Cấu tạo của da gồm có ba lớp: thượng bì, trung bì, hạ bì.
Bạn đang đọc: CẤU TẠO CỦA DA">CẤU TẠO CỦA DA
1. Thượng bì (epidermis)
Cấu trúc biểu bìThượng bì là một biểu mô vảy có nhiều lớp, dày khoảng chừng 0,1 mm, ở lòng bàn tay, bàn chân khoảng chừng 0,8 – 1,4 mm .Tế bào chính của thượng bì là tế bào sừng ( keratinocyte ) sản xuất ra chất sừng ( protein keratin ). Tính từ dưới lên thượng bì có 4 lớp ( lớp đáy, lớp gai, lớp hạt, lớp sừng ), riêng lòng bàn tay chân có 5 lớp ( thêm lớp sáng ) .
1.1 Lớp đáy (stratum basale)
Là lớp sâu nhất của thượng bì, gồm một lớp tế bào hình tròn trụ nằm sát ngay phía trên màng đáy. Rải rác xen giữa những tế bào đáy là tế bào sắc tố, tế bào Meckel. Lớp đáy sản xuất ra những tế bào mới sửa chữa thay thế tế bào cũ đã biệt hóa, tạo nên sự thay đổi của thượng bì. Nhìn chung, phải mất 4 tuần tế bào đáy mới dần biệt hóa đến lớp sừng. Một số bệnh như vảy nến, vảy phấn, quy trình biệt hóa từ tế bào đáy đến tế bào sừng nhanh hơn .
1.2 Lớp gai (stratum spinosum)
Là lớp tế bào hình đa diện, do những tế bào đáy chuyển dời dần lên mà thành. Các tế bào gai nằm sát nhau, nối với nhau bằng cầu nối gian bào, giúp làn da không bị ngấm nước từ ngoài vào trong khung hình, không bị thoát nước từ trong khung hình ra ngoài, chống lại những tác nhân có hại của thiên nhiên và môi trường .Trong lớp gai có tế bào Langerhans có tính năng miễn dịch ,. Các tế bào gai cũng có năng lực sinh sản gián phân góp thêm phần thay đổi thượng bì .
1.3 Lớp hạt (Stratum granulosum)
Lớp hạt gồm 4 hàng tế bào dẹt hơn tế bào gai. Nguyên sinh chất của tế bào này có chứa nhiều hạt keratohyalin do mỡ và sợi tơ keratin tạo thành. Giữa những lớp hạt cũng có những cầu nối gian bào nhưng ngắn và to hơn so với cầu nối gai .
1.4 Lớp sáng (stratum lucidum)
Lớp sáng nằm giữa lớp hạt và lớp sừng gồm 2-3 hàng tế bào rất dẹt nằm song song với mặt da. Các tế bào lớp sáng không có nhân, nguyên sinh chất, chỉ có sợi. Lớp sáng chỉ có ở lòng bàn tay, bàn chân. Các vùng da khác không có lớp sáng .
1.5 Lớp sừng (stratum corneum)
Lớp tế bào sừng là lớp ngoài cùng của thượng bì, là những tế bào dẹt không có nhân chứa đầy những mảnh sừng và mỡ chồng chéo lên nhau tạo nên một màng bảo vệ khung hình không bị nước thấm vào, tránh những tác động ảnh hưởng từ thiên nhiên và môi trường bên ngoài cũng như mất nước từ bên trong khung hình .Ở những vùng da khác nhau lớp sừng dày, mỏng dính khác nhau, thường thì lớp sừng ở lòng bàn tay, chân sẽ dày hơn ở những vùng da khác. Hàng ngày, lớp tế bào sừng phía ngoài tách rời và bong ra liên tục tạo nên những vảy nhỏ như phấn, quện với mồ hôi và chất bã tạo thành ghét .Các tế bào ở lớp thượng bì luôn luôn thay đổi, đổi khác dần hình thể. Lúc đầu những tế bào có trục thẳng đứng, sau đó ngày càng dẹt dần, có trục nằm ngang. Nhân càng lên cao càng hư biến, sau cuối bị thoái hóa và tế bào không còn nhân. Càng lên cao tế bào càng nhiễm những hạt sừng. Thượng bì không có mạch máu mà được nuôi dưỡng bằng dịch khu trú ở liên gian bào. Các sợi thần kinh chỉ phân nhánh đến lớp đáy .
2. Trung bì (dermis)
Cấu trúc hạ bìTrung bì là lớp ngay sau lớp thượng bì, được ngăn cách với thượng bì qua màng đáy hay còn gọi là màng cơ bản. Các dịch sẽ từ trung bì ngấm qua màng đáy để nuôi dưỡng thượng bì. Ranh giới giữa thượng bì và trung bì không phải là một đường thẳng mà là đường lượn sóng. Phần sóng nhỏ nhô lên phía trên là gai bì, phần sóng lượn xuống dưới giữa hai gai bì là mào liên gai .Trung bì gồm hai lớp :
2.1 Trung bì nông (papillary dermis)
Đây là lớp nuôi dưỡng. Trên mặt phẳng có những gai nhô lên còn gọi là nhú bì hay gai bì ăn sâu vào thượng bì. Các gai do tổ chức triển khai link tạo nên, có nhiều mao mạch. Các nhú bì có chiều cao và độ lớn khác nhau tùy theo vùng da. Da ở lòng bàn tay, chân những nhu có khi cao đến 0,2 mm, ở da mặt thì lớp nhú rất mỏng mảnh .
2.2 Trung bì sâu (reticular dermis)
Trung bì sâu gồm có :
- Những sợi chống đỡ
+ Sợi keo ( collagen fiber ) là những sợi thẳng không phân nhánh, cấu tạo bởi những chuỗi polypeptid, gồm 20 loại acid amin khác nhau, đa phần là glycin và argenin. Sợi keo là vật liệu chính làm cho da vững chãi trước tác động cơ học, lý học, hóa học từ bên ngoài. Sợi keo tập trung chuyên sâu đa phần ở lớp trung bì sâu, một chút ít ở nhú bì, nang lông, tuyến bã, tuyến mồ hôi, quanh mạch máu .+ Sợi chun hay sợi đàn hồi ( elastic fiber ) là những sợi mỏng mảnh, nhẵn có phân nhánh lượn sóng, bắt nguồn từ sợi keo .+ Sợi lưới : cấu trúc giống sợi keo, tạo thành mạng lưới mỏng mảnh quanh mạch máu, tuyến mồ hôi .
+ Sợi liên võng (reticulum fiber): là dạng đặc biệt của sợi keo, tập trung ở trung bì nông, phần phụ của da, mạch máu.
- Chất cơ bản : là một màng nhày gồm tryptophan, tyrosin, mucopolysaccharid, hyaluronic .
- Tế bào :
+ Các tế bào xơ hình thoi hoặc hình amip, có nhân to hình bầu dục, chứa nhiều hạt ty lạp thể, có công dụng làm da lên sẹo .+ Tổ chức bào hình thoi hoặc hình sao, nó hoàn toàn có thể biến thành thực bào, đại thực bào .+ Dưỡng bào tham gia vào quy trình chuyển hóa heparin, histamin, acid hyaluronic .
- Mạch máu, trung bì chỉ có những mạch máu nhỏ tập trung chuyên sâu ở gai bì và quanh những tuyến .
- Thần kinh :
+ Thần kinh não tủy có vỏ myelin, có nhánh đi riêng .+ Thần kinh giao cảm không có vỏ myelin chạy trong những bao mạch máu .
3. Hạ bì (hypodermis)
Hạ bì nằm giữa trung bì và cân cơ hoặc màng xương, là tổ chức triển khai đệm biệt hóa thành tổ chức triển khai mỡ, có nhiều ô ngăn cách bởi những vách, nối tiếp với trung bì trong đó những mạch máu, thần kinh phân nhánh lên phía trên. Độ dày của hạ bì tùy thuộc thể trạng từng người. Đây là kho dự trữ mỡ lớn nhất của khung hình, có tính năng điều hòa nhiệt .
4. Các thành phần phụ của da
4.1 Tuyến mồ hôi
Là tuyến ngoại tiết, gồm 3 phần :- Cầu bài tiết hình tròn trụ khu trú ở trung bì sâu, có hai lớp tế bào là tế bào bài tiết và tế bào vỏ .- Ống dẫn qua trung bì .- Ống dẫn qua thượng bì, có hình xoắn ốc, gồm một lớp tế bào có nhiễm hạt sừng .Tùy vùng khung hình mà số lượng tuyến mồ hôi có khác nhau, ở lòng bàn tay, chân có khoảng chừng 620 cái / 1 cm2, đùi khoảng chừng 120 cái / cm2. Toàn bộ khung hình có khoảng chừng 2,5 triệu tuyến. Tuyến mồ hôi làm trách nhiệm điều hòa thân nhiệt, góp thêm phần làm cho thân nhiệt hằng định .
4.2 Tuyến bã
Là tuyến ngoại tiết nằm ở cạnh nang lông, thông với nang lông bằng ống tiết. Đó là một trùm nang tuyến có nhiều thùy, mỗi thùy gồm nhiều lớp tế bào. Trong cùng là những tế bào sản xuất ra chất mỡ, chất mỡ đào thải qua ống tuyến lên mặt da. Có hai loại tuyến bã nang lông :- Tuyến bã nang lông dài : nằm ở da đầu, râu, lông nách, lông mu. Tại những nơi này tuyến bã nang lông không tăng trưởng .- Tuyến bã nang lông tơ : đây là tuyến nằm ở khắp nơi trên khung hình trừ lòng bàn tay, chân không có tuyến bã. Tùy vào vùng khung hình khác nhau số lượng tuyến bã biến hóa khác nhau. Tuyến bã ở mặt tăng trưởng gấp 5 lần ở những nơi khác .
4.3 Nang lông
Đây là phần lõm sâu xuống của thượng bì chứa sợi lông và tiếp cận với tuyến bã. Cấu tạo của nang lông gồm : chất cơ bản của lông, sợi lông, lớp vỏ trong, lớp vỏ ngoài, gai lông. Các tế bào sắc tố có trong phần chất cơ bản của lông tạo nên sắc tố cho sợi lông .Ở người có hai loại lông- Lông nhẵn hay còn gọi là lông tơ : là sợi lông ngắn bao trùm phần khung hình trừ lòng bàn tay, chân .- Lông dài : là những sợi lông dài, cứng và có đường kính lớn hơn lông nhẵn. Lông dài nằm ở những vùng da đầu, xung quanh miệng, lông nách, lông mu .
4.4 Móng
Là một tấm sừng mỏng mảnh dày chừng 0,3 – 0,5 – 0,75 mm nằm gọn trong một rãnh của mặt sống lưng đầu ngón .Móng có bốn bờ, bờ tự do nằm ở đầu móng, ba bờ còn lại được những nếp da phủ lên gọi là bờ sau và hai bờ bên. Bờ sau và nếp gấp vùng gốc móng gọi là nếp gấp trên móng. Phần móng ở bờ sau có hình vát gọi là rễ móng. Phần còn lại dày đều, hình khum gọi là thân móng. Thượng bì ở dưới móng tiếp với thượng bì da ở nếp gấp sau và những nếp gấp bên. Phần gốc móng có hình bán nguyệt gọi là liềm móng. Thượng bì ở dưới rễ móng gọi là mầm móng, đó là lớp sinh sản, có lớp malpighi khá dày. Những tế bào ở mầm móng tăng trưởng từ đáy mầm ra thân móng và dẹt đi biến thành lớp lá sừng đắp vào mặt dưới của móng. Bản móng mọc liên tục từ gốc móng ra bờ tự do. Mỗi ngày móng mọc dài khoảng chừng 0,1 mm. Móng chân mọc chậm hơn móng tay. Càng nhiều tuổi móng càng mọc chậm. Thời gian sửa chữa thay thế trọn vẹn 1 móng tay khoảng chừng 3 tháng, móng chân khoảng chừng 6 tháng .
Source: https://sangtaotrongtamtay.vn
Category: Khoa học