và những yếu tố bảo tồn đa dạng sinh học. Nghiên cứu về suối và vực nước nhìn chung tương quan đến nhiều nhánh liên ngành của khoa học tự nhiên và kỹ thuật như thủy văn học, địa mạo bồi tích, thủy sinh thái học, ngư sinh thái học, ven sinh thái học, v.v.

Hệ sinh thái[sửa|sửa mã nguồn]

[36]Loch Lomond ở Scotland hình thành một hệ sinh thái tương đối biệt lập. Hệ cá trong hồ này hầu như không thay đổi trong khoảng thời gian rất dài.Hệ sinh thái được cấu thành bởi những thành phần vô sinh và hữu sinh tương tác với nhau. [ 37 ] Cấu trúc và thành phần được xác lập bởi nhiều yếu tố môi trường tự nhiên đối sánh tương quan. Những đổi khác về những yếu tố này sẽ khơi mào những đổi khác động lực đến những hệ sinh thái. Một số thành phần quan trọng hơn là đất, khí quyển, bức xạ mặt trời, nước và những sinh vật sống . Hoa KỳẢnh vệ tinh hệ sinh thái của con người ở thành phố Chicago

Trung tâm của khái niệm hệ sinh thái là ý tưởng về các sinh vật sống tương tác với các yếu tố khác trong môi trường mà chúng sống. Eugene Odum, một nhà sáng lập của sinh thái học nhận định rằng: “Bất cứ thành tố nào bao gồm tất cả sinh vật (như: “quần xã”) của một khu vực cho trước tương tác với môi trường vật lý cũng chính là dòng chảy năng lượng dẫn đến sự xác định rõ ràng cơ cấu dinh dưỡng, đa dạng sinh học và các chu trình vật chất (như: trao đổi vật chất giữa những phần vô sinh và hữu sinh) trong hệ thống của một hệ sinh thái.”[38] Bên trong hệ sinh thái, các loài có quan hệ với nhau và phụ thuộc nhau qua chuỗi thức ăn, và trao đổi năng lượng và vật chất giữa chúng với nhau cũng như với môi trường mà chúng sinh sống.[39] Khái niệm hệ sinh thái con người căn cứ vào sự giải tỏa cấu trúc giữa hai mặt đối lập loài người/tự nhiên và tiên đề về sự hòa hợp sinh thái giữa tất cả sinh vật, cũng như với những thành phần vô sinh trong sinh cảnh của chúng ta.[cần dẫn nguồn]

Các đơn vị nhỏ hơn của hệ sinh thái được gọi là vi hệ sinh thái. Ví dụ, vi hệ sinh thái có thể là hòn đá và tất cả sinh vật sống bên dưới nó. Một đại hệ sinh thái có thể liên quan đến toàn bộ vùng sinh thái cùng lưu vực của nó.[40]

Vùng hoang dã[sửa|sửa mã nguồn]

Dãy núi Aravalli xanh tươi ở Q. Desert – Rajasthan Ấn Độ. Người ta vướng mắc rừng làm thế nào mà cây xanh hoàn toàn có thể sống sót trong một khu vực nóng như thế ở Rajasthan, nơi nổi tiếng với hoang mạc Thar

Vùng hoang dã được định nghĩa chung là những khu vực không có sự tác động đáng kể bởi các hoạt động của con người. Quỹ WILD đưa ra định nghĩa chi tiết hơn đó là “những khu vực hoang dã tự nhiên không bị xáo động, nguyên vẹn nhất còn lại trên hành tinh của chúng ta – những nơi hoang dã thực sự cuối cùng mà con người không kiểm soát và đã không phát triển với đường giao thông, đường ống dẫn hoặc cơ sở hạ tầng công nghiệp khác”. Các vùng hoang dã có thể được tìm thấy trong các khu bảo tồn, điền trang, nông trang, trại chăn nuôi, rừng quốc gia, vườn quốc gia và thậm chí là những vùng đô thị dọc theo sông ngòi, khe sâu và các vùng chưa phát triển khác. Các vùng hoang dã và công viên được bảo vệ được xem là thành phần quan trọng đối với sự sống còn của một số loài nhất định, là nơi nghiên cứu về sinh thái học, bảo tồn, tĩnh tâm và tiêu khiển.[41] Nhiều nhà văn viết về tự nhiên tin rằng các vùng hoang dã là cần thiết cho tinh thần và sự sáng tạo của con người,[42] và các nhà sinh thái học xem các vùng hoang dã là một phần của hệ sinh thái tự nhiên tự duy trì trên Trái Đất (sinh quyển). Chúng cũng có thể bảo tồn những đặc điểm di truyền lịch sử và từ đó cung cấp môi trường sống cho các hệ động và thực vật hoang dã mà khó có thể tạo ra trong phòng thí nghiệm, vườn ươm cây hay vườn bách thú.

Mặc dù chưa có sự đồng thuận nào về định nghĩa của sự sống trên toàn thế giới nhưng những nhà khoa học nhìn chung gật đầu khái niệm rằng biểu hiện sinh học của sự sống được đặc trưng bởi tổ chức triển khai sinh vật, trao đổi chất, sinh trưởng, thích nghi, phản ứng lại kích thích và sinh sản. [ 41 ] Sự sống cũng hoàn toàn có thể được định nghĩa đơn thuần bằng trạng thái đặc thù của những sinh vật .

Đặc điểm chung của sinh vật trên cạn (thực vật, động vật, nấm, sinh vật nguyên sinh, vi khuẩn cổ và vi khuẩn) là các tế bào, các tổ chức phức tạp được hình thành trên cơ sở cacbon-và-nước, có sự trao đổi chất, có khả năng sinh trưởng phát triển, phản ứng lại các kích thích và sinh sản. Một thực thể có những đặc điểm này nhìn chung được gọi là sự sống. Tuy nhiên, không phải tất cả định nghĩa về sự sống xem tất cả những tính chất trên là cần thiết. Sự sống nhân tạo cũng có thể được xem là sự sống.

Sinh quyển là phần lớp vỏ bảo phủ bên ngoài của Trái Đất – gồm có đất, mặt phẳng đá, nước, không khí và khí quyển – bên trong đó có sự sống, và những quy trình sinh học lần lượt sửa chữa thay thế hoặc biến hóa. Trên quan điểm địa sinh lý học, sinh quyển là một hệ sinh thái toàn cầu tích hợp toàn bộ dạng sống và những mối quan hệ giữa chúng, gồm có sự tương tác giữa chúng với những thành tố như thạch quyển ( đá ), thủy quyển ( nước ) và khí quyển ( khí ). Hiện tại hàng loạt Trái Đất chứa hơn 75 tỉ tấn ( khoảng chừng 6,8 × 1013 kg ) sinh khối, trong đó những loài sống ở nhiều môi trường tự nhiên khác nhau trong sinh quyển. 6 Vịt cái và vịt con – sinh sản là một hình thức duy trì nòi giốngHơn 9/10 tổng sinh khối trên Trái Đất là thực vật sống mà động vật hoang dã sống phụ thuộc vào phần đông vào nó để sống sót. [ 43 ] Hơn 2 triệu loài động và thực vật sống đã được xác lập, [ 44 ] và ước tính số lượng loài hiện có từ vài triệu đến hơn 50 triệu. [ 45 ] [ 46 ] [ 47 ] Số thành viên của những loài là không đổi ở những cấp thông lượng khác nhau, với những loài mới Open và những loài khác bị xóa bỏ trên cơ sở liên tục. [ 48 ] [ 49 ] Tổng số loài hiện đang giảm một cách nhanh gọn. [ 50 ] [ 51 ] [ 52 ]
Sự sống được biết là chỉ sống sót trên Trái Đất. Nguồn gốc sự sống là một quy trình mà con người vẫn chưa hiểu rõ, nhưng nó được cho rằng đã sống sót từ cách đây tối thiểu 3,5 tỉ năm vào liên đại Hỏa thành hoặc liên đại Thái cổ trên Trái Đất nguyên thủy có thiên nhiên và môi trường khác rất nhiều so với lúc bấy giờ. [ 53 ] [ 54 ] [ 55 ] [ 56 ] Các dạng sống này chiếm hữu những đặc thù cơ bản về quá trình tự sao chép và đặc thù di truyền. Khi sự sống Open, quy trình tiến hóa bằng cách tinh lọc tự nhiên đã tạo ra sự tăng trưởng phong phú sự sống chưa từng có .
Những loài không hề thích nghi với sự đổi khác của môi trường tự nhiên và sự cạnh tranh đối đầu của những loài khác thì chúng bị tuyệt chủng. Tuy nhiên, những hóa thạch lưu giữ những vật chứng về nhiều loài cổ hơn. Bằng chứng hóa thạch và DNA hiện tại cho thấy tổng thể những loài sống sót hoàn toàn có thể có tổ tiên tăng trưởng liên tục từ những dạng sống nguyên thủy tiên phong. [ 53 ]

Sự xuất hiện quá trình quang hợp trong những dạng rất cơ bản của thực vật sống trên khắp Trái Đất đã giúp hấp thụ lượng lớn năng lượng mặt trời để tạo nên điều kiện môi trường cho những dạng sống phức tạp hơn.[cần dẫn nguồn] Sự tích tụ oxy trong khí quyển và dẫn đến sự hình thành tầng ozon. Sự kết hợp các tế bào nhỏ hơn thành các tập đoàn lớn đã tạo ra sự phát triển của các tế bào phức tạp hơn được gọi là sinh vật nhân thực.[59] Các tế bào trong các tập đoàn được biệt hóa mạnh hơn, tạo ra các sinh vật đa bào. Cùng với việc tầng ozon hấp thụ các tia cực tím đã giúp cho các sinh vật có thể định cư được trên bề mặt Trái Đất.

Vi sinh vật[sửa|sửa mã nguồn]

Lorryia formosa dưới kính hiển vi.Ảnh một condưới kính hiển vi .Dạng sống tiên phong tăng trưởng trên Trái Đất là những vi sinh vật, và chúng vẫn giữ nguyên kiểu hình trên hành tinh này qua hàng tỉ năm khi những sinh vật đa bào khởi đầu Open. [ 60 ] Các vi sinh vật là những sinh vật đơn bào thường có size rất nhỏ mà mắt thường không hề nhìn thấy. Chúng gồm có vi trùng, nấm, vi trùng cổ và sinh vật nguyên sinh .Các dạng sống này được phát hiện ở khắp nơi trên Trái Đất nơi có nước lỏng, gồm có cả cấu trúc bên trong Trái Đất. [ 61 ] Sự sinh sản của chúng nhanh gọn và nhiều. Sự phối hợp của vận tốc đột biến và luân chuyển ngang gen cao [ 62 ] có năng lực giúp chúng thích nghi cao và hoàn toàn có thể sống sót trong những thiên nhiên và môi trường mới gồm có cả ngoài khoảng trống. [ 63 ] Chúng là một phần thiết yếu của hệ sinh thái trên Trái Đất. Tuy nhiên, nhiều vi sinh vật là tác nhân gây hại so với sức khỏe thể chất của nhiều loài khác .

Thực vật và động vật hoang dã[sửa|sửa mã nguồn]

Ban đầu Aristotle chia tất cả sinh vật sống thành thực vật và động vật. Trong hệ thống phân loại của Linnaeus, các sinh vật được phân thành giới Vegetabilia (sau này là Plantae) và Animalia. Kể từ đó, việc phân chia trở nên rõ ràng rằng Plantae như ban đầu được xác định bao gồm nhiều nhóm không liên quan, và nấm và nhiều nhóm khác của tảo đã được xếp vào các giới mới. Tuy nhiên, chúng vẫn thường được xem là thực vật trong một số ngữ cảnh. Vi khuẩn đôi khi nằm trong hệ thực vật,[64][65] và một số hệ thống phân loại dùng từ hệ thực vật vi khuẩn (bacterial flora) tách biệt với hệ thực vật (plant flora).

Trong số nhiều cách phân loại thực vật theo các hệ thực vật khu vực, việc phân chia này phụ thuộc vào mục đích nghiên cứu, có thể bao gồm thực vật hóa thạch, đó là những thành phần thực vật còn sót lại của thời kỳ trước. Con người ở nhiều vùng và quốc gia khác nhau rất tự hào về những đặc điểm của hệ thực vật tự nhiên của họ, các hệ này có thể phân bố rộng khắp trên toàn cầu do sự khác biệt về khí hậu và địa hình.

Hệ thực vật khu vực thường được chia thành thực vật bản địa và thực vật nghề vườn và nông nghiệp, kiểu thực vật vườn đề cập đến các loại cây do con người trồng. Trong số các loại “thực vật bản địa” thực chất có thể là du nhập hàng thế kỷ trước do con người di cư từ vùng này sang vùng khác hoặc từ lục địa này sang lục địa khác, và trở thành một phần không thể thiếu của thực vật bản địa hay hệ thực vật tự nhiên của nơi mà chúng được du nhập đến. Đây là một ví dụ cho sự tương tác của con người với tự nhiên có thể xóa nhòa ranh giới về bản chất tự nhiên.

Một nhóm thực vật khác được ghi lại trong lịch sử là cỏ dại. Cách gọi này được các nhà thực vật học dùng để chỉ các loại thực vật “vô ích”, cách dùng không chính thức của từ “cỏ dại” để mô tả những thực vật xứng đáng loại khỏi là minh họa khuynh hướng chung của loài người và cộng đồng xã hội về việc mưu cầu sự biến đổi hay tái tạo lại chiều hướng vận động của tự nhiên. Tương tự vậy, các loài động vật thường được xếp thành các nhóm như thuần hóa, động vật nuôi, đông vật hoang dã, loài vây hại, v.v. theo mối quan hệ của chúng đối với con người.

Động vật nằm trong nhóm có nhiều đặc thù độc lạ với những sinh vật sống khác. Động vật là những sinh vật nhân thực và thường là đa bào ( xem Myxozoa ), tách biệt với vi trùng, vi trùng cổ và hầu hết sinh vật đơn bào. Chúng là những sinh vật dị dưỡng, thường tiêu hóa thức ăn trong những khoang bên trong khung hình, độc lạ với thực vật và tảo. Chúng cũng được phân biệt với thực vật, tảo và nấm do không có thành tế bào .

Với số ít trường hợp ngoại lệ, phần lớn trong đó là bọt biển (Ngành Bọt biển), động vật có cơ thể chuyên biệt thành những mô biệt hóa.[cần dẫn nguồn] Chúng gồm có cơ bắp, dùng để co rút và điều khiển vận động, và một hệ thần kinh, dùng để gửi và chuyển tiếp tín hiệu. Chúng cũng có một khoang tiêu hóa đặc trưng bên trong. Tế bào nhân thực là nền tảng của tất cả các loài động vật, được bao quanh bởi một chất nền ngoại bào giàu đặc tính, xây dựng từ collagen và những glycoprotein đàn hồi. Cấu trúc này có thể bị vôi hóa trở thành những dạng cấu trúc khác như vỏ, xương và gai, một bộ khung nền để các tế bào có thể di chuyển và tái tổ chức trong suốt quá trình sinh trưởng phát triển và trưởng thành, cũng như hỗ trợ cho những hệ giải phẫu phức tạp cần thiết cho tính di động.

Tương tác với con người[sửa|sửa mã nguồn]

Mặc dù con người hiện chỉ là một phần rất nhỏ trong tổng thể và toàn diện sinh khối trên Trái Đất nhưng ảnh hưởng tác động của con người vào vạn vật thiên nhiên lại quá lớn. Do sự lan rộng ra tác động ảnh hưởng của con người, những ranh giới giữa những gì của con người tương quan đến tự nhiên và những ” môi trường tự nhiên tự tạo ” là không rõ ràng trừ những trường hợp đặc biệt quan trọng. Ngay cả ở những trường hợp đặc biệt quan trọng, số lượng những thiên nhiên và môi trường tự nhiên mà chưa chịu sự tác động ảnh hưởng của con người một cách rõ ràng hiện cũng đang giảm dần với vận tốc nhanh gọn . Các thung lũng hẻo lánh dọc theo bờ biển Na Pali ở Hawaii mang nhiều nét đẹp tự nhiên nhưng đã bị đổi khác can đảm và mạnh mẽ do những loài xâm lấn gia nhập như phi laoSự tăng trưởng công nghệ tiên tiến của loài người đã được cho phép khai thác tài nguyên vạn vật thiên nhiên tốt hơn và giúp giảm bớt rủi ro đáng tiếc từ thiên tai. Tuy nhiên, trong quy trình này, số phận của nền văn minh loài người vẫn gắn liền với những đổi khác của thiên nhiên và môi trường. Hiện sống sót một vòng hồi tiếp rất phức tạp giữa việc sử dụng công nghệ tiên tiến tân tiến và những biến hóa của thiên nhiên và môi trường, và cũng chỉ được hiểu biết một cách lờ đờ. [ 66 ] Những mối rình rập đe dọa do chính con người triển khai so với thiên nhiên và môi trường tự nhiên trên Trái Đất như ngày càng tăng dân số, phá rừng, tai biến như tràn dầu, và con người cũng góp thêm phần gây ra sự tuyệt chủng của nhiều loài động vật hoang dã và thực vật. Con người sử dụng tự nhiên vào những hoạt động giải trí vui chơi và kinh tế tài chính, việc tìm kiếm và khai thác những nguồn tài nguyên vạn vật thiên nhiên cho hoạt động giải trí công nghiệp vẫn là thành phần chính của nền kinh tế tài chính quốc tế. Các hoạt động giải trí như săn bắn, đánh cá ship hàng cho tiêu dùng và vui chơi thì có sự độc lạ giữa những nhóm người. Hoạt động nông nghiệp đã mở màn vào khoảng chừng thiên niên kỷ 9 TCN. Thay đổi từ sản xuất lương thực sang nguồn năng lượng đã ảnh hưởng tác động đến sự thịnh vượng của nền kinh tế tài chính quốc tế . Vườn cây ở Sochi là một ví dụ về sự tác động ảnh hưởng của ” tự nhiên ” và thiên nhiên và môi trường ” tự tạo ” .Mặc dù vào thời kỳ đầu, con người thu lượm những nguyên vật liệu từ thực vật hoang dại để làm thực phẩm và sử dụng những đặc tính dược học của thực vật để chữa bệnh, [ 67 ] còn hầu hết con người tân tiến sử dụng thực vật trải qua những hoạt động giải trí nông nghiệp. Sự phát quang một khu vực đất to lớn cho trồng trọt đã làm giảm đáng kể diện tích quy hoạnh rừng hiện hữu và những vùng đất ngập nước, làm mất thiên nhiên và môi trường sống của nhiều loài động thực vật cũng như làm ngày càng tăng xói mòn. [ 68 ]

Thẩm mỹ và vẻ đẹp[sửa|sửa mã nguồn]

Vẻ đẹp của tự nhiên đã và đang là chủ đề của nhiều tác phẩm nghệ thuật và thẩm mỹ cũng như được ghi lại trong nhiều quyển sách chất đầy thư viện và những nhà sách. Thiên nhiên đã được miêu tả và được ca tụng nhiều trong thẩm mỹ và nghệ thuật, nhiếp ảnh, thơ và những mô hình văn học nghệ thuật và thẩm mỹ khác bộc lộ thế mạnh của nó mà nhiều người đã link hai yếu tố tự nhiên và vẻ đẹp với nhau. Những nguyên do tại sao những mối liên hệ này sống sót, và cái gì đã link chúng được nghiên cứu và điều tra bởi một nhánh triết học được gọi là sự nghệ thuật và thẩm mỹ. Ngoài những đặc thù cơ bản mà nhiều triết gia chấp thuận đồng ý về việc lý giải những gì được coi là đẹp, thì những quan điểm khác về cái đẹp phần nhiều bất tận. [ 69 ] Tự nhiên và hoang dã là những chủ đề quan trọng trong nhiều kỷ nguyên của lịch sử vẻ vang quốc tế. Nghệ thuật cảnh sắc truyền thống lịch sử sơ khai mở màn ở Trung Quốc trong suốt triều đại nhà Đường ( 618 – 907 ). Biểu diễn vạn vật thiên nhiên qua nghệ thuật và thẩm mỹ là một trong những chủ đề của tranh Trung Quốc và có những ảnh hưởng tác động nhất định so với nghệ thuật và thẩm mỹ châu Á .Mặc dù những kỳ quan vạn vật thiên nhiên được vinh danh trong Thánh Vịnh và Sách Job, việc truyền tải sự hoang dã trong thẩm mỹ và nghệ thuật đã trở nên thông dụng hơn trong thập niên 1800, đặc biệt quan trọng trong những tác phẩm của trào lưu lãng mạn. Các họa sỹ Anh quốc như John Constable và J. M. W. Turner đã chuyển sự quan tâm của họ vào việc truyền tải những vẻ đẹp của quốc tế tự nhiên đi vào những bức họa. Trước đó, hội họa hầu hết tập trung chuyên sâu vào những hình ảnh tôn giáo hoặc con người. Thơ của William Wordsworth đã miêu tả sự kỳ diệu của quốc tế tự nhiên, mà trước đây được xem như thể ” vùng nguy khốn “. Càng ngày sự coi trọng giá trị của vạn vật thiên nhiên đã trở thành một góc nhìn của văn hóa truyền thống phương Tây. [ 70 ] Phong trào nghệ thuật và thẩm mỹ này cũng trùng hợp với trào lưu siêu việt luận trong quốc tế phương Tây. Ý tưởng cổ xưa chung của nghệ thuật và thẩm mỹ về cái đẹp tương quan đến sự bắt chước vạn vật thiên nhiên. Cũng trong nghành nghề dịch vụ về vẻ đẹp của vạn vật thiên nhiên là sự tuyệt vời được ý niệm trải qua những dạng toán học tuyệt vời và hoàn hảo nhất và tổng quát hơn bởi những cách sắp xếp của tự nhiên theo những khuôn mẫu nhất định. Như David Rothenburg viết, ” Cái đẹp là căn nguyên của khoa học và mục tiêu của nghệ thuật và thẩm mỹ, năng lực cao nhất mà trái đất hoàn toàn có thể kỳ vọng thấy được nó “. [ 71 ] : 281

Vật chất và nguồn năng lượng[sửa|sửa mã nguồn]

Các obitan tiên phong của nguyên tử hydroMột số nghành khoa học xem tự nhiên là vật chất hoạt động tuân theo những quy luật nhất định của tự nhiên mà khoa học đang tìm hiểu và khám phá. Vì lý do đó, nền tảng cơ bản nhất của khoa học được hiểu một cách chung là ” vật lý học ” – tên gọi mà vẫn hoàn toàn có thể nhận ra nó ám chỉ điều tra và nghiên cứu về tự nhiên .Vật chất thường được định nghĩa là chất cấu thành nên vật thể vật lý. Nó cấu trúc nên thiên hà quan sát được. Các thành phần này của thiên hà hiện được tin là chỉ chiếm 4,9 % tổng khối lượng. Phần còn lại 26,8 % là vật chất lạnh tối và 68,3 % là nguồn năng lượng tối. [ 72 ] Số liệu đúng mực của những thành phần này vẫn chưa được biết rõ và hiện đang được những nhà vật lý điều tra và nghiên cứu .Trạng thái của vật chất và nguồn năng lượng trải qua việc quan sát được thiên hà cho thấy chúng tuân theo những định luật vật lý rõ ràng. Các định luật này được vận dụng để xây dựng những quy mô ngoài hành tinh đã lý giải thành công xuất sắc cấu trúc và sự tiến hóa của thiên hà mà tất cả chúng ta hoàn toàn có thể quan sát được. Các biểu thức toán học của những định luật vật lý sử dụng một bộ 12 hằng số vật lý [ 73 ] có vẻ như như là tĩnh so với thiên hà quan sát được. [ 74 ] Giá trị của những hằng số này đã được đo đạc cẩn trọng nhưng nguyên do để có được những số lượng này vẫn là điều huyền bí .

Bên ngoài Trái Đất[sửa|sửa mã nguồn]

(kích thước theo tỉ lệ, khoảng cách không theo tỉ lệ)Các hành tinh và hành tinh lùn trong hệ Mặt TrờiKhông gian ngoài thiên thể chỉ vùng khoảng trống tương đối rỗng của thiên hà bên ngoài khí quyển của những thiên thể. Không có ranh giới rõ ràng giữa khí quyển Trái Đất và khoảng trống ngoài thiên thể, vì áp suất khí quyển giảm từ từ theo độ cao tăng dần. Không gian ngoài thiên thể trong hệ Mặt Trời được gọi là khoảng trống liên hành tinh, nó trải rộng đến khoảng trống liên sao tại nơi được gọi là nhật quyển .Không gian ngoài thiên thể gồm một số ít ít những loại vật chất phân tử hữu cơ được phát hiện bởi những sóng quang phổ viba, phông nền bức xạ thiên hà còn tồn dư sau vụ nổ Big Bang và nguồn gốc của ngoài hành tinh, và những tia ngoài hành tinh chứa những hạt nhân nguyên tử bị ion hóa và nhiều loại hạt hạ nguyên tử khác. Cũng có 1 số ít chất khí, plasma và bụi, và những thiên thạch nhỏ. Ngoài ra, những tín hiệu của sự sống loài người phát vào khoảng trống ngày này như những loại vật tư còn lại từ những vật thể có và không người lái từng phóng lên khoảng trống có tiềm năng gây hại cho những tàu thiên hà. Một số mảnh vỡ này theo định kỳ quay trở lại khí quyển Trái Đất .Mặc dù Trái Đất hiện là thiên thể duy nhất được biết là có sự sống trong hệ Mặt Trời, những dẫn chứng hiện tại cho rằng trong quá khứ xa xôi của Sao Hỏa từng sống sót những vực nước ở dạng lỏng trên mặt phẳng của nó. [ 75 ] Như vậy, Sao Hỏa cũng có năng lực tương hỗ sự sống và hiện tại người ta cho rằng vẫn còn nước trên hành tinh này ở dạng băng. Nếu sự sống sống sót trên Sao Hỏa, nhiều năng lực bên dưới mặt đất của nó nước hoàn toàn có thể sống sót. [ 76 ]Các môi trường tự nhiên của những hành tinh đất đá khác như Sao Thủy và Sao Kim cho thấy khó có năng lực tương hỗ sự sống. Nhưng con người phỏng đoán rằng Europa, vệ tinh lớn thứ tư của Sao Mộc, hoàn toàn có thể có biển nước lỏng bên dưới mặt phẳng của nó và có tiềm năng tương hỗ sự sống. [ 77 ]Ngày nay, những nhà thiên văn học đã và đang mở màn tò mò những hành tinh giống Trái Đất bên ngoài hệ Mặt Trời – những hành tinh nằm trong vùng hoàn toàn có thể định cư trong khoảng trống quanh những ngôi sao 5 cánh, mà chúng hoàn toàn có thể tương hỗ cho sự sống. [ 78 ] [ 79 ]

Phương tiện:

Tổ chức:

Khoa học:

Triết học:

• Chú giải 1: A useful though somewhat erratically presented account of the pre-Socratic use of the concept of φύσις may be found in Naddaf, Gerard The Greek Concept of Nature, SUNY Press, 2006. The word φύσις, while first used in connection with a plant in Homer, occurs very early in Greek philosophy, and in several senses. Generally, these senses match rather well the current senses in which the English word nature is used, as confirmed by Guthrie, W.K.C. Presocratic Tradition from Parmenides to Democritus (volume 2 of his History of Greek Philosophy), Cambridge UP, 1965.

Dịch: Một giải thích hữu ích mặc dù hơi bất thường được những triết gia thời kỳ trước Sokrates ở việc sử dụng khái niệm φύσις có thể được tìm thấy trong Naddaf, Gerard The Greek Concept of Nature, SUNY Press, 2006 (Khái niệm của người Hy Lạp về Tự nhiên). Từ φύσις, lần đầu tiên được Homer sử dụng trong việc kết nối với thực vật, xảy ra rất sớm trong nền triết học Hy Lạp, và cả trong một vài ý nghĩa khác. Nói chung, những ngữ nghĩa này xứng hợp hơn những nghĩa hiện tại khi từ tiếng Anh nature đang được sử dụng, đã được xác nhận bởi Guthrie, W.K.C. Presocratic Tradition from Parmenides to Democritus (volume 2 of his History of Greek Philosophy), Cambridge UP, 1965 (Truyền thống Tiền Sokrates từ Parmenides đến Democritus, tập thứ 2 trong cuốn Lịch sử Triết học Hy Lạp).

• Chú giải 2: The first known use of physis was by Homer in reference to the intrinsic qualities of a plant: ὣς ἄρα φωνήσας πόρε φάρμακον ἀργεϊφόντης ἐκ γαίης ἐρύσας, καί μοι φύσιν αὐτοῦ ἔδειξε. (So saying, Argeiphontes [=Hermes] gave me the herb, drawing it from the ground, and showed me its nature.) Odyssey 10.302-3 (ed. A.T. Murray). (The word is dealt with thoroughly in Liddell and Scott’s Greek Lexicon.) For later but still very early Greek uses of the term, see earlier note.

Dịch: Cách dùng được biết đầu tiên của từ physis đến từ Homer, liên quan đến những đặc tính nội tại của thực vật: ὣς ἄρα φωνήσας πόρε φάρμακον ἀργεϊφόντης ἐκ γαίης ἐρύσας, καί μοι φύσιν αὐτοῦ ἔδειξε. (Như đã nói, Argeiphontes [tức Hermes] đã ban cho tôi cỏ thảo mộc, lấy từ mặt đất, và chỉ cho tôi thấy được sự tự nhiên của nó.) Odyssey 10.302-3 (ed. A.T. Murray). (Từ này đã được thông hiểu kỹ lưỡng trong Liddell và Scott’s Greek Lexicon. (Từ điển Hy Lạp)). Đến sau này vẫn còn cách sử dụng rất sớm thuật ngữ này của người Hy Lạp, xem chú giải trên.

• Chú giải 3: Ví dụ, quyển sách Các nguyên lý toán học của triết học tự nhiên (Philosophiae Naturalis Principia Mathematica, 1687) của Isaac Newton được dịch sang tiếng Anh thành “Mathematical Principles of Natural Philosophy”, và phản ánh cách sử dụng hiện tại của từ “natural philosophy” (triết học tự nhiên), giống như “sự nghiên cứu có hệ thống về tự nhiên”.
• Chú giải 4: Từ nguyên học của từ “physical” cho thấy rằng nó có nghĩa tương tự với “natural” trong khoảng giữa thế kỷ XV: Harper, Douglas. “physical”. Online Etymology Dictionary.
• Chú giải 5: [Hồ] là bất kỳ một vực nước nào có nước chảy chậm hoặc đứng yên chiếm một phần diện tích trên đất liền với kích thước đáng kể. Các định nghĩa để phân biệt chính xác hồ, ao, đầm lầy và thậm chí là các con sông và các vực nước khác ngoại trừ chúng không thuộc đại dương thì vẫn chưa rõ ràng. Tuy nhiên, có thể nói rằng, các con sông và suối thì có dòng chảy tương đối nhanh; các đầm lầy và đồng lầy có chứa một lượng cỏ, cây thân gỗ và cây bụi tương đối lớn; và các ao có kích thước tương đối nhỏ so với hồ. Về mặt địa chất học, các hồ là các vực nước tạm thời.[80]
• Chú giải 6: Con số “khoảng 1/2 của 1%” tính theo cách sau (xem ví dụ Leckie, Stephen (1999). “How Meat-centred Eating Patterns Affect Food Security and the Environment”. For hunger-proof cities: sustainable urban food systems. Ottawa: International Development Research Centre. ISBN 0-88936-882-1. , trong đó cân nặng con người trung bình là 60 kg.), tổng sinh khối loài người là khối lượng trung bình của con người nhân với dân số thế giới hiện tại vào khoảng 6,5 tỉ (xem ví dụ, “World Population Information”. U.S. Census Bureau .): Giả sử cân nặng trung bình của con người là 60–70 kg (khoảng 130–150 cân Anh), thì cân nặng tổng của loài người trên toàn cầu vào khoảng 390 tỉ (390×109) và 455 triệu kg (trong khoảng 845 tỉ đến 975 tỉ cân Anh, hay 423 triệu–488 triệu tấn thiếu). Tổng sinh khối của tất cả các loài trên Trái Đất ước tính lớn hơn 6,8 x 1013 kg (75 tỉ tấn thiếu). Theo cách tính này, tỉ lệ của tổng sinh khối chỉ tính riêng của loài người vào khoảng gần 0,6%.

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://sangtaotrongtamtay.vn
Category: Khoa học