Xem Tóm Tắt Bài Viết Này
Các yếu tố chi phối
Yêu tố sinh thể
Không thể có nhân cách trừu tượng ở bên ngoài một con người bằng xương, bằng thịt mà là nhân cách của một con người cụ thể sống trong một xã hội cụ thể. Ngay từ lúc trẻ em ra đời đều Có những đặc điểm hình thái – sinh lí của con người bao gồm các đặc điểm bẩm sinh và di truyền. Những thuộc tính sinh học có ngay từ lúc đứa trẻ mới sinh gọi là những thuộc tính bấm sinh. Những đặc điểm, những thuộc tính sinh học của cha, mẹ được ghi lại trong hệ thống gen truyền lại cho con cái được gọi là di truyền. Yếu tố sinh thể bao gồm các đặc điểm hình thể như cấu trúc giải phẫu – sinh lí, đặc điểm cơ thể, đặc điểm của hệ thần kinh và các tư chất.
Bạn đang đọc: Các yếu tố chi phối sự hình thành và phát triển nhân cách">Các yếu tố chi phối sự hình thành và phát triển nhân cách
Vậy những yếu tố sinh học này có vai trò như thế nào trong sự hình thành và phát triển nhân cách ? Theo quan điểm tâm lí học mácxít thì di truyền với các đặc thù sinh học nêu trên không quyết định hành động khunh hướng cũng như số lượng giới hạn phát triển của nhân cách con người. Mặc dù những đặc thù sinh học hoàn toàn có thể tác động ảnh hưởng mạnh đến quy trình hình thành năng lực, xúc cảm, sức khỏe thể chất sức khỏe thể chất … trong tiến trình đầu của quy trình phát triển con người nhưng nó chỉ đóng vai trò tạo nên tiền đề cho sự phát triển nhân cách .
Yếu tố thiên nhiên và môi trường
Môi trường là mạng lưới hệ thống các thực trạng bên ngoài, các điều kiện kèm theo tự nhiên và xã hội xung quanh thiết yếu cho hoạt động giải trí sống và phát triển của con người. Có thể phân thành hai loại : thiên nhiên và môi trường tự nhiên và môi trường tự nhiên xã hội .Môi trường tự nhiên gồm có các điều kiện kèm theo tự nhiên – hệ sinh thái ship hàng cho các hoạt động giải trí sinh sống của con người. Hoàn cảnh địa lí. nước, không khí, đất đai, động vật hoang dã, thực vật, khí hậu, thời tiết, … đều thuộc môi trường tự nhiên tự nhiên .– Môi trường xã hội gồm có cả một mạng lưới hệ thống quan hệ chính trị kinh tế tài chính, xã hội – lịch sử dân tộc. văn hóa truyền thống, giáo dục, … được thiết lập. Con người hoà nhập được với xã hội qua thiên nhiên và môi trường này. Tác động của môi trường tự nhiên xã hội đến sự hình thành và phát triển nhân cách qua các mối quan hệ xã hội mà mỗi cá thể tham gia tích cực vào các mối quan hệ đó. Các mối quan hệ giữa các cá thể được thiết lập lại do các quan hệ sản xuất, quan hệ kinh tế tài chính quyết định hành động .Sự hình thành và phát triển nhân cách chỉ hoàn toàn có thể triển khai trong một môi trường tự nhiên nhất định. Môi trường tự nhiên và môi trường tự nhiên xã hội đều ảnh hưởng tác động đến con người một cách tự phát hay tự giác, nhưng trước hết phải nói đến thiên nhiên và môi trường xã hội mà đặc biệt quan trọng là giáo dục có ảnh hưởng tác động can đảm và mạnh mẽ đến mỗi cá thể. Vì sao vậy vì môi trường tự nhiên góp thêm phần tạo nên mục tiêu, động cơ, phương tiện đi lại và điều kiện kèm theo cho hoạt động giải trí và giao lưu của cá thể. Qua đó con người sở hữu được các kinh nghiệm tay nghề xã hội loài người. Chính trong quy trình đó đã phát sinh, hình thành và phát triển nhân cách của mình. Tuy nhiên, con người không phải là một thực thể thụ động trước các tác động ảnh hưởng của thiên nhiên và môi trường mà là một chủ thể tích cực. Tính chất và mức độ ảnh hưởng tác động của môi trường tự nhiên còn phụ thuộc vào vào các đặc thù tâm lí bên trong của cá thể ( xu thế, năng lượng, thái độ … ) và vào mức độ cá thể tham gia tái tạo thiên nhiên và môi trường. ở đây có sự ảnh hưởng tác động qua lại giữa các nhân cách và thiên nhiên và môi trường. Những tác động ảnh hưởng của thiên nhiên và môi trường hay thực trạng đã được phản ánh vào nhân cách. Chính trong quy trình con người ảnh hưởng tác động cải biến thực trạng nhằm mục đích ship hàng cho quyền lợi của mình và xã hội thì cũng là quy trình tái tạo chính bản thân mình. Nói về mối quan hệ này, C. Mác đã viết : “ Hoàn cảnh đã phát minh sáng tạo ra con người, trong chừng mực mà con người đã phát minh sáng tạo ra thực trạng ” .Vậy thiên nhiên và môi trường có vai trò như thế nào trong sự hình thành và phát triển nhân cách ? Khi xem xét môi trường tự nhiên tự nhiên và thiên nhiên và môi trường xã hội ; khi xem xét yếu tố sinh vật và yếu tố xã hội thì Cái quyết định hành động sự hình thành và phát triển tâm là nhân cách là môi trường tự nhiên xã hội, là yếu tố xã hội. Trong thiên nhiên và môi trường xã hội to lớn đó thì giáo dục, hoạt động giải trí, tiếp xúc với tư cách như thể những phương pháp hay các con đường có vai trò quyết định hành động quy trình hình thành và phát triển nhân cách. Sau đây tất cả chúng ta sẽ nghiên cứu và phân tích từng con đường hình thành và phát triển nhân cách .
Giáo dục đào tạo và tự giáo dục
Môi trường xã hội tác động ảnh hưởng đến mỗi cá thể một cách tự phát và tự giác nhưng đa phần bằng con đường tự giác là giáo dục .Giáo dục đào tạo là một hoạt động giải trí trình độ của xã hội nhằm mục đích hình thành và phát triển nhân cách con người theo những nhu yếu của xã hội trong những quy trình tiến độ lịch sử vẻ vang nhất định. Từ giáo dục thường được hiểu theo nghĩa rộng và nghĩa hẹp : Theo nghĩa rộng, giáo dục là hàng loạt ảnh hưởng tác động của mái ấm gia đình, nhà trường, xã hội gồm có cả dạy học và cách tác động ảnh hưởng giáo dục khác đến con người .Theo nghĩa hẹp, giáo dục hoàn toàn có thể xem như thể một quy trình tác động ảnh hưởng đến thế hệ trẻ về mặt tư tưởng, đạo đức, hành vi … nhằm mục đích hình thành thái độ, niềm tin, thói quen cư xử đúng đắn trong mái ấm gia đình, nhà trường và xã hội .Trong sự hình thành và phát triển nhân cách thì giáo dục giữ vai trò chủ yếu ( theo quan điểm Tâm lí học mácxít ). Vai trò chủ yếu của giáo dục được biểu lộ ở những điểm sau : Giáo dục đào tạo vạch phương hướng cho sự hình thành và phát triển nhân cách. Vì giáo dục là quy trình tác động ảnh hưởng có tiềm năng xác lập, hình thành một mẫu người đơn cử cho xã hội – một quy mô nhân cách phát triển, phân phối những nhu yếu của xã hội trong một quy trình tiến độ lịch sử dân tộc nhất định. Điều đó được bộc lộ quaViệc triển khai tiềm năng giáo dục, giảng dạy của nhà trường và các tổ chức triển khai giáo dục ngoài nhà trường .Thông qua giáo dục, thế hệ trước truyền lại cho thế hệ sau những kinh nghiệm tay nghề xã hội – lịch sử vẻ vang đã được kết tinh trong các loại sản phẩm văn hóa truyền thống vật chất và ý thức của quả đât. Thế hệ trẻ lĩnh hội những kinh nghiệm tay nghề đó để biến chúng thành kinh nghiệm tay nghề của bản thân và tạo nên nhân cách của mình .
- Giáo dục có thể đem lại cho con người những cái mà các yếu tố bẩm sinh – di truyền hay môi trường tự nhiên không thể đem lại được. Ví dụ đứa trẻ được sinh ra, theo thời gian nó được tăng trưởng, nhưng tự nó không thể biết đọc, biết viết nếu nó không được học chữ.
- Giáo dục có thể phát huy tối đa các mặt mạnh của các yếu tố khác chi phối sự hình thành nhân cách như các yếu tố thể chất (bẩm sinh di truyền), yếu tố hoàn cảnh sống, yếu tố xã hội. – Giáo dục có thể bù đắp cho những thiếu hụt, hạn chế do các yếu tố bẩm sinh – di truyền không bình thường, hoàn cảnh bị tai nạn hay chiến tranh gây nên (như người bị khuyết tật, bị bệnh hoặc do hoàn cảnh không thuận lợi).
- Giáo dục có thể uốn nắn những sai lệch của nhân cách về một mặt nào đó so với các chuẩn mực, đo tác động tự phát của môi trường gây nên và làm cho nó phát triển theo hướng mong muốn của xã hội (giáo dục lại).
Giáo dục đào tạo hoàn toàn có thể đón trước sự phát triển, nó “ hoạch định nhân cách tương lai ” để ảnh hưởng tác động hình thành và phát triển tương thích với sự phát triển của xã hội. Như vậy, giáo dục không riêng gì tính đến trình độ hiện tại của sự phát triển nhân cách mà còn đưa đến bước phát triển tiếp theo .Những điểm nêu trên cho thấy, không hề có sự phát triển tâm lí, nhân cách của trẻ nhỏ ngoài dạy học và giáo dục .Giáo dục đào tạo giữ vai trò chủ yếu so với sự hình thành và phát triển nhân cách, tuy nhiên không nên tuyệt đối hóa vai trò của giáo dục. Giáo dục đào tạo không phải là vạn năng, do tại giáo dục chỉ vạch ra phương hướng cho sự hình thành và phát triển nhân cách và thôi thúc quy trình hình thành và phát triển theo hướng đó. Còn cá thể có phát triển theo hướng đó hay không và phát triển đến trình độ nào thì giáo dục không quyết định hành động trực tiếp được mà cái quyết định hành động trực tiếp lại chính là hoạt động giải trí và tiếp xúc của mỗi cá thể. Do đó, cần phải thực thi giáo dục trong mối quan hệ hữu cơ với việc tổ chức triển khai hoạt động giải trí, tổ chức triển khai quan hệ tiếp xúc, hoạt động giải trí cùng nhau trong các mối quan hệ xã hội, quan hệ nhóm và tập thể. Đặc biệt, con người là thực thể tích cực, hoàn toàn có thể tự hình thành và biến hóa nhân cách của mình một cách có ý thức, có năng lực tự tái tạo chính bản thân mình, có nhu yếu tự khẳng định chắc chắn, tự ý thức, tự kiểm soát và điều chỉnh do đó con người có hoạt động giải trí tự giáo dục. Hoạt động này là quy trình con người biết tự kiềm chế mình, biết hướng nhu yếu, hứng thú, giá trị của mình cho tương thích với những chuẩn mực đạo đức, giá trị Của xã hội. Vì vậy giáo dục không được tách rời với tự giáo dục, tự rèn luyện, tự triển khai xong nhân cách ở mỗi cá thể .
Hoạt động và tiếp xúc
Mọi tác động ảnh hưởng có mục tiêu tự giác của giáo dục sẽ không có hiệu suất cao, nếu cá thể con người không đảm nhiệm ảnh hưởng tác động đó, nếu họ không trực tiếp tham gia vào hoạt động giải trí để hình thành nhân cách của mình. Do đó, hoạt động giải trí của cá thể mới là yếu tố quyết định hành động trực tiếp so với sự hình thành và phát triển nhân cách .
Hoạt động của cá nhân
Hoạt động là phương pháp sống sót của con người. Hoạt động của con người là hoạt động giải trí có mục tiêu, mang tính xã hội, mang tính hội đồng, được thực thi bằng những thao tác nhất định với những công cụ nhất định. Vì vậy, mỗi loại hoạt động giải trí có những nhu yếu nhất định và yên cầu ở con người những phẩm chất tâm lí nhất định. Quá trình tham gia hoạt động giải trí làm cho con người hình thành những phẩm chất đó. Vì thế, nhân cách của họ được hình thành và phát triển .Thông qua hai quy trình đối tượng người tiêu dùng hóa và chủ thể hóa trong hoạt động giải trí mà nhân cách được thể hiện và hình thành. Con đường lĩnh hội kinh nghiệm tay nghề xã hội và lịch sử dân tộc bằng hoạt động giải trí của bản thân để hình thành nhân cách. Mặt khác, cũng trải qua hoạt động giải trí con người xuất tâm “ lực lượng thực chất ” ( sức mạnh của thần kinh, cơ bắp, trí tuệ, năng lượng, … ) vào xã hội, “ tạo nên sự đại diện thay mặt nhân cách của mình ” ở người khác trong xã hội. Đây là sự phát minh sáng tạo, là những góp phần của nhân cách vào sự phát triển của xã hội .Hiểu được mối quan hệ giữa hoạt động giải trí và nhân cách nên hoạt động giải trí phải được coi là một phương tiện đi lại giáo dục cơ bản. Nhưng không phải ở tổng thể các quy trình tiến độ hay thời kì phát triển và cũng không phải các dạng hoạt động giải trí đều có tác động ảnh hưởng như nhau đến sự hình thành và phát triển nhân cách. Theo quan điểm của nhà tâm lí học nổi tiếng A.N. Lêônchiép thì có những dạng hoạt động giải trí đóng vai trò đa phần ( gọi là hoạt động giải trí chủ yếu ) trong sự phát triển nhân cách còn các dạng hoạt động giải trí khác đóng vai trò thứ yếu. Do đó cần phải hiểu rõ, sự hình thành và phát triển nhân cách của mỗi người nhờ vào vào hoạt động giải trí chủ yếu ở mỗi thời kì nhất định. Muốn hình thành nhân cách, con người phải tham gia vào các dạng hoạt động giải trí khác nhau, trong đó đặc biệt quan trọng chú ý quan tâm tới vai trò của hoạt động giải trí chủ yếu. Vì thế phải lựa chọn, tổ Chức và hướng dẫn các hoạt động giải trí bảo vệ tính giáo dục và tính hiệu suất cao so với việc hình thành và phát triển nhân cách. Hoạt động có vai trò quyết định hành động trực tiếp đến sự hình thành và phát triển nhân cách như vậy nên trong công tác làm việc giáo dục cần quan tâm đổi khác làm phong phú và đa dạng nội dung, hình thức, phương pháp tổ chức triển khai hoạt động giải trí để hấp dẫn cá thể tham gia tích cực, tự giác vào các hoạt động giải trí đó .Hoạt động của con người luôn luôn mang đặc thù xã hội, tính hội đồng. Điều đó cũng có nghĩa là hoạt động giải trí luôn luôn gắn liền với tiếp xúc. Vì thế, tiếp xúc cũng là một con đường cơ bản để hình thành và phát triển nhân cách .
Giao tiếp và nhân cách
Giao tiếp là một trong những con đường cơ bản để hình thành và phát triển nhân cách. Liên quan đến yếu tố này, nhà tâm lí học Xô viết B.F. Lômốp đã viết : “ Khi tất cả chúng ta điều tra và nghiên cứu lối sống của một cá thể đơn cử, tất cả chúng ta không hề chỉ số lượng giới hạn ở sự nghiên cứu và phân tích xem nó làm cái gì và như thế nào, mà tất cả chúng ta còn phải điều tra và nghiên cứu xem nó tiếp xúc với ai và như thế nào ” .Trong hoạt động giải trí có đối tượng người dùng thì đối tượng người dùng là những vật thể nên mối quan hệ diễn ra đa phần giữa chủ thể với khách thể. Qua quy trình chủ thể hóa, con người lĩnh hội được những tri thức kĩ năng, kĩ xảo … là đa phần để hình thành mặt năng lượng của nhân cách. Còn trong tiếp xúc, đối tượng người tiêu dùng lại là người khác, nhân cách khác nên mối quan hệ ở đây lại diễn ra rất sôi động giữa chủ thể với chủ thể. Mối quan hệ này diễn ra rất phức tạp biểu lộ mối quan hệ người – người. Qua tiếp xúc, con người hoàn toàn có thể lĩnh hội một cách trực tiếp và nhanh gọn những chuẩn mực đối xử với người khác, với xã hội đương thời mà người đó đang sống và hoạt động giải trí, nghĩa là qua tiếp xúc tương quan nhiều hơn đến việc hình thành mặt đạo đức của nhân cách .Giao tiếp là điều kiện kèm theo sống sót của mỗi cá thể và của cả xã hội loài người. Chỉ có mối quan hệ giữa các cá thể với nhau mới hình thành nên xã hội loài người. Mỗi cá thể không hề phát triển thông thường theo kiểu người và không hề trở thành nhân cách nếu không được tiếp xúc với những người khác. Giao tiếp là một trong những nhu yếu xã hội cơ bản nhất và Open sớm nhất hay hoàn toàn có thể nói là nhu yếu bẩm sinh của con người. Nếu nhu yếu này không được thoả mãn sẽ gây ra hậu quả nặng nề ( bệnh “ hospitalism ” có nghĩa là “ bệnh do nằm viện ” ). Giao tiếp là một tác nhân hay con đường cơ bản để hình thành và phát triển nhân cách. Nói về tầm quan trọng của yếu tố này, C. Mác đã viết : “ Sự phát triển của một cá thể được pháp luật bởi sự phát triển của tổng thể các cá thể khác mà nó giao lưu một cách trực tiếp hoặc gián tiếp với họ ” .Qua con đường tiếp xúc, con người gia nhập vào các quan hệ xã hội, lĩnh hội nền văn hóa truyền thống xã hội, lĩnh hội các chuẩn mực xã hội và “ tổng hoà các quan hệ xã hội ” thành thực chất con người. Có thể nói đơn cử hơn rằng, ở đây, con người học được cách nhìn nhận hành vi và thái độ, lĩnh hội được các tiêu chuẩn đạo đức một cách trực tiếp từ đời sống, kiểm tra và vận dụng những tiêu chuẩn đó vào thực tiễn, đần dần hình thành nguyên tắc đạo đức trong đời sống của mình. Như vậy, những phẩm chất nhân cách quan trọng như ý thức nghĩa vụ và trách nhiệm. nghĩa vụ và trách nhiệm, tính nguyên tắc, tính trung thực, lòng nhân ái … được bộc lộ và được hình thành chính trong quy trình tiếp xúc. Cũng nhờ có tiếp xúc, con người mới hoàn toàn có thể góp phần sức lực lao động và năng lực của mình cho sự phát triển xã hội .Trong quy trình tiếp xúc, con người không chỉ nhận thứ được người khác, mà còn nhận thức được chính bản thân mình. Khi tiếp xúc, con người thấy được những cái có ở người khác, tự so sánh so sánh với những cái mình làm, với các chuẩn mực xã hội nên đã thu nhận được những thông tin thiết yếu để hình thành sự nhìn nhận bản thân như một nhân cách, để hình thành một thái độ giá trị – xúc cảm nhất định so với bản thân … Rõ ràng là qua tiếp xúc, con người đã hình thành năng lực tự ý thức .Như vậy, hoàn toàn có thể chứng minh và khẳng định rằng, tiếp xúc là hình thức đặc trưng cho mối quan hệ người – người, là tác nhân cơ bản của việc hình thành và phát triển tâm lí, ý thức, nhân cách. Giao tiếp và hoạt động giải trí của con người chỉ hoàn toàn có thể diễn ra trong hội đồng, trong nhóm và tập thể .Con người là một thực thể xã hội. Nhân cách của nó được hình thành và phát triển chỉ trong một thiên nhiên và môi trường xã hội đơn cử nhất định mà con người đang sống và hoạt động giải trí. Môi trường đó gồm mái ấm gia đình, làng xóm, phố phường, nhà trường, các nhóm xã hội, các hội đồng và các tập thể ( đội nhi đồng, đội thiếu niên, đoàn người trẻ tuổi … ) mà nó là thành viên. Vậy thế nào là nhóm và thế nào là tập thể ?Nhóm là một tập hợp người được thống nhất lại theo những mục tiêu chung. Tuỳ theo tiêu chuẩn phân loại mà người ta phân thành nhóm nhỏ và nhóm lớn ; nhóm chính thức và nhóm không chính thức ; nhóm thực và nhóm quy ước … Nhóm hoàn toàn có thể phát triển thành tập thể. Tập thể là một nhóm người, là một bộ phận của xã hội, được thống nhất lại theo những mục tiêu chung, tuân theo các mục tiêu của xã hội. Như vậy, trong nhà trường đại trà phổ thông thì một học viên hoàn toàn có thể là thành viên của nhiều nhóm hay nhiều tập thể khác nhau .Nhóm và tập thể có vai trò to lớn trong việc hình thành và phát triển nhân cách. Trong nhóm và tập thể, mỗi cá thể có điều kiện kèm theo thuận tiện nhất để hoạt động giải trí cùng nhau ( đi dạo, học tập lao động, … ), để tiếp xúc trực tiếp với nhau và trên cơ sở đó thiết lập các quan hệ giữa cá thể này với cá thể khác, giữa nhóm này với nhóm khác. “ Sự nhiều mẫu mã thực sự về mặt ý thức của cá nhân hoàn toàn phụ thuộc vào vào sự đa dạng và phong phú của những mối liên hệ hiện thực của họ ”. Vì thế, các ảnh hưởng tác động của xã hội, các mối quan hệ xã hội trải qua các nhóm và tập thể tác động ảnh hưởng đến từng cá thể. trái lại, mỗi cá thể tác động ảnh hưởng đến hội đồng, đến xã hội, đến cá thể khác cũng trải qua các nhóm và tập thể mà nó là thành viên .Tác động của nhóm và tập thể đến nhân cách các hoạt động giải trí cùng nhau, qua dư luận tập thể, truyền thống cuội nguồn tập thể, qua các trào lưu thi đua, qua các hình thức hội họp, hoạt động và sinh hoạt câu lạc bộ v.v … Vì vậy, vận dụng nguyên tắc giáo dục trong tập thể và bằng tập thể đặc biệt quan trọng có ý nghĩa trong việc hình thành và phát triển nhân cách .
Tóm lại bốn yếu tố sinh thể, môi trường xã hội. giáo dục và tự giáo dục, hoạt động và giao tiếp đều tác động đến sự hình thành và phát triển nhân cách, nhưng có vai trò không giống nhau. Theo quan điểm tâm lí học mácxít thì, yêu tố sinh thể giữ vai trò làm tiền đề, yếu tố môi trường xã hội có vai trò quyết định yếu tố giáo dục và tự giáo dục giữ vai trò chủ đạo, yếu tố hoạt động và giao tiếp của cá nhân có vai trò quyết định trực tiếp đối với sự hình thành và phát triển nhân cách.
Xem thêm: enkulu22
Sự triển khai xong nhân cách
Cá nhân hoạt động giải trí và tiếp xúc trong các mối quan hệ xã hội, dưới tác động ảnh hưởng chủ yếu của giáo dục sẽ đưa tới hình thành một cấu trúc nhân cách tương đối không thay đổi và đạt tới một trình độ phát triển nhất định. Trong quy trình sống, nhân cách liên tục đổi khác và triển khai xong dần trải qua việc cá thể tự ý thức, tự rèn luyện, tự giáo dục, tự hoàn thành xong nhân cách của mình ở trình độ Cao hơn, cung ứng những nhu yếu ngày càng cao của đời sống, của xã hội. Mặt khác, trong đời sống, ở những thời gian nhất định vào những thực trạng đơn cử, trong những bước ngoặt của cuộc sống, hoặc có những xích míc nóng bức giữa cá thể và xã hội, cá thể hoàn toàn có thể có những chệch hướng trong sự đổi khác những nét nhân cách so với chuẩn mực chung, thang giá trị chung cửa xã hội. Điều đó hoàn toàn có thể dẫn đến sự phân li, suy thoái và khủng hoảng nhân cách, khi đó yên cầu cá thể phải có thái độ lựa chọn, tự tinh chỉnh và điều khiển, tự kiểm soát và điều chỉnh, tự rèn luyện theo những chuẩn mực chân chính, tương thích với quy luật khách quan của xã hội .
Source: https://sangtaotrongtamtay.vn
Category: Khoa học