Các loại hình nghiên cứu – Kipkis

4. Các loại hình nghiên cứu
Có nhiều loại hình nghiên cứu khoa học. Trong phần này đề cập hai cách phân loại : theo công dụng nghiên cứu và theo đặc thù của mẫu sản phẩm tri thức khoa học thu được nhờ tác dụng nghiên cứu .

4.1. Phân loại theo tính năng nghiên cứu

a ) Nghiên cứu miêu tả

Mô tả một sự vật là sự trình diễn bằng ngôn từ hình ảnh chung nhất của sự vật, cấu trúc, trạng thái, sự hoạt động của sự vật. Nhờ nghiên cứu khoa học mà sự vật được diễn đạt một cách chân xác, tương thích quy luật hoạt động như nó sống sót. Mục đích của miêu tả là đưa ra một mạng lưới hệ thống tri thứcự vật, giúp cho con người có một công cụ nhận dạng quốc tế, phân biệt được sự độc lạ về thực chất giữa một sự vật này với một sự vật khác. Nội dung miêu tả gồm có :

• Mô tả hình thái bên ngoài của sự vật, từ hình thể và trạng thái vật lí đến hình thức tồn tại xã hội đến các trạng thái tâm lí, xã hội và chính trị của sự vật.

• Mô tả cấu trúc của sự vật, tức là mô tả các bộ phận cấu thành và mối liên hệ nội tại giữa các bộ phận cấu thành đó, ví dụ, mô tả cơ cấu của một hệ thống khái niệm, cơ cấu của một hệ thống kỹ thuật, cơ cấu xã hội, cơ cấu kinh tế, cấu trúc vật lí.

• Mô tả động thái của sự vật trong quá trình vận động, ví dụ, xu thế biến động của một hệ thống giáo dục, quá trình trưởng thành của một sinh vật, quá trình phát triển của một công nghệ.

• Mô tả tương tác giữa các yếu tố cấu thành sự vật, chẳng hạn, tương tác giữa các yếu tố của một hệ thống kỹ thuật, tương tác giữa hai ngành kinh tế, tương tác giữa hai nhóm xã hội.

• Mô tả các tác nhân gây ra sự vận động của sự vật, chẳng hạn động cơ hoạt động của con người, động lực khởi động của một hệ thống kỹ thuật, ngòi nổ cho một quá trình biến động kinh tế hoặc xã hội,…

• Mô tả những hậu quả của các tác động vào sự vật, ở đây, có những hậu quả dương tính (tích cực), có những hậu quả âm tính (tiêu cực) và có cả những hậu quả ngoài ý muốn (hậu quả ngoại biên); trong hậu quả ngoại biên, cũng tồn tại cả hậu quả dương tính và âm tính.

• Mô tả các quy luật chung chi phối quá trình vận động của sự vật. Đó là những liên hệ bản chất, có tính lặp đi lặp lại trong quá trình hình thành, vận động và biến đổi của sự vật.

• tính và định lượng. Mô tả định tính nhằm chỉ rõ các đặc trưng về chất của sự vật. Mô tả định lượng nhằm chỉ rõ các đặc trưng về lượng của sự vật.

b ) Nghiên cứu lý giải

Giải thích một sự vật là sự làm rõ nguyên do dẫn đến sự hình thành và quy luật chi phối quy trình hoạt động của sự vật. Mục đích của lý giải là đưa ra những thông tin về thuộc tính thực chất của sự vật để hoàn toàn có thể nhận dạng không chỉ những biểu lộ bên ngoài, mà còn cả những thuộc tính bên trong của sự vật. Nội dung của lý giải hoàn toàn có thể gồm có :° Giải thích nguồn gốc Open sự vật, ví dụ điển hình, nguồn gốc hình thành ngoài hành tinh, động lực tăng trưởng của xã hội, động cơ học tập của học viên .

• Giải thích hình thái bên ngoài của sự vật, từ hình thể và trạng thái vật lý đến hình thức tồn tại xã hội đến các trạng thái tâm lý, xã hội và chính trị cuả sự vật.

° Giải thích cấu trúc của sự vật, tức là diễn đạt các bộ phận cấu thành và mối liên hệ nội tại giữa các bộ phận cấu thành đó, ví dụ, miêu tả cơ cấu tổ chức của một mạng lưới hệ thống khái niệm, cơ cấu tổ chức của một mạng lưới hệ thống kỹ thuật, cơ cấu tổ chức xã hội, cơ cấu tổ chức kinh tế tài chính, cấu trúc vật lý, cấu trúc mạng lưới hệ thống giáo dục, cấu trúc chính sách của quy trình dạy học° Giải thích hành động của sự vật trong quy trình hoạt động, ví dụ, xu thế dịch chuyển của một mạng lưới hệ thống giáo dục, quy trình trưởng thành của một sinh vật, quy trình tăng trưởng của một công nghệ tiên tiến .° Giải thích tương tác giữa các yếu tố cấu thành sự vật, ví dụ điển hình, tương tác giữa các yếu tố của một mạng lưới hệ thống kỹ thuật, tương tác giữa hai ngành kinh tế tài chính, tương tác giữa hai nhóm xã hội .° Giải thích các tác nhân gây ra sự hoạt động của sự vật, ví dụ điển hình động cơ học tập của học viên, động lực khởi động của một mạng lưới hệ thống kỹ thuật, ngòi nổ cho một quy trình dịch chuyển kinh tế tài chính hoặc xã hội .

• Giải thích những hậu quả của các tác động vào sự vật, ở đây, có những hậu quả dương tính (tích cực), có những hậu quả âm tính (tiêu cực) và có cả những hậu quả ngoài ý muốn (hậu quả ngoại biên); trong hậu quả ngoại biên cũng tồn tại cả hậu quả dương tính và âm tính.

• Giải thích các quy luật chung chi phối quá trình vận động của sự vật. Đó là những liên hệ bản chất, có tính lặp đi lặp lại trong quá trình hình thành, vận động và biến đổi của sự vật.

Thực hiện tính năng lý giải, khoa học đã nâng tầm từ công dụng diễn đạt đơn thuần các sự vật tới tính năng phát hiện quy luật hoạt động của sự vật, trở thành công cụ nhận thức các quy luật thực chất của quốc tế .

c ) Nghiên cứu dự báo

D báo một sự vật là sự nhìn trước quy trình hình thành, tăng trưởng và diệt vong của sự vật, sự hoạt động và trạng thái của sự vật trong tương lai. Với những công cụ về phương pháp luận nghiên cứu, người nghiên cứu thực thi các dự báo thường khi với độ chuẩn xác rất cao về các hiện tượng kỳ lạ tự nhiên và xã hội, ví dụ điển hình các hiện tượng kỳ lạ thiên văn, kinh tế tài chính, thậm chí còn, các biến cố xã hội và chính trị .Tuy nhiên, điều đáng chú ý quan tâm, mọi dự báo đều phải gật đầu những xô lệch. Đơn giản như dự báo thời tiết, dù với những phương tiện đi lại đo đạc và giám sát rất đúng mực, và cũng chỉ dự báo trong một ngày, còn hoàn toàn có thể sai trọn vẹn. Đối với những hiện tượng kỳ lạ xã hội, do tính dài hạn trong các dự báo xã hội, với tính phức tạp trong các nghiên cứu xã hội, những xô lệch trong tác dụng của những dự báo xã hội còn hoàn toàn có thể lớn lên rất nhiều. Sự xô lệch trong các hiệu quả dự báo hoàn toàn có thể do nhiều nguyên do : xô lệch khách quan trong hiệu quả quan sát, hạn chế lịch sử dân tộc do trình độ tăng trưởng xã hội đương thời ; những luận cứ bị biến dạng do sự tác động ảnh hưởng của các sự vật khác ; môitrường dịch chuyển .

d ) Nghiên cứu giải pháp

Nghiên cứu giải pháp là loại tính năng nghiên cứu nhằm mục đích làm ra một sự vật mới chưa từng sống sót. Lịch sử tăng trưởng khoa học đã chứng tỏ, khoa học không khi nào dừng lại ở công dụng diễn đạt, lý giải và dự báo. Sứ mệnh có ý nghĩa lớn lao của khoa học là các giải pháp tái tạo quốc tế .Giải pháp được nói ở đây tiềm ẩn một ý nghĩa chung nhất, gồm có các chiêu thức và phương tiện đi lại. Đó hoàn toàn có thể là nguyên tắc công nghệ tiên tiến mới, vật tư mới, loại sản phẩm mới, một chiêu thức mới, tuy nhiên vẫn hoàn toàn có thể là những giải pháp tác nghiệp trong hoạt động giải trí xã hội ; ví dụ điển hình, kinh doanh thương mại, tiếp thị, dạy học, quản trị .

4.2. Phân loại theo đặc thù của loại sản phẩm nghiên cứu

Theo tính ch ất của sản phẩm, nghiên cứu được phân loại thành nghiên cứu cơ bản; nghiên cứu ứng dụng và triển khai. Toàn bộ các loại hình nghiên cứu và mối liên hệ giữa các loại hình nghiên cứu được trình bày trên sơ đồ hình 3.

a ) Nghiên cứu cơ bản ( fundamental research hoặc basic research )

Nghiên cứu cơ bản là những nghiên cứu nhằm mục đích phát hiện thuộc tính, cấu trúc, hành động các sự vật, tương tác trong nội bộ sự vật và mối liên hệ giữa sự vật với các sự vật khác. Nghiên cứu cơ bản nhằm mục đích phát hiện về thực chất và qui luật các sự vật hoặc hiện tượng kỳ lạ. Kết quả của nghiên cứu cơ bản là những nghiên cứu và phân tích lý luận, những Kết luận về qui luật, những định luật, những ý tưởng mới
Hình 1 : Quan hệ giữa các loại hình nghiên cứu [ 1 ]Sản phẩm nghiên cứu cơ bản hoàn toàn có thể là các tò mò, phát hiện, ý tưởng, dẫn đến việc hình thành một hệ thống lý thuyết có giá trị tổng quát, ảnh hưởng tác động đến một hoặc nhiều lĩnh vựa khoa học. Chẳng hạn, Newton phát minh định luật mê hoặc ngoài hành tinh ; Mark phát hiện quy luật giá trị thặng dư. Nghiên cứu cơ bản được phân thành hai loại : nghiên cứu cơ bản thuần túy và nghiên cứu cơ bản khuynh hướng .

Nghiên cứu cơ bản thuần túy, còn được gọi là nghiên cứu cơ bản tự do, hoặc nghiên cứu cơ bản không định hướng, là những nghiên cứu về bản chất sự vật để nâng cao nhận thức, chưa có hoặc chưa bàn đến ý nghĩa ứng dụng.

Nghiên cứu cơ bản định hướng, là những nghiên cứu cơ bản đã trước mục đích ứng dụng. Các hoạt động điều tra cơ bản tài nguyên, kinh tế, xã hội, gaío dục đều có thể xem là nghiên cứu cơ bản định hướng. Nghiên cứu cơ bản định hướng được phân chia thành nghiên cứu nền tảng (background research) và nghiên cứu chuyên đề (thematic research).

Nghiên cứu nền tảng, là những nghiên cứu về quy luật tổng thể của một hệ thống sự vật. Hoạt động điều tra cơ bản tài nguyên và các điều kiện thiên nhiên như địa chất, nghiên cứu đại dương, khí quyển, khí tượng; điều tra cơ bản về kinh tế, xã hội đều thuộc loại nghiên cứu nền tảng.

Nghiên cứu chuyên đề, là nghiên cứu về một hiện tượng đặc biệt của sự vật, ví dụ trạng thái plasma của vật chất, bức xạ vũ trụ, gien di truyền. Nghiên cứu chuyên đề vừa dẫn đến hình thành những cơ sở lý thuyết, mà còn dẫn đến những ứng dụng có ý nghĩa thực tiễn.

b ) Nghiên cứu ứng dụng ( applied research )

Nghiên cứu ứng dụng là sự vận dụng quy luật được phát hiện từ nghiên cứu cơ bản để lý giải một sự vật ; tạo ra những nguyên tắc mới về các giải pháp và vận dụng chúng vào trong thiên nhiên và môi trường mới, vào sản xuất và đời sống. Tức là nghiên cứu ứng dụng có mục tiêu thực hành thực tế vận dụng nhằm mục đích ship hàng cho một nhu yếu đơn cử trong thực tiễn .Nghiên cứu ứng dụng là quá trình trung gian giữa sự phát hiện và sử dụng hàng ngày, là những nỗ lực đàu tiên để chuyển hóa những tri thức khoa học giáo dục thành kỹ thuật dạy học .Gi ải pháp được hiểu theo một nghĩa rộng nhất của thuật ngữ này : hoàn toàn có thể là một giải pháp về công nghệ tiên tiến, về vật tư, về tổ chức triển khai và quản trị giảng dạy … Một số giải pháp công nghệ tiên tiến hoàn toàn có thể trở thành sáng tạo. Cần chú ý quan tâm rằng, tác dụng của nghiên cứu ứng dụng thì chưa ứng dụng được. Để hoàn toàn có thể đưa KQnghiên cứu ứng dụng vào sử dụng thì còn phải thực thi một loại hình nghiên cứu khác, có tên gọi là tiến hành .

c ) Triển khai ( technological experimental development, gọi tắt là development )

Triển khai là sự vận dụng các quy luật ( thu được từ nghiên cứu cơ bản ) và các nguyên tắc ( thu được từ nghiên cứu ứng dụng ) để đưa ra các hình mẫu và quá trình sản xuất với những tham số khả thi về kỹ thuật. Điều cần chú ý quan tâm là, tác dụng tiến hành thì chưa thể tiến hành được ( ! ). Sản phẩm của tiến hành chỉ mới là những hình mẫu khả thi kỹ thuật, nghĩa là không còn rủi ro đáng tiếc về mặt kỹ thuật. Để vận dụng được, còn phải triển khai nghiên cứu những tính khả thi khác, nh khả thi kinh tế tài chính, khả thi kinh tế tài chính, khả thi thiên nhiên và môi trường, khả thi xã hội .Ví dụ : Nghiên cứu SGK :

• Nhà lí luận dạy học nghiên cứu quá trình dạy học, các nguyên tắc dạy học… (nghiên cứu cơ bản).

• Các nhà lí luận dạy học bộ môn vận dụng vào việc tìm kiếm một cấu trúc sách giáo khoa với nội dung phù hợp cho lứa tuổi, cho thời đại… (nghiên cứu ứng dụng).

• Các nhà lí luận dạy học, giáo viên… triển khai bộ SGK ở một số trường, một số khu vực. Họ tiếp tục nghiên cứu, điều chỉnh… để có bộ SGK cho toàn quốc (nghiên cứu triển khai).

Sự phân chia loại hình nghiên cứu như trên đây được áp dụng phổ biến trên thế giới. Phân chia là để nhận thức rõ bản chất của nghiên cứu khoa học, để có cơ sở lập kế hoạch nghiên cứu, cụ thể hóa các cam kết trong hợp đồng nghiên cứu giữa các đối tác. Tuy nhiên, trên thực tế, trong một đề tài có thể tồn tại cả ba loại hình nghiên cứu, hoặc tồn tại hai trong ba loại hình nghiên cứu.

Chú thích

1. ↑Vũ Cao Đàm : Phương pháp luận nghiên cứu khoa học. NXB giáo dục, năm 2005, trang 23 .

Tác phẩm, tác giả, nguồn

• Tác phẩm: Tài liệu bài giảng Phương pháp nghiên cứu khoa học giáo dục, 2007
• Tác giả: Ts. Nguyễn Văn Tuấn, Đại học sư phạm kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh

” Like ” us to know more !

Knowledge is power

Source: https://sangtaotrongtamtay.vn
Category: Khoa học