Đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế hiện thực khát vọng dân tộc

Sau thời kỳ tăng trưởng nhanh đầu thập kỷ 1990, Nước Ta đã 2 lần gặp phải các tiến trình khó khăn vất vả kinh tế 1997 và 2007, lần sau thời hạn hồi sinh dài hơn và mức độ tăng trưởng lại thấp hơn trước, để khắc phục thực trạng này và nâng vận tốc tăng trưởng kinh tế lên, Đại hội Đảng lần thứ XI năm 2011 đã đề ra trách nhiệm “ thay đổi mô hình tăng trưởng ”. Các nền kinh tế châu Á trước đây vượt khỏi thu nhập trung bình phải nâng vận tốc tăng trưởng GDP lên 8,2 – 10,5 % / năm trong 5 – 9 năm liên tục. Nước Ta trong tương lai, nếu vẫn giữ vận tốc tăng trưởng kinh tế 6 % / năm như thời hạn gần đây thì sẽ không đạt cả 2 tiềm năng Đại hội XIII đề ra ( đưa quốc gia lên mức thu nhập trung bình cao năm 2030 và mức thu nhập cao đến năm 2045 ) ; tăng 7 % / năm sẽ đạt 50% tiềm năng và nếu tăng 8 % / năm sẽ về sớm hơn cả 2 tiềm năng .Để sánh vai với năm châu, kinh tế Nước Ta phải đạt mức tăng trưởng rất cao trong một quá trình dài. Theo giám sát mô phỏng, tăng trưởng GDP / người từ 7 % trở lên thì hoàn toàn có thể đuổi kịp Vương Quốc của nụ cười hay Malaysia trong thời hạn tới. Muốn bắt kịp Trung Quốc, Nước Ta phải tăng trưởng 10,48 %, và muốn sánh ngang với Nước Hàn thì phải đạt 11,08 % trong 30 năm tới. Điều thần kỳ tương tự như đã từng xảy ra : Nước Hàn tăng cường 9,3 % / năm liên tục 38 năm ( 1960 – 1997 ) ; Trung Quốc đã tăng trưởng 9,8 % / năm suốt 37 năm ( 1978 – năm trước ), Israel đã tăng trưởng trên 10 % / năm, 22 năm liên tục ( 1950 – 1972 ). Vấn đề là biến được khát vọng thành quyết tâm thay đổi mô hình kinh tế .

CẢN TRỞ CỦA MÔ HÌNH CŨ

Tính chất của mô hình kinh tế cũ được Hội nghị Trung ương 4 năm 2016 chỉ ra là: năng suất lao động và năng suất nhân tố tổng hợp thấp, thể chế kinh tế chậm cải thiện, môi trường đầu tư, kinh doanh trở ngại, kết cấu hạ tầng khó khăn, chất lượng nhân lực thấp nên tốc độ tăng trưởng chậm lại, chất lượng thấp, kinh tế vĩ mô chưa vững chắc, bội chi ngân sách lớn, nợ công tăng, nợ chính phủ vượt trần; cơ cấu lại đầu tư chưa gắn với cơ cấu lại tài chính ngân sách, cơ cấu lại tổ chức tín dụng khó khăn; đổi mới doanh nghiệp nhà nước chậm, quản trị yếu kém; cơ cấu lại nông nghiệp chưa gắn với xây dựng nông thôn mới; kinh tế hộ nhỏ lẻ, liên kết kém; doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp ít. Cơ cấu lại công nghiệp dịch vụ chưa hiệu quả; điều phối phát triển vùng thiếu liên kết; chưa phát huy lợi thế; vùng kinh tế trọng điểm chưa đầu tư đúng mức, chưa phát huy vai trò.

Mười năm trôi qua, Đại hội XIII của Đảng ( năm 2021 ) nhìn nhận vẫn : “ chưa tạo được chuyển biến cơ bản về mô hình tăng trưởng ”. Quy mô kinh tế vẫn nhỏ : quy trình tiến độ năm nay – 2018, doanh nghiệp siêu nhỏ và nhỏ chiếm 93,5 %, 7,7 % doanh nghiệp trong nước hòa vốn, 48,6 % lỗ, chỉ góp phần được 10 % GDP. Kinh tế hộ, góp hơn 30 % GDP, lại càng nhỏ lẻ, manh mún, yếu ớt, khó khởi nghiệp thành doanh nghiệp và chậm kết nối trong hợp tác xã. Doanh nghiệp trong nước, trước kia bị doanh nghiệp nhà nước đè thì nay đang bị doanh nghiệp quốc tế lấn .Các nguồn lực tài nguyên truyền thống ( rừng tự nhiên, món ăn hải sản, tài nguyên, nước ngầm … ) đã khai thác đến số lượng giới hạn. Trong mô hình nghiên cứu và phân tích tăng trưởng, yếu tố đất không biểu lộ vai trò, lao động góp phần còn 6,4 %, hiệu suất yếu tố tổng hợp chiếm hơn 40 % nhưng trong đó phần góp phần thực sự của khoa học và công nghệ tiên tiến chỉ gần 1/3. Chỉ còn vốn là nguồn lực chính góp phần 55 % cho tăng trưởng, nhưng tỷ suất tiết kiệm chi phí trong GDP của Nước Ta năm 2018 chỉ có 22,6 %, dưới mức trung bình khu vực và quốc tế. Chỉ số hiệu suất cao sử dụng vốn góp vốn đầu tư ICOR ( 6,14 quá trình năm nay – 2019 ) vẫn cao so với các nước đang tăng trưởng ( khoảng chừng 3,0 – Ngân hàng Thế giới ) .Quỹ thời hạn đang bị tiêu tốn lãng phí : tăng trưởng kinh tế tư nhân chậm so với Open hội nhập nên doanh nghiệp non trẻ phải chịu sức ép cam kết cao và chịu cạnh tranh đối đầu lớn của doanh nghiệp quốc tế ; kinh tế hộ nhỏ lẻ, chậm tăng trưởng, thiếu kết nối với hợp tác xã nên không có điều kiện kèm theo khởi nghiệp ; dân số chuyển sang già khi chưa kịp giàu, có tích góp, tạo rủi ro tiềm ẩn vỡ quỹ phúc lợi ; tỷ suất toàn dụng lao động chậm, tỷ suất lao động phi chính thức lớn, đào tạo và giảng dạy nhân lực kém, nên lao động không kịp chuyển thành nhân lực trí tuệ trước khi tự động hóa thay thế sửa chữa lao động thủ công bằng tay ; tăng trưởng chuỗi giá trị chậm trong quy trình toàn thế giới hóa sâu rộng, đặt các địa phương công nghiệp hóa vào bẫy “ công nghiệp gia công ” chịu tác động ảnh hưởng xã hội, thiên nhiên và môi trường mà thu ít và không lâu bền .Mô hình kinh tế cũ đã kêu gọi tài nguyên đạt tới số lượng giới hạn hiệu suất cao, tăng trưởng kinh tế chậm dần, sức đề kháng với các chu kỳ luân hồi khủng hoảng cục bộ yếu dần trong khi Nước Ta lại chưa kịp chuẩn bị sẵn sàng đủ tài nguyên con người, tích góp đủ tri thức để hoàn toàn có thể tăng trưởng kinh tế tri thức – thay đổi phát minh sáng tạo. Muốn tranh thủ được thành tựu cuộc cách mạng công nghệ tiên tiến 4.0 hay sức mạnh của một nhà nước phát minh sáng tạo, cần thêm hàng chục năm tăng trưởng nhanh nữa mới đủ sức hình thành “ mạng lưới hệ thống thay đổi phát minh sáng tạo vương quốc ”. Một mô hình tăng trưởng mới dựa trên sử dụng hiệu suất cao hơn các nguồn tài nguyên cũ là yếu tố quyết định hành động cho nền kinh tế Nước Ta vượt lên sau khủng hoảng kinh tế của đại dịch Covid – 19 .

NỘI DUNG CỦA MÔ HÌNH TĂNG TRƯỞNG MỚI 

Thứ nhất, mô hình 2 vùng trọng điểm kinh tế là đồng bằng sông Hồng và Đông Nam Bộ dựa vào 2 thành phố chính là TP.HN và TP. Hồ Chí Minh đang lôi cuốn hầu hết góp vốn đầu tư, góp phần chính cho ngân sách và tăng trưởng kinh tế ; đồng thời gây quá tải, thiếu kết nối, lan tỏa, mất cân đối với các địa phận và vùng nông thôn. Cần sửa chữa thay thế nó bằng tăng trưởng hạ tầng, dịch vụ, tăng trưởng đô thị vệ tinh, đưa dân cư và hoạt động giải trí kinh tế ra khỏi TT lõi để giảm tải cho 2 thành phố chính, tạo điều kiện kèm theo cho 2 đô thị lớn tập trung chuyên sâu vào các công dụng quan trọng nhất. Phân cấp vai trò sản xuất, dịch vụ, TT công nghệ tiên tiến, nhân lực và phục vụ hầu cần cho 6-7 thành phố TT cho các vùng kinh tế xã hội chính. Gắn tăng trưởng nông thôn với đô thị hóa .Thứ hai, lúc bấy giờ mô hình cơ cấu tổ chức kinh tế ngành dập khuôn, đơn điệu, ưu tiên tăng trưởng công nghiệp chế biến chế tạo, du lịch và các ngành dịch vụ ship hàng đời sống đang làm cho các tỉnh và các vùng cạnh tranh đối đầu ngang với nhau. Phải sửa chữa thay thế cơ cấu tổ chức này bằng cách phát huy lợi thế từng địa phận, theo điều kiện kèm theo phong phú hình thành các vùng kinh tế để sắp xếp các ngành hàng sản xuất phong phú với sức cạnh tranh đối đầu riêng. Miền núi phía Bắc tập trung chuyên sâu tăng trưởng rừng, thủy điện, bảo vệ biên giới thiên nhiên và môi trường ; Đồng bằng sông Hồng và Duyên hải Nam Trung Bộ ưu tiên tăng trưởng dịch vụ phong phú ; Đồng bằng sông Cửu Long, Tây Nguyên hướng vào nông nghiệp tổng hợp ; Trung du phía Bắc, Đông Nam Bộ tăng trưởng công nghiệp có giá trị cao ; Duyên hải Nam Trung Bộ tăng trưởng kinh tế biển tổng hợp. Mỗi vùng lấy ngành lợi thế nhất làm trục, các ngành khác phối hợp, link cả vùng cùng tăng trưởng .

Thứ ba, xem lại cách ưu tiên một vài thành phần kinh tế là chủ lực hiện nay chuyển sang chính sách để doanh nghiệp nhà nước và nước ngoài mở đường, kết nối để lấy doanh nghiệp trong nước làm lực lượng kinh tế đóng vai trò chủ đạo. Tạo đột phá, đưa kinh tế hộ (nhất là nông dân) vào đội hình kinh tế hợp tác, phát triển nông nghiệp và kinh tế nông thôn. Kinh tế hợp tác mở đường, dẫn dắt kinh tế hộ phát triển thành kinh tế doanh nghiệp và rút lực lượng lao động ra phi nông nghiệp. Hình thành các hệ sinh thái sản xuất kinh doanh: tập đoàn kinh tế mạnh dẫn dắt doanh nghiệp địa phương – doanh nghiệp vừa và nhỏ – siêu nhỏ; cơ quan khoa học công nghệ – doanh nghiệp; hợp tác xã – doanh nghiệp…

Thứ tư, tháo gỡ nốt các điểm nghẽn đã sống sót lâu bền hơn, tạo ra các điều kiện kèm theo cơ bản để cơ chế thị trường quản lý và vận hành trong hoạt động giải trí phân chia, sử dụng nguồn lực hiệu suất cao như : bảo vệ tính chính danh về quyền sở hữu, sử dụng ( đất, lao động, trí tuệ … ) ; các loại ghi nhận pháp lý giấy, số ( giá trị, gia tài, tiêu chuẩn … ) phải sẵn có ; hình thành thị trường chính thức ( sàn thanh toán giao dịch, giá cạnh tranh đối đầu, thanh toán giao dịch giản tiện … ). Ngoài ra, cần tăng trưởng hạ tầng đồng điệu, nhất là mạng lưới hệ thống giao thông vận tải và thông tin, bảo vệ nguyên tắc tăng trưởng bao trùm ( link mọi vùng miền, cho mọi đối tượng người tiêu dùng hưởng lợi ) .

TẠO NỀN TẢNG, CƠ HỘI THỰC HIỆN KHÁT VỌNG PHÁT TRIỂN 

Tất cả những thay đổi nêu trên phải được dữ thế chủ động quản lý, dẫn dắt bởi một thiết chế “ nhà nước xây đắp tăng trưởng ”. Đó là Nhà nước lấy quyền lợi vương quốc, dân tộc bản địa làm đầu, xác lập các tiềm năng tăng trưởng kèm theo các chính sách động viên, xu thế nguồn lực nhắm vào trọng tâm trước mắt là tăng trưởng kinh tế. Có chính sách lựa chọn, đề bạt cán bộ có đạo đức, năng lượng theo tác dụng công việc làm. Có chính sách đãi ngộ, lương, thưởng bảo vệ sự liêm chính, ý thức nghĩa vụ và trách nhiệm và phát minh sáng tạo. Hình thành chính sách tham vấn chính thức và tiếp tục ở cả Trung ương và địa phương với đại diện thay mặt các thành phần kinh tế và đội ngũ chuyên viên có tri thức và công tâm trong hoạch định kế hoạch, chủ trương. Hình thành chính sách giám sát, nhìn nhận góp phần của cán bộ, hiệu suất cao của công tác làm việc sử dụng tài nguyên, thi hành và tác dụng triển khai kế hoạch khách quan và khoa học .Phát triển tài nguyên con người, thay đổi các tổ chức triển khai xã hội để bảo vệ, ship hàng quyền lợi và nghĩa vụ của người lao động, bảo vệ công minh xã hội, tạo thời cơ và điều kiện kèm theo để người lao động, nhân dân là chủ thể của quy trình tăng trưởng trong công tác làm việc tham gia kiến thiết xây dựng kế hoạch, chủ trương, ra quyết định hành động, giám sát, nhìn nhận triển khai .Đổi mới hoạt động giải trí đào tạo và giảng dạy, hướng vào tăng trưởng kiến thức và kỹ năng nghề để tăng trưởng kinh tế dịch vụ, toàn dụng lực lượng lao động có hiệu suất cao và thu nhập thỏa đáng trước khi dân số già hóa. Chuyển nhanh lao động phi chính thức thành chính thức .Mở rộng thời cơ tăng trưởng để dân cư có thời cơ tích góp kiến thức và kỹ năng, gia tài, làm chủ quy trình quy đổi sinh kế từ sản xuất nông nghiệp sang phi nông nghiệp, chuyển địa phận cư trú từ nông thôn sang đô thị. Đây là phương pháp hiệu suất cao nhất để khai thác mọi nguồn nội lực của quốc gia triển khai khát vọng hùng cường cho dân tộc bản địa Nước Ta .

(*) Chuyên gia kinh tế phát triển

Để đóng góp ý kiến hướng tới một chiến lược kinh tế giúp đất nước trước mắt phục hồi sau dịch bệnh Covid – 19 và lâu dài đạt tới mục tiêu thoát bẫy thu nhập trung bình và thu hẹp khoảng cách tụt hậu quốc tế, nhóm chuyên gia (Đặng Kim Sơn, Trần Văn Thọ, Nguyễn Sĩ Dũng, Phó Thị Kim Chi, Đậu Anh Tuấn, Nguyễn Thế Anh) đã dựa trên kết quả và những cảm hứng rút ra từ đề tài “Nghiên cứu, đề xuất luận cứ khoa học, thực tiễn cho đổi mới mô hình tăng trưởng dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo” do Hội đồng Lý luận Trung ương chủ trì, bổ sung với các nghiên cứu khác về kinh tế vĩ mô, thể chế kinh tế để tổng hợp một tài liệu về đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế Việt Nam với sự hỗ trợ của Trung tâm Nghiên cứu Nông nghiệp Quốc tế Australia (ACIAR).

Cuốn sách này chỉ ra khoảng cách to lớn giữa thực trạng phát triển kinh tế xã hội hiện nay ở Việt Nam với khát vọng đưa Việt Nam vượt khỏi bẫy thu nhập trung bình và đuổi kịp các nước trong khu vực, chỉ ra bối cảnh phức tạp đan xen cơ hội và thách thức tương lai. Những nội dung cụ thể về thể chế tổ chức, giải pháp kinh tế vĩ mô cũng được đề xuất để đảm bảo hình thành điều kiện ổn định và vững bền cho đất nước.

Source: https://sangtaotrongtamtay.vn
Category: Khoa học